Tsjiatoera (gemeente)

Tsjiatoera
ჭიათურის მუნიციპალიტეტი

Gemeente in Georgië
Locatie in Georgië
Geografie
Regio	Imereti
Hoofdplaats	Tsjiatoera
Oppervlakte	540 km² [1]
Hoogste punt	1996 (Satsalike m)
Coördinaten	42° 17′ NB, 43° 17′ OL
Bevolking
Inwoners (2023)	37.322 [2] (69,1 inw./km²)
Etniciteit (2014)	Georgisch (99,6%)
Religie (2014)	Georgisch-Orthodox (99,1%)
Bestuur
Burgemeester	Vachtang Koekkiridze (2021-)
Overige informatie
Tijdzone	UTC+4
Website	chiatura.gov.ge
Tsjiatoera in Imereti
Foto's
Tsjiatoera en omgeving
Portaal    Georgië

Tsjiatoera (Georgisch: ჭიათურის მუნიციპალიტეტი, Tsjiatoeris moenitsipaliteti) is een gemeente in het westen van Georgië met 37.322 inwoners (2023) en een oppervlakte van 540 km², gelegen in de regio (mchare) Imereti. De stad gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum van de gemeente die in het Imereti-hoogland ligt. De Kvirila is de belangrijkste rivier door de gemeente.

Geschiedenis

Het gebied van het hedendaagse Tsjiatoera is net als omliggende gebieden al sinds de oudheid bewoond en er zijn vondsten uit het laatpaleolithicum gedaan. Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied van Tsjiatoera in het koninkrijk Imeretië dat door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië werd bevochten. Na de Vrede van Amasya in 1555 werd het gebied tot de 18e eeuw gedomineerd door de Ottomanen.^[4] Vanaf de 18e eeuw verloren de Turken het gezag in het gebied.

Russisch gezag

In 1810 werd Imeretië door het Russisch Rijk geannexeerd en werd de Russische bestuurlijke indeling geadopteerd. Het vorstendom Imeretië werd Oblast Imeretië, dat in 1840 opgenomen werd in het gouvernement Georgië-Imeretië dat geheel Georgië besloeg.^[5] In 1846 werden oost- en west-Georgië weer gescheiden en werd het gebied van Tsjiatoera bestuurlijk ingedeeld bij de provincie (oejezd) Sjaropan^[6] van het gouvernement Koetais.^[7] Hierbinnen werd Tsjiatoera een van de zes gemeentelijk districten, het oetsjastok Tsjiatoera (Russisch: Чиатурскій участокъ, Tsjiatoerskíy oetsjastok), met de nederzetting Tsjiatoera als centrum. Dit was een kleiner gebied dan de moderne gemeente.

Moderne indeling

Er volgden bestuurlijke herindelingen in de periode 1917-1930 door de tussenkomst van de Democratische Republiek Georgië en de vorming van de Sovjet-Unie. Tijdens de grote bestuurlijke hervormingen in 1930 van de Georgische SSR werd het rajon (district) Tsjiatoera opgericht, dat tot 1939 ook nog het grondgebied van Satsjchere omvatte.^[8] Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Imereti, en werd het district in 2006 omgevormd tot gemeente.

Geografie

De gemeente ligt in het noordoosten van de regio Imereti en grenst rondom aan zes gemeenten. In het oosten ligt Satsjchere, in het zuiden Charagaoeli, in het zuidwesten Zestafoni, in het westen Terdzjola en Tkiboeli en tot slot in het noorden Ambrolaoeri (regio Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti).

Hoogland met rivierkloven

De gemeente ligt geografisch voor het grootste deel in het Tsjiatoera-plateau, onderdeel van het Imereti-hoogland. De gemeente wordt op natuurlijke wijze aan de noordkant begrensd door het Ratsjagebergte, wat de grens is met de regio Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti. Hier zijn de hoogste bergen van de gemeente, met de 1996 meter hoge Satsalike als hoogste top. De rivier de Kvirila stroomt vanuit de gemeente Satsjchere in zuidwestelijke richting door Tsjiatoera. De rivieren hebben in het kalksteen van het Imereti-hoogland kloven van 100-300 meter diep uitgesneden. Door de structuur van het gesteente hebben de rivieren ook zinkgaten en grotten in het landschap gecreëerd.^[10]

Een kenmerkend landschappelijk fenomeen is de “Pilaar van Katschi", een losstaande kalksteen pilaar bij het dorp Katschi van 40 meter hoog in de kloof van de Kasjoera, een rechterzijrivier van de Kvirila. Op deze pilaar staat een eeuwenoude kerk. De gemeente bestaat verder voornamelijk uit glooiend hoogland van ongeveer 600-750 meter boven zeeniveau. Door het zuiden van de gemeente loopt de waterscheiding van de Dziroela, dat tot ongeveer 850 meter boven zeeniveau reikt. De stad Tsjiatoera werd oorspronkelijk gebouwd in de kloof van de Kvirila, terwijl latere uitbreidingen aan de bovenkant van de kloof zijn gebouwd, ongeveer 100-150 meter hoger. Dit was de aanleiding om verschillende kabelbanen in de stad te bouwen.

Demografie

Begin 2023 telde de gemeente Tsjiatoera 37.322 inwoners,^[2] een daling van ruim 5% ten opzichte van de volkstelling van 2014.^[1] Het aantal inwoners in de hoofdplaats Tsjiatoera daalde met ruim 3%.

Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Tsjiatoera
	1922	1939	1959	1970	1979	1989	2002[11]	2014	2020	2023
Gemeente Tsjiatoera	-	[12]100.329	64.562	72.059	69.582	68.501	56.341	39.884	38.550	37.322
Tsjiatoera (stad)	3.243	13.926	21.521	25.474	26.715	29.228	13.835	12.803	12.550	12.280
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[13][14][15][16] Noot:[11]

Etniciteit en religie

De bevolking van de gemeente was volgens de volkstelling van 2014 vrijwel geheel mono-etnisch Georgisch (99,6%). De belangrijkste etnische minderheden waren ruim 70 Armeniërs en ruim 50 Russen.^[18] Vrijwel alle inwoners waren volgens de volkstelling Georgisch-Orthodox (99,1%). De enige significante religieuze minderheden waren jehova's (0,4%) en enkele tientallen katholieken.^[19]

Administratieve onderverdeling

De gemeente Tsjiatoera is administratief onderverdeeld in 15 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 60 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki), het bestuurlijk centrum Tsjiatoera.^[1]

Bestuur

De gemeenteraad van Tsjiatoera (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 36 leden: 24 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 12 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.^[20] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 18 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Vachtang Koekkiridze van Georgische Droom met 57,5% van de stemmen gekozen tot burgemeester, via een tweede ronde. Alle twaalf districtszetels zijn gegaan naar kandidaten van Georgische Droom. Deze partij behaalde met 55,3% tevens de meeste proportionele stemmen, gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (20,8%), Voor Georgië (7,6%), de coalitie Derde Kracht (4,0%) en Lelo (3,5%). Zeven andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.^[21][22]

Bezienswaardigheden

De gemeente kent verschillende cultuur-historische bezienswaardigheden.

• De mijnbouwstad Tsjiatoera met zijn vele kabelbanen. De hoogste dichtheid in Georgië en mogelijk in de wereld.
• Pilaar van Katschi in Katschi,^[25] een 40 meter hoge kalksteenpilaar die taps naar boven toeloopt en met een ladder te beklimmen is. Op het oppervlak van 10x17 meter staat een kerk uit de 6e eeuw waar een monnik woont.^[26]
• Katschikathedraal en klooster, een veelhoekige koepelkerk uit de 11e eeuw.^[27] Nationaal cultureel erfgoed.^[28]
• Mghvimeviklooster (13e eeuw). Een kloostercomplex een kilometer ten oosten van Tsjiatoera dat tegen de kloofwand van de Kvirila is gebouwd en deels in grotten is gebouwd. Het complex bestaat uit meerdere kerken, een nonnenconvent en grotten.^[29]

Vervoer

De belangrijkste interregionale verbindingsweg voor de gemeente Tsjiatoera is de nationale route Sh22 die het Imereti Hoogland verbindt met de landelijke autosnelweg S1 / E60 bij Zestafoni en anderzijds het oosten van de regio Imereti bedient via Satsjchere.

In 1895 werd Tsjiatoera via het spoor verbonden met de hoofdlijn bij Zestafoni en door de inspanningen van de filantropiste Elisabeth Tsereteli in 1904 met Satsjchere verbonden. Er rijdt dagelijks een trein van Koetaisi via Zestafoni naar Tsjiatoera en eindpunt Satsjchere. Vanaf de jaren 1960 tot medio begin jaren 2000 reed er een interurban trolleybus tussen Tsjiatoera en Satsjchere.

Het lokale vervoer in de stad Tsjiatoera is sinds de jaren 1950 geregeld met ruim tien kabelbanen,^[30] waarvan een aantal in 2020-2021 gerenoveerd zijn.^[31]

Externe links

• (ka) Website gemeente Tsjiatoera

Referenties

Zie de categorie Chiatura Municipality van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.