Koziri Şapeli
41°24′19″K 41°41′36″D / 41.40528°K 41.69333°D / 41.40528; 41.69333İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Durum Ayakta, terk edilmiş Mimari Mimari tür Şapel Mimari biçim Gürcü mimarisi Tamamlanma Orta Çağ Özellikler Malzemeler Moloz taş, dolgu duvar
Koziri Şapeli veya Kodziri Şapeli (Gürcüce: კოძირის სამლოცველო), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Aralık (eski adı Klaskuri) köyünde, eski adı Koziri olan Meşedibi mevkiinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapısıdır.[1][2] Meşedibi mevkiinde günümüze kalıntıları ulaşan iki dinsel yapıdan biridir.
Tarihçe
Koziri Şapeli'nin yer aldığı Klaskuri köyü ve Klarceti bölgesi tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim kilisenin bulunduğu Koziri / Kodziri (კოძირი), Gürcüce bir yer adı olup Rkodziri'den (რკოძირი) değişime uğramıştır ve "meşe dibi" anlamına gelir.[3][4] Osmanlı döneminde köy halkının Müslüman olmasıyla şapelin cemaatini ve işlevini yitirdiği, zaman içinde zarar gördüğü anlaşılmaktadır. Nitekim Rus idaresi köy halkını 1886 nüfus sayımında Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" (Аджарцы) şeklinde kaydetmiştir.[5]
Mimari
Koziri Şapeli, Klaskuri Deresi'nin Çoruh Nehri'ne katıldığı noktada, bu derenin sol kıyısında, Kodziri Kilisesi’nin hemen yakınındadır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı ve iki katlı bir yapıdır. Küçük boyutlu kabaca yontulmuş ve moloz taşlarla dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Dışta yarım daire kemerli, içte lentolu olan tek nefli üst katın girişi batıda yer alır. Apsisi bulunmayan şapelin doğu duvarında dikdörtgen biçimli bir pencere açıklığı bulunmaktadır. Yapının üstü beşik tonoz çatıyla örtülüdür. Ana kayaya yaslanarak inşa edilen alt katın girişi kuzey cephende bulunur. Yarım daire beşik tonozla örtülmüş olan bu kat mezar odasıdır. Şapelin bulunduğu yerde, Klaskuri Deresi’nin sağ kıyısında yüksekçe bir kayanın üzerinde ayrıca bir kulenin kalıntıları bulunmaktadır. Koziri Kulesi’nin günümüze ulaşan kısmı neredeyse tamamen yosunla kaplanmıştır.[2][6]
Kaynakça
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 1. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 162. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "რკო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 16 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ძირი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 24 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1259". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 1. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISSN: 10177663
