Léon Bourgeois
|
Data i miejsce urodzenia | 21 maja 1851 Paryż |
Data i miejsce śmierci | 29 września 1925 Épernay |
Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego |
Okres | od 10 czerwca 1902 do 12 stycznia 1904 |
Poprzednik | Paul Deschanel |
Następca | Henri Brisson |
Premier Francji |
Okres | od 1 listopada 1895 do 29 kwietnia 1896 |
Poprzednik | Alexandre Ribot |
Następca | Jules Méline |
| Multimedia w Wikimedia Commons | |
Léon Victor Auguste Bourgeois (ur. 21 maja 1851 w Paryżu, zm. 29 września 1925 w Épernay) – francuski prawnik i polityk, premier Francji w latach 1895-1896, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, główny twórca francuskiego solidaryzmu.
Życiorys
Bourgeois urodził się w Paryżu w skromnej republikańskiej rodzinie zegarmistrza pochodzenia burgundzkiego[1]. Był synem paryskiego zegarmistrza. Uczył się w Lycée Charlemagne, po jego ukończeniu służył w wojsku i brał udział w wojnie francusko-pruskiej. Po wojnie podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Paryskim.
W 1876 podjął pracę w administracji państwowej. W 1882 został prefektem departamentu Tarn, a w 1885 departamentu Górna Garonna. W 1887 (w czasie, gdy Jules Grévy zrezygnował z prezydentury) objął stanowisko prefekta paryskiej policji.
W lutym 1888 został deputowanym z departamentu Marna, pokonując w wyborach Georges’a Boulangera. Wstąpił do Partii Radykalno-Socjalistycznej; był inicjatorem wprowadzenia do jej programu elementów pomocy społecznej oraz progresywnego podatku dochodowego. W 1889 został ministrem spraw wewnętrznych w gabinecie Pierre’a Tirarda, a 18 marca 1890 ministrem oświaty w rządzie Charles’a de Freycineta. Wprowadził wówczas w życie reformę szkolnictwa wyższego.
W okresie od 6 grudnia 1892 do 4 kwietnia 1893 był ministrem sprawiedliwości Francji (z jednodniową przerwą 12 marca 1893, wywołaną przez skandal panamski). W 1895 powołał własny rząd, w którego programie było m.in. wprowadzenie powszechnego podatku dochodowego, rozdział Kościoła od państwa, reforma szkolnictwa i służby zdrowia. Funkcję premiera Francji sprawował od 1 listopada 1895 do 29 kwietnia 1896.
W latach 1899 i 1907 był członkiem francuskich delegacji na konferencje pokojowe w Hadze, w wyniku których podpisane zostały konwencje haskie. Na pierwszej z tych konferencji postulował powołanie Stałego Sądu Arbitrażowego. Jego przemówienia z obu konferencji zostały wydane jako Pour la Société des Nations. W wydanej w 1896 publikacji Solidarité zaproponował powołanie międzynarodowej organizacji o kształcie zbliżonym do późniejszej Ligi Narodów. Był jednym z jej współzałożycieli w 1919.
W czasie I wojny światowej powrócił do rządu. Zajmował się przede wszystkim sprawami socjalnymi, społecznymi i ekonomicznymi następstwami wojny. Od 1920 do 1923 był przewodniczącym francuskiego Senatu. Potem zrezygnował z pełnienia funkcji publicznych z powodu pogarszającego się stanu zdrowia. Zmarł w 1925 w wieku 74 lat.
Za swoją działalność w Lidze Narodów otrzymał w 1920 Pokojową Nagrodę Nobla.
Napisał m.in. Solidarité (wyd. 1897); Diplomatie du droit (wyd. 1909); Essai d’une philosophie de la solidarité (wyd. 1902); L’oeuvre de la société des nations (wyd. 1923).
Solidaryzm
Bourgeois jest właściwym twórcą francuskiego solidaryzmu, który był nazywany "oficjalną ideologią" III Republiki[2]. Źródła solidaryzmu były starsze i sięgały rewolucyjnej idei braterstwa, a także socjologicznych prac Emila Durkheima[3]. To Bourgeois nadał jednak tym ideom pełen kształt i znaczenie. W pracy Solidarité (1896), która tezy na temat roli solidarności jako więzi społecznej przekształcała w doktrynę społeczno-polityczną, mającą być odrębną zarówno od liberalizmu, jak i socjalizmu[3]. Idee solidarystyczne miały być realizowane poprzez prawo i instytucje. Bourgeois wskazywał trzy podstawowe kierunki zmian prawnych: zabezpieczenie obywateli przed nieszczęśliwymi wypadkami, zagwarantowanie minimum egzystencji, oraz darmowa edukacja[4]. Dzięki politycznej pozycji Bourgeoisa niektóre z tych zadań udało się zrealizować w III Republice za pomocą ustawodawstwa socjalnego i ochronnego[5]. Bourgeouis starał się również realizować idee solidarystyczne w sferze międzynarodowej. W 1910 postulował powołanie Towarzystwa Narodów, opartego na prawnej więzi między narodami. Idee te starał się realizować, kiedy stanął na czele Rady Ligi Narodów[6]
Przypisy
- ↑ The Nobel Peace Prize 1920 [online], NobelPrize.org [dostęp 2023-01-28] (ang.).
- ↑ J.J. Hayward J.J., The Official Social Philosophy of the French Third Republic: Léon Bourgeois and Solidarism, „International Review of Social History”, 6 (1), 1961, s. 19-48 .
- ↑ a b Popławska 2012 ↓, s. 45.
- ↑ Popławska 2012 ↓, s. 48.
- ↑ Popławska 2012 ↓, s. 49.
- ↑ Popławska 2012 ↓, s. 51-52.
Bibliografia
- Léon Bourgeois – Biographical. nobelprize.org. [dostęp 2013-11-23]. (ang.).
- Les anciens Présidents de l’Assemblée nationale: Léon Bourgeois. assemblee-nationale.fr. [dostęp 2013-11-23]. (fr.).
- EwaE. Popławska EwaE., Z dziejów solidaryzmu we Francji – geneza idei i praktyki politycznej, „Państwo i Prawo” (4), 2012, s. 42-53 ..
XX wiek | - 1901: Dunant, Passy
- 1902: Ducommun, Gobat
- 1903: Cremer
- 1904: IPM
- 1905: Suttner
- 1906: Roosevelt
- 1907: Moneta, Renault
- 1908: Arnoldson, Bajer
- 1909: Beernaert, Estournelles de Constant
- 1910: MSPB
- 1911: Asser, Fried
- 1912: Root
- 1913: La Fontaine
- 1917: Czerwony Krzyż
- 1919: Wilson
- 1920: Bourgeois
- 1921: Branting, Lange
- 1922: Nansen
- 1925: Chamberlain, Dawes
- 1926: Briand, Stresemann
- 1927: Buisson, Quidde
- 1929: Kellogg
- 1930: Söderblom
- 1931: Addams, Butler
- 1933: Angell
- 1934: Henderson
- 1935: Ossietzky
- 1936: Lamas
- 1937: Cecil
- 1938: Biuro Nansenowskie
- 1944: Czerwony Krzyż
- 1945: Hull
- 1946: Balch, Mott
- 1947: Kwakrzy
- 1949: Boyd Orr
- 1950: Bunche
- 1951: Jouhaux
- 1952: Schweitzer
- 1953: Marshall
- 1954: WKNZdsU
- 1957: Pearson
- 1958: Pire
- 1959: Noel-Baker
- 1960: Luthuli
- 1961: Hammarskjöld
- 1962: Pauling
- 1963: Czerwony Krzyż
- 1964: King
- 1965: UNICEF
- 1968: Cassin
- 1969: MOP
- 1970: Borlaug
- 1971: Brandt
- 1973: Kissinger, Lê
- 1974: MacBride, Satō
- 1975: Sacharow
- 1976: Williams, Corrigan
- 1977: AI
- 1978: Sadat, Begin
- 1979: Matka Teresa
- 1980: Esquivel
- 1981: WKNZdsU
- 1982: Myrdal, Robles
- 1983: Wałęsa
- 1984: Tutu
- 1985: Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej
- 1986: Wiesel
- 1987: Arias
- 1988: Siły pokojowe ONZ
- 1989: Dalajlama
- 1990: Gorbaczow
- 1991: Suu Kyi
- 1992: Menchú
- 1993: Mandela, de Klerk
- 1994: Arafat, Peres, Rabin
- 1995: Pugwash, Rotblat
- 1996: Belo, Ramos-Horta
- 1997: ICBL, J. Williams
- 1998: Hume, Trimble
- 1999: Lekarze bez Granic
- 2000: Kim
|
---|
XXI wiek | - 2001: ONZ, Annan
- 2002: Carter
- 2003: Ebadi
- 2004: Maathai
- 2005: MAEA, el-Baradei
- 2006: Grameen Bank, Yunus
- 2007: MZdsZK, Gore
- 2008: Ahtisaari
- 2009: Obama
- 2010: Liu
- 2011: Johnson-Sirleaf, Gbowee, Karman
- 2012: Unia Europejska
- 2013: OPCW
- 2014: Satyarthi, Yousafzai
- 2015: Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego
- 2016: Santos
- 2017: ICAN
- 2018: Mukwege, Murad
- 2019: Ali
- 2020: Światowy Program Żywnościowy
- 2021: Ressa, Muratow
- 2022: Bialacki, Memoriał, Centrum Wolności Obywatelskich
- 2023: Mohammadi
|
---|
XVIII wiek | |
---|
XIX wiek | - Jean-Baptiste Nompère de Champagny (1807–1811)
- Hugues Bernard Maret (1811–1813)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1813–1814)
- Antoine René Charles Mathurin, hrabia de Laforest (1814)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1814–1815)
- Armand Augustin Louis de Caulaincourt (1815)
- Louis, baron Bignon (1815)
- Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord (1815)
- Armand Emmanuel du Plessis, książę de Richelieu (1815)
- Jean-Joseph-Paul-Augustin, markiz Dessolles (1815–1818)
- Étienne Denis, baron Pasquier (1818–1819)
- Mathieu de Montmorency (1819–1821)
- François-René de Chateaubriand (1821–1822)
- Ange Hyacinthe Maxence, baron de Damas (1822–1824)
- Auguste de La Ferronays (1824–1828)
- Anne Pierre Adrien, książę de Montmorency-Laval (1828–1829)
- Joseph-Marie de Portalis (1829)
- Jules Auguste Armand Marie, książę de Polignac (1829)
- Victor Louis Victurnien (1829–1830)
- Louis, baron Bignon (1830)
- Jean-Baptiste Jourdan (1830)
- Louis, hrabia Molé (1830)
- Nicolas Joseph Maison (1830)
- Horace François Bastien, hrabia Sébastiani (1830–1832)
- Victor, duc de Broglie (1832–1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834)
- Charles Joseph, comte Bresson (1834)
- Henri Gauthier, comte de Rigny (1834–1835)
- Victor, duc de Broglie (1835–1836)
- Adolphe Thiers (1836)
- Louis, comte Molé (1836–1839)
- Napoléon Auguste Lannes, duc de Montebello (1839)
- Nicolas Jean de Dieu Soult, duc de Dalmatie (1839–1840)
- Adolphe Thiers (1840)
- François Guizot (1840–1848)
- Alphonse de Lamartine (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Marie Alphonse Bedeau (1848)
- Jules Bastide (1848)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1848–1849)
- Alexis de Tocqueville (1849)
- Alphonse de Rayneval (1849)
- Jean-Ernest Ducos, vicomte de La Hitte (1849–1851)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1851)
- Anatole, baron Brénier de Renaudière (1851)
- Jules Baroche (1851)
- Louis Félix Étienne, marquis de Turgot (1851–1852)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1852–1855)
- Aleksander Colonna-Walewski (1855–1860)
- Jules Baroche (1860)
- Édouard Thouvenel (1860–1862)
- Édouard Drouyn de Lhuys (1862–1866)
- Charles, marquis de La Valette (1866)
- Lionel, marquis de Moustier (1866–1868)
- Charles, marquis de La Valette (1868–1869)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1869–1870)
- Napoléon, comte Daru (1870)
- Émile Ollivier (1870)
- Agenor, duc de Gramont (1870)
- Henri, prince de La Tour d'Auvergne (1870)
- Charles, comte de Rémusat (1871–1873)
- Albert, duc de Broglie (1873)
- Louis Decazes, duc de Glucksberg (1873–1877)
- Gaston-Robert, marquis de Banneville (1877)
- William Henry Waddington (1877–1879)
- Charles de Freycinet (1879–1880)
- Jules Barthélemy-Saint-Hilaire (1880–1881)
- Léon Gambetta (1881–1882)
- Charles de Freycinet (1882)
- Charles Duclerc (1882–1883)
- Armand Fallières (1883)
- Paul-Armand Challemel-Lacour (1883)
- Jules Ferry (1883–1885)
- Charles de Freycinet (1885–1886)
- Émile Flourens (1886–1888)
- René Goblet (1888–1889)
- Eugène Spuller (1889–1890)
- Alexandre Ribot (1890–1893)
- Jules Develle (1893)
- Jean Casimir-Perier (1893–1894)
- Gabriel Hanotaux (1894–1895)
- Marcellin Berthelot (1895–1896)
- Léon Bourgeois (1896)
- Gabriel Hanotaux (1896–1898)
- Théophile Delcassé (1898–1905)
|
---|
XX wiek | |
---|
XXI wiek | |
---|
1790-1944 | - Marguerite Louis François Duport-Dutertre
- Jean-Marie Roland de La Platière
- Antoine Duranthon
- Étienne Louis Hector Dejoly
- Georges Danton
- Dominique Joseph Garat
- Louis Jérôme Gohier
- Philippe Antoine Merlin de Douai
- Charles François Jean Joseph Victor Génissieu
- Philippe Antoine Merlin de Douai
- Charles Joseph Mathieu Lambrechts
- Jean Jacques Régis de Cambacérès
- André Joseph Abrial
- Claude Régnier, duc de Massa
- Mathieu Louis Molé
- Pierre Paul Nicolas, baron Henrion de Pansey
- Charles, chevalier Dambray
- Jean Jacques Régis de Cambacérès, duc de Parme
- Antoine, comte Boulay de la Meurthe
- Étienne Denis, baron Pasquier
- François, comte de Barbé-Marbois
- Charles, chevalier Dambray
- Étienne Denis, baron Pasquier
- Pierre François Hercule, comte de Serre
- Charles Ignace, comte de Peyronnet
- Joseph Marie, comte Portalis
- Pierre Alpinien Bertrand Bourdeau
- Jean Joseph Antoine de Courvoisier
- Jean de Chantelauze
- Jacques Charles Dupont de l'Eure
- Joseph Mérilhou
- Félix Barthe
- Jean Persil
- Paul Sauzet
- Jean Persil
- Félix Barthe
- Louis Gaspard Amédée, baron Girod de l'Ain
- Jean-Baptiste Teste
- Alexandre François Vivien
- Nicolas Martin du Nord
- Michel Pierre Alexis Hébert
- Adolphe Crémieux
- Eugène Bethmont
- Alexandre Marie
- Eugène Rouher
- Joseph Corbin
- Alfred Daviel
- Eugène Rouher
- Jacques Abbatucci
- Paul de Royer
- Claude Alphonse Delangle
- Jules Baroche
- Jean-Baptiste Duvergier
- Émile Ollivier
- Michel Grandperret
- Adolphe Crémieux
- Jules Dufaure
- Jean Ernoul
- Octave Depeyre
- Adrien Tailhand
- Jules Dufaure
- Louis Martel
- Albert, duc de Broglie
- François Le Pelletier
- Jules Dufaure
- Philippe Le Royer
- Jules Cazot
- Gustave Humbert
- Paul Devès
- Félix Martin-Feuillée
- Henri Brisson
- Charles Demôle
- Ferdinand Sarrien
- Charles Mazeau
- Armand Fallières
- Jean-Baptiste Ferrouillat
- Edmond Guyot-Dessaigne
- François Thévenet
- Armand Fallières
- Louis Ricard
- Léon Bourgeois
- Jules Develle
- Léon Bourgeois
- Eugène Guérin
- Antonin Dubost
- Eugène Guérin
- Ludovic Trarieux
- Louis Ricard
- Jean-Baptiste Darlan
- Victor Milliard
- Ferdinand Sarrien
- Georges Lebret
- Ernest Monis
- Ernest Vallé
- Joseph Chaumié
- Ferdinand Sarrien
- Edmond Guyot-Dessaigne
- Aristide Briand
- Louis Barthou
- Théodore Girard
- Antoine Perrier
- Jean Cruppi
- Aristide Briand
- Louis Barthou
- Antony Ratier
- Jean-Baptiste Bienvenu-Martin
- Alexandre Ribot
- Jean-Baptiste Bienvenu-Martin
- Aristide Briand
- René Viviani
- Raoul Péret
- Louis Nail
- Gustave L'Hopiteau
- Laurent Bonnevay
- Louis Barthou
- Maurice Colrat
- Edmond Lefebvre du Prey
- Antony Ratier
- René Renoult
- Théodore Steeg
- Anatole de Monzie
- Camille Chautemps
- René Renoult
- Pierre Laval
- Maurice Colrat
- Louis Barthou
- Lucien Hubert
- Théodore Steeg
- Raoul Péret
- Henry Chéron
- Léon Bérard
- Paul Reynaud
- René Renoult
- Abel Gardey
- Eugène Penancier
- Albert Dalimier
- Eugène Raynaldy
- Eugène Penancier
- Henry Chéron
- Henry Lémery
- Georges Pernot
- Léon Bérard
- Marc Rucart
- Vincent Auriol
- César Campinchi
- Marc Rucart
- Paul Reynaud
- Paul Marchandeau
- Georges Bonnet
- Albert Sérol
- Charles Frémicourt
- Raphaël Alibert
- Joseph Barthélemy
- Maurice Gabolde
|
---|
od 1944 | |
---|
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 3880035
- Britannica: biography/Leon-Bourgeois
- Universalis: leon-bourgeois
- NE.se: leon-bourgeois
- SNL: Léon_Bourgeois
- VLE: leon-victor-auguste-bourgeois
- Catalana: 0464454
- DSDE: Léon_Bourgeois
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 9046