Şatberdi Manastırı (Gürcüce: შატბერდი; okunuşu.: "şat'berdi"), tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın ana kilisesi olan Şatberdi Kilisesi'nin kalıntıları Artvin ilinin merkez ilçesinde, eski adı Boselta olan Okumuşlar köyündedir.
Tarihçe
Şatberdi Manastırı, Rahip Grigol Hantsteli'nin öncülüğünde 820-830’larda kuruldu. Eskiden Şatberdi ile Longothevi köyündeki Ahaldaba Manastırı'nın aynı manastır olduğu sanılıyordu. Şatberdi Manastırı'nın kurulmasına Klarceti prensi I. Bagrat Kurapalati destek vermiştir. Manastır “Büyük Lavra” olarak adlandırılıyordu. İona Zoisdze, Mikael Modrekili, Giorgi Mtatsmindeli gibi ünlü din adamları bu manastırda hizmet etmiştir. “Şatberdi Koleksiyonu” adlı elyazması burada meydana getirildi. Adişi İncili (897), Cruçi İncili (936) ve Parhali İncili (973), bu manastırda kopyalanmıştır.[1]
Manastırın bulunduğu köyde yapılan yüzey araştırmaları sırasında Şatberdi Manastırı'ndan alınmış ve süslemeleri olan bir taş tespit edilmiştir. Bitkisel motifli taş (25 × 26 m) günümüzde bir evin duvarında bulunmaktadır. Manastırın yıkılan yapılarının taşlarının evlerin inşasında kullanıldığı bu örnekten de anlaşılmaktadır.[2]
Şatberdi Manastırı elyazmaları albümü.
Mimari
Şatberdi Manastırı, kilise, yemekhane ve diğer yapılardan oluşuyordu. Meryem Ana'ya atfedilmiş olan manastırın ana kilisesi, kubbeli bir yapıydı. Bu kilisenden geriye sadece yıkıntılar kalmıştır. Doğu, güney ve kuzeydeki duvar kalıntılarından kilisenin ebatlarının dıştan yaklaşık 27x18 metre olduğu saptanmıştır. Duvar tekniğinden de kilisenin 9. yüzyılın ilk yarısında inşa edildiği anlaşılmaktadır. Yarım daire biçimindeki apsis ve iki yanındaki hücre odaları doğudan düz bir duvarla sınırlandırılmıştır. Batı haç kolu diğerlerinden yaklaşık iki kat daha derindir. Kilisenin kuzeyine sonraki dönemde bir yapının eklendiği fark edilmektedir.[3]
Manastırın hemen yanında yer alan Şatberdi Kalesi’nin işlevlerinden birinin manastırın korunması olduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca kalenin de bir kilisesi bulunuyordu ve bu yapı da tamamen yıkılmıştır.[4]
Kaynakça
^""Şatberdi mi yoksa Yeni Rabat mı " (Gürcüce)". 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
^2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 127 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
^Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, Ankara, s. 68, ISBN 9789944579216.
^Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 44, ISBN 9789941478178.
