1934

1934
Eeuwen: 19e eeuw · 20e eeuw · 21e eeuw
Decennia: 1920-1929 · 1930-1939 · 1940-1949
Jaren: << · < · 1933 · 1934 · 1935 · > · >>
Maanden: jan · feb · mrt · apr · mei · jun
jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita: 2687 MMDCLXXXVII
Armeense jaartelling: 1383 – 1384
ԹՎ ՌՅՁԳ – ՌՅՁԴ
Chinese jaartelling: 4630 – 4631
庚酉 – 辛戌
Christelijke jaartelling: 1934 MCMXXXIV
Ethiopische jaartelling: 1926 – 1927
Hebreeuwse jaartelling: 5694 – 5695
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat 1989 – 1990
- Shaka Samvat 1856 – 1857
- Kali yuga 5035 – 5036
Iraanse jaartelling: 1312 – 1313
۱۳۱۲ – ۱۳۱۳
Islamitische jaartelling: 1352 – 1353
١٣٥٣ – ١٣٥٢
Maçonnieke jaartelling: 5933 – 5934
1934 naar onderwerp
Lijst van landen
Wetenschap
Auto's
Film
Sport (categorie)
Gregoriaanse kalender van 1934
Bioscoopjournaal uit 1934. Zangconcours voor kanaries.
Bioscoopjournaal uit augustus 1934. Landelijke ruiters defileren op de Grote Markt in Groningen ter gelegenheid van de 262e verjaardag van het Groningens Ontzet.
Bioscoopjournaal uit maart 1934. Weekjournaal van Polygoon Hollands Nieuws van week 12 uit 1934.; Veldloopkampioenschap van Nederland te Amsterdam.
Bioscoopjournaal uit februari 1936. Beelden van een veldloop in de omgeving van Hilversum welke is georganiseerd door de afdeling Utrecht van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie (KNAU).
Bioscoopjournaal uit oktober 1934. Het veertigjarig jubileum van de Koninklijke Harmonie te Den Bosch.

1934 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

Hieronder staat alleen een aantal markante of belangrijke gebeurtenissen en langer durende ontwikkelingen vermeld. Voor een uitgebreider overzicht van de gebeurtenissen in 1934 kan op de artikelen bij "Maanden" in de zijbalk rechts worden geklikt.
januari
  • 4 - In het City Theater van Den Haag gaat de eerste Nederlandse geluidsfilm in première. Het is een speelfilm over het leven van Willem van Oranje ter gelegenheid van zijn 400e geboortedag.
  • 8 - De Chaco-oorlog tussen Bolivia en Paraguay laait weer op na een periode van wapenstilstand.
  • 14 - De Europese radiozenders gaan over op nieuwe, internationaal vastgelegde golflengtes.
  • 15 - Bij een zware aardbeving in Nepal en Bihar komen ruim 10.000 mensen om het leven. Grote delen van de steden Kathmandu, Bhaktapur en Patan worden verwoest.
  • 15 - Er ontbrandt een kerkstrijd binnen de Duitse Evangelisch-Lutherse Kerk. De landskerken van Beieren en Württemberg weigeren het gezag van de door de regering aangestelde rijksbisschop om kerkpolitieke besluiten te nemen te erkennen.
  • 18 - De Italiaanse Kamer van Afgevaardigden neemt eenstemmig de wet op de corporaties aan, waardoor het land een corporatieve staat wordt.
  • 20 januari - Mantsjoekwo wordt een keizerrijk, met de voormalige Chinese keizer Pu Yi als keizer.
  • 26 januari tot 10 februari - De Communistische Partij van de Sovjet-Unie houdt haar 17e congres, het "congres der overwinnaars". De persoonsverheerlijking rond Stalin neemt grote vormen aan. De leider wordt uitbundig geprezen door zijn voormalige tegenstanders Boecharin ("rechtse oppositie") en Kamenev ("linkse oppositie"). Formulering van het beleid dat de kunsten "een waarheidsgetrouw en historisch concreet beeld moeten scheppen van de werkelijkheid in de revolutionaire ontwikkeling". Dit beginsel gaat de (kunst)geschiedenis in als socialistisch realisme.
  • 31 - In Duitsland wordt de Rijkseenheidswet afgekondigd. Hierbij wordt het bestuur gecentraliseerd: De landsregeringen zijn strikt ondergeschikt aan de rijksregering en verliezen hun laatste restje soevereiniteit.
februari
maart
  • 5 - * Japan beëindigt zijn vijandelijke acties tegen China. Mantsjoekwo is gevestigd als Japanse vazalstaat en heeft Jehol erbij gekregen. Japan probeert nog steeds Binnen-Mongolië binnen zijn invloedssfeer te krijgen, maar het gebied ten zuiden van de Chinese Muur is geheel aan China teruggegeven.
  • 5 - Tatra presenteert de T77, de eerste aërodynamische auto die in serie zal worden gebouwd.
  • maart - Hitler geeft Ferdinand Porsche opdracht een kleine goedkope auto voor de massa te ontwerpen, die in een staatsfabriek zal worden gebouwd.
april
mei
  • 1 - Oostenrijk krijgt een nieuwe grondwet, waarin het tot een bondsstaat wordt omgevormd. De burgerlijke vrijheden worden verder ingeperkt.
  • 1 - De Verenigde Staten en de Filipijnen komen tot overeenstemming over een voorstel om de Filipijnen op termijn (8-10 jaar) onafhankelijk te maken.
  • 2 - De Verenigde Staten, Bolivia, Cuba, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Venezuela, Panama, Nicaragua, Honduras, Costa Rica en Haïti treden toe tot een niet-aanvalsverdrag dat eerder al door Argentinië, Brazilië, Chili, Paraguay, Mexico en Uruguay was ondertekend.
  • 7 - Instelling van de Joodse Autonome Oblast in het Siberische deel van de Sovjet-Unie.
  • 15 - De Nederlandse Spoorwegen nemen de Dieseldrie in gebruik. Het zijn de eerste Nederlandse dieseltreinen.
  • 19 - Bij een staatsgreep in Bulgarije komt de rechtse anti-parlementaire beweging ZVENO van Damjan Veltsjev aan de macht.
  • 24 - Na bemiddeling door de Volkenbond wordt het door Peru en Colombia betwiste stadje Leticia aan Colombia toegewezen.
  • 31 - In België wordt de taalkwestie in de rechtspraak geregeld door de Wet-Marck. De rechtbanken zullen de taal van de betreffende provincie of (in Brabant) gemeente toepassen.
  • 31 - Aan het eind van een driedaagse synode geven Lutherse voorgangers als protest tegen het nationaalsocialisme de Verklaring van Barmen uit. Deze verklaring is de basis van de Bekennende Kirche.
juni
  • 9 - Het personage Donald Duck doet zijn intrede in het animatiefilmpje "The wise little hen" van Walt Disney.
  • 10 - Het wereldkampioenschap voetbal wordt gewonnen door gastland Italië, dat in de finale Tsjecho-Slowakije verslaat.
  • 11 - De ontwapeningsconferentie wordt feitelijk beëindigd, zonder resultaat. Belangrijkste struikelblok blijft de Duitse wens van 'wapengelijkheid' (geen lagere grenzen voor Duitsland dan voor andere landen), die door Frankrijk wordt afgewezen.
  • 30 - In de Nacht van de Lange Messen worden Ernst Röhm, andere leiders van de SA en een aantal politieke tegenstanders van Hitler vermoord. De officiële lezing is dat zij een staatsgreep zouden voorbereiden, maar in werkelijkheid gaat het om een machtsstrijd binnen de NSDAP en een afrekening met politieke tegenstanders.
juli
  • 4 tot 9 is er een oproer, vooral in de Jordaan, maar ook elders in Amsterdam en andere Nederlandse steden tegen voorgenomen bezuiniging op de steun voor werkelozen. Er vallen 6 doden en 47 gewonden.
  • 13 - Eerste zitting in Berlijn van het Volksgerichtshof, een speciale rechtbank voor politieke vergrijpen. Militairen en andere lekenrechters spreken een soort snelrecht zonder waarborgen voor een eerlijke procesgang.
  • 15 - De Franse socialistische partij SFIO aanvaardt de uitnodiging van de communistische partijleider Maurice Thorez om een Volksfront op te richten.
  • 22 - Bij het verlaten van een bioscoop in Chicago wordt de Amerikaanse "Public Enemy Number One" John Dillinger door de FBI doodgeschoten.
  • 24 - Een mislukte staatsgreep van Oostenrijkse nazi's kost kanselier Engelbert Dollfuß het leven.
  • 25 - Nationaalsocialisten proberen in Oostenrijk een staatsgreep te plegen, zie Juliputsch. Bondskanselier Engelbert Dollfuss wordt beschoten en overlijdt aan zijn verwondingen, maar de staatsgreep wordt de kop ingedrukt. Doorslaggevend is de rol van Italië, dat troepen rond de Oostenrijkse grens stuurt om Hitler-Duitsland duidelijk te maken, dat Oostenrijk niet aangevallen mag worden. De voorzichtig opgebouwde relatie tussen Hitler en Mussolini was bevroren.
  • juli - De Duitse vicekanselier Franz von Papen spreekt zich in een toespraak te Marburg uit voor een terugkeer naar en meerpartijensysteem en een beëindiging van de samenwerking tussen nationaalsocialisten en conservatieven.
augustus
  • 2 - Rijkspresident Paul von Hindenburg overlijdt. Rijkskanselier Adolf Hitler neemt het rijkspresidentschap over, en krijgt de titel führer voor het leven.
  • 3 - In Constantine (Algerije) dringt een dronken joodse soldaat de moskee binnen waar hij de islam beledigt. Woedende moslims plunderen drie dagen de joodse wijk, waarbij 27 bewoners worden omgebracht.
  • 11 - De eerste gevangenen arriveren op het forteiland Alcatraz bij San Francisco.
september
oktober
  • 9 - Bij een bezoek van koning Alexander van Joegoslavië aan Frankrijk wordt op hem een aanslag gepleegd. Alexander en de Franse minister van buitenlandse zaken Louis Barthou komen om, evenals de dader, de Macedoniër Vlado Tsjernozemski. Het komt tot een ernstige diplomatieke rel tussen Joegoslavië en Hongarije, dat er door Joegoslavië verantwoordelijk voor wordt gehouden dat het onderdak en steun biedt aan de terroristen.
  • 16 - De communisten in China zijn verslagen, maar beginnen aan de Lange Mars, en weten naar het westen en noorden te ontkomen.
  • 18 - De trekking vindt plaats van een nationale loterij ten behoeve van Belgisch-Congo.
  • 20 - Start van de MacRobertson International Air Race van Londen naar Melbourne
  • oktober - In Spanje trekt de CEDA haar gedoogsteun voor het kabinet-Lerroux in. Lerroux neemt daarop drie leden van de CEDA op in de regering. Links Spanje reageert furieus en een algemene staking breekt uit. Bij gevechten vallen honderden doden. Catalonië roept de onafhankelijkheid uit, maar de zwaarste opstanden vinden in Asturië plaats. De opstanden worden onderdrukt.
november
  • 8 - Het Zwitserse parlement keurt de Bankwet goed, waardoor het informele bankgeheim een wettelijke status krijgt.
  • 10 - Japan wenst in overleg in Londen de in het Verdrag van Washington en Verdrag van Londen vastgelegde 5:5:3-verhouding van de vlootgrootte tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Japan te herzien en vlootgelijkheid te krijgen. Als dat niet lukt, zegt het land de betreffende verdragen op.
  • 23 - Voor Brits-Indië worden voorstellen ontworpen voor een nieuwe grondwet. De pro-onafhankelijkheidsgroepen in Indië verwerpen de voorstellen, omdat deze niet ver genoeg zouden gaan; zo krijgt Brits-Indië geen dominion-status. Regering en parlement van het Verenigd Koninkrijk aanvaarden de grondwet echter.
  • 24 - In aanwezigheid van het Noorse schaatsidool Sonja Henie wordt in Amsterdam de eerste Nederlandse kunstijsbaan geopend. Onder het openluchtbad van het Sportfondsenbad zijn buizen aangebracht waardoor koude vloeistof wordt gepompt.
december
  • 1 - De moord op Sergej Kirov, secretaris van de afdeling Leningrad van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie vormt de aanleiding voor het begin van de grote zuivering van de partij. Tot de slachtoffers behoren Grigori Zinovjev en Lev Kamenev, die naar Siberië worden verbannen.
  • 1 - Voor het eerst wordt in Amsterdam Sint-Nicolaas ingehaald. De acteur Eduard Verkade rijdt op een schimmel van Van Gend en Loos door de stad, vergezeld door zes Surinaamse zeelui die als Zwarte Piet fungeren.
  • 7 - In Oostenrijk wordt een wet van kracht die het uitgeven van kranten bindt aan een door de politie af te geven vergunning. Aan ca 100 van de ca 1500 Oostenrijkse kranten wordt een vergunning geweigerd.
  • 21 - In Parijs wordt het faillissement uitgesproken van de autoproducent Citroën, waarna oprichter André Citroën zich genoodzaakt ziet om zestig procent van zijn aandelenpakket aan Michelin als grootste schuldeiser over te dragen.
  • 22 - Op het vliegveld Hato op Curaçao landt de Fokker F.XVIII Snip na de eerste trans-Atlantische vlucht door een Nederlands vliegtuig. De KLM neemt hiermee haar West-Indisch Bedrijf in gebruik.
  • december - Het komt tot een grensconflict tussen Italië en Ethiopië in Oeal Oeal. Beide landen beweren dat de plaats op hun grondgebied ligt. Voor Italië vormt het bovendien een aanleiding om diverse andere grieven tegen Ethiopië op diplomatiek harde wijze naar voren te brengen.
zonder datum
  • De Japanse minister van buitenlandse zaken kondigt in een toespraak de 'Japanse Monroedoctrine' af. Deze houdt in dat Japan zich verzet tegen politieke en militaire bemoeienis van andere landen in Oost-Azië, in het bijzonder in China. Onder meer China en de Verenigde Staten reageren hierop met bezorgdheid.
  • De spanningen tussen Japan en Mantsjoekwo aan de ene en de Sovjet-Unie aan de andere kant lopen op.
  • Forum (literair tijdschrift) valt uiteen in een Nederlandse (Menno ter Braak en E. du Perron) en een Belgische (Maurice Roelants en Gerard Walschap) redactie.
  • Jemenitische troepen vallen Saoedi-Arabië binnen. Na enkele maanden van gevechten wordt de vrede gesloten, grotendeels op Saoedische voorwaarden.
  • Voor Brits-Indië worden voorstellen ontworpen voor een nieuwe grondwet. De pro-onafhankelijkheidsgroepen in Indië verwerpen de voorstellen, omdat deze niet ver genoeg zouden gaan; zo krijgt Brits-Indië geen dominion-status. Regering en parlement van het Verenigd Koninkrijk aanvaarden de grondwet echter.
  • Dictaturen rukken verder op: de burgerrechten en het parlement worden buiten werking gesteld in onder meer Cuba, Bulgarije, Letland en Egypte.
  • Er vindt een grote vliegwedstrijd plaats tussen Londen en Melbourne. Winnaar is de Engelse Grosvenor House, tweede de Nederlandse Uiver onder leiding van Koene Dirk Parmentier.
  • De onderzoeker William Beebe en de constructeur Otis Barton bereiken in de bathysfeer recorddieptes van respectievelijk 765 en 923 meter.
  • In de Verenigde Staten zet president Roosevelt zijn economische politiek, de zogenaamde New Deal, voort. De overgang van de Verenigde Staten van de gouden standaard naar een standaard op een gemengde goud-zilverbasis wordt voltooid.
  • De Ashberg-diamant wordt door een Russische handelsdelegatie aan Olof Ashberg verkocht.

Zie verder

Film

Zie Film in 1934 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Muziek

Première

Literatuur

Het ontwerp wordt toegeschreven aan Andries Oosterbaan

Publicaties in de Nederlandse taal

Publicaties in overige talen

  • Drei Männer im Schnee, een roman van Erich Kästner. In het Nederlands vertaald als Drie mannen in de sneeuw (1935)
  • Emil und die drei Zwillinge, een kinderboek van Erich Kästner. Het was een vervolg op Emil und die Detektive, verschenen in 1929. Het boek verscheen voor het eerst in Nederlandse vertaling in 1951 als Emiel en de drie tweelingbroers
  • Elizabethan Essays van T.S. Eliot
  • The Rock, een toneelstuk van T.S. Eliot

Beeldende kunst

Bouwkunst

Geboren

januari

februari

maart

april

mei

juni

juli

augustus

september

oktober

november

december

datum onbekend

Overleden

januari
februari
maart
april
  • 4 - Arina Hugenholtz (85), Nederlands kunstenares
  • 11 - John Collier (84), Engels kunstschilder
  • 15 - Gerald du Maurier (61), Brits acteur
  • 21 - Carl Smulders (70), Nederlands componist
mei
juni
juli
augustus
september
oktober
november
december
datum onbekend

Weerextremen in België

  • 8 september: Maximumtemperatuur tot 27,8 °C op de Baraque Michel (Jalhay) en 34,3 °C in Leopoldsburg.
  • 28 september: Maximumtemperatuur tot 27,8 °C in Oostende en 28,1 °C in Ukkel.
  • december: December met hoogste gemiddelde dampdruk: 9,6 hPa (normaal 7 hPa).
  • december: December met hoogste gemiddelde maximumtemperatuur: 9,3 °C (normaal 5,5 °C).
  • december: December met hoogste gemiddelde minimumtemperatuur: 5,6 °C (normaal 0,8 °C).
  • december: December met hoogste gemiddelde temperatuur: 7,5 °C (normaal 3,3 °C).
  • december: December met laagste zonneschijnduur: 19 uur (normaal 52 uur).

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

Externe link (video)

Pictogram televisie Polygoon jaaroverzicht 1934 (Nederland) (.wmv)
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Pieters, Jürgen, In memoriam Willy Roggeman (1934-2023): een leven geschreven. Neerlandistiek (25 april 2023). Gearchiveerd op 25 april 2023. Geraadpleegd op 25 april 2023.
Mediabestanden
Zie de categorie 1934 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
· · Sjabloon bewerken
Maanden in het jaar 1934

<< · januari · februari · maart · april · mei · juni · juli · augustus · september · oktober · november · december · >>