Şavmta Kilisesi
41°22′32″K 42°22′28″D / 41.37556°K 42.37444°D / 41.37556; 42.37444İnanç Doğu Ortodoks Kilisesi Mezhep Gürcü Ortodoks Kilisesi Mimari Mimari tür Kilise Mimari biçim Gürcü mimarisi Tamamlanma ? Özellikler Malzemeler Kesme taş
Şavmta Kilisesi (Gürcüce: შავმთას ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Şenköy'de eski bir kilisedir. Yıkılmış olan kilisenin taşlarının bir kısmı Çoraklı Köyü Camii'nin inşasında kullanılmıştır.[1]
Tarihçe
Şavmta Kilisesi, eski bir Gürcü yerleşimi olan Şavmta köyünün kilisesiydi. Köyün yer aldığı Şavşeti bölgesi 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçmiştir. Şavmta köyünün Müslüman olmasıyla kilisenin cemaatinin kalmadığı, kilisenin de zaman içinde yıkıldığı anlaşılmaktadır. 1904 yılında Şavşeti bölgesini gezmiş olan Nikolay Marr, Şavmta Kilisesi'nin yıkılmış olduğunu, duvarlarından geriye sadece apsis duvarının kuzey parçasının kaldığını, kilisenin kaplama taşlarının köylüler tarafından sökülüp alındığını yazmıştır.[2] Nitekim Çoraklı Köyü Camii 1896 yılında inşa edilmiş, bu kilisenin kesme taşları caminin temelinde kullanılmıştır.[1][3] Kilisenin yıkılıp caminin inşa edildiği yıllarda Şavşat bölgesi Rus idaresinde bulunuyordu ve Şavmta Garkloba köyünün bir mahallesiydi.[4]
Mimari
Şavmta Kilisesi'nin mimari özellikleri bilinmektedir. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan bu yapıdan geriye yuvarlak formlu apsis duvarının bir kısmı kalmıştır. Şavmta Kilisesi'nin büyükçe bir yapı olduğu, duvarlarının kesme taşlarla kaplandığı Nikolay Marr'ın tespitinden ve Çoraklı Köyü Camii'nde kullanılan taş malzemeden bilinmektedir. Duvarların dolgusunda moloz taşlar, bu duvarın dış yüzeyinin kaplamasında ise pembemsi kesme taş kullanılmıştır. Kaplamaya sahip duvardan bugüne sadece bir metrekarelik bir bölüm kalmıştır. Kilisenin penceresinin kenar süslemelerine ait oymalı pembemsi taşlar caminin güney duvarında yer alır. Kilisenin penceresinin oymalı taşlarının üst kısmı ise, caminin bodrum katının penceresinin kenarlarına, kilisenin penceresinin aynı taştan hazırlanmış alt kısmı da caminin duvarına konmuştur. Kilisenin penceresine ait oymalı başka taşlar ile kilisenin kesme taşları caminin aynı duvarında bulunmaktadır. Bu taşlardan birinde kırmızı, mavi ve yeşil boya izlerinin bulunması, Şavmta Kilisesi'nin duvar resimlerine sahip olduğunu göstermektedir.[1][2][5]
Kaynakça
- ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 29. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (Gürcüce), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 149. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2.
- ^ Fatih Harun Yıldız, Artvin İli Şavşat İlçesi Camilerinde Ahşap Süsülemer, Samsun, 2021, s. 30. 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1433". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 171, ISBN 9789941478178.
