Nederlandse Bisschoppenconferentie

De Nederlandse Bisschoppenconferentie is een permanent orgaan binnen de Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk, waarin de residerende bisschoppen en hulpbisschoppen van de Nederlandse kerkprovincie het beleid van de Rooms-Katholieke Kerk bepalen.

Leden van de bisschoppenconferentie

De Nederlandse kerkprovincie kent één aartsbisdom en zes suffragane[noot 1] bisdommen. Verder is er in Nederland een Militair ordinariaat (krijgsmachtbisdom). Ieder bisdom heeft één bisschop (ordinarius) en al dan niet één of meerdere hulpbisschoppen. Deze hulpbisschoppen zijn in hun diocees wél aan hun bisschop 'ondergeschikt', maar hebben in de bisschoppenvergadering een eigen stemrecht.

Indien er sprake is van sedisvacatie, dan wordt een diocesaan administrator aangewezen. Dit hoeft niet per se een bisschop te zijn. Mocht een niet-bisschop als diocesaan administrator werkzaam zijn, dan zal deze wél de vergaderingen van de conferentie bijwonen, maar er geen lid van zijn. Als de inmiddels van zijn taak ontheven bisschop wordt verzocht de zaken in zijn bisdom te blijven behartigen, dan is hij de apostolisch administrator en blijft hij lid van de conferentie.

De nuntius zal de vergaderingen van de conferentie doorgaans bijwonen maar hij is er geen lid van, omdat hij geen bisschop is van een bisdom van de Nederlandse kerkprovincie. De nuntius valt onder het Vaticaan.

De Nederlandse Bisschoppenconferentie werd in het verleden meestal voorgezeten door de bisschop met de hoogste rang, dat wil zeggen: de aartsbisschop. Dit is echter niet verplicht. Bij het aantreden van Wim Eijk als aartsbisschop van Utrecht in 2008 heeft hij ervoor gekozen niet direct het voorzitterschap op zich te nemen, om zodoende meer tijd vrij te hebben voor zijn diocees. Derhalve was Ad van Luyn voorzitter en Frans Wiertz vicevoorzitter (de twee 'seniores' onder de zeven bisschoppen).

Van 2011 tot 2016 was Wim Eijk voorzitter en Frans Wiertz vicevoorzitter. Op 14 juni 2016 koos de conferentie Hans van den Hende van Rotterdam tot voorzitter, en werd mgr. Jan Liesen van Bisdom Breda vicevoorzitter. Mgr. Gerard De Korte, bisschop van bisdom 's-Hertogenbosch, completeert de permanente raad van de bisschoppenconferentie.

Bisdom Ordinaris Hulpbisschop(pen)
Aartsbisdom Utrecht Wim Eijk Ted Hoogenboom
Herman Woorts
Bisdom Breda Jan Liesen geen
Bisdom Groningen-Leeuwarden Ron van den Hout geen
Bisdom Haarlem-Amsterdam Jan Hendriks Jan van Burgsteden (emeritus)[noot 2]
Bisdom 's-Hertogenbosch Gerard de Korte Rob Mutsaerts
Bisdom Roermond vacant Everard de Jong
Bisdom Rotterdam Hans van den Hende geen
Nederlands militair ordinariaat Everard de Jong (apostolisch administrator) geen

Posten binnen de bisschoppenconferentie

Beleidssectoren

De Bisschoppenconferentie heeft een negen beleidssectoren vastgesteld, waarvoor steeds een bisschop referent is, ondersteund door een secretaris.

Themavelden

Naast de beleidssectoren is een vijftal themavelden vastgesteld, waarvoor steeds een bisschop referent is.

  • Huwelijk en Gezin – vacant
  • Kerk en Jodendom – Herman Woorts
  • Medische Ethiek – Wim Eijk
  • Commissie Bisschoppenconferentie Europese Unie (COMECE) – Ted Hoogenboom
  • Raad Europese Bisschoppenconferenties (CCEE) – Hans van den Hende
  • Circus-, Kermis- en Schipperspastoraat - vacant

Contactenpersonen

Invloed

Als gevolg van de secularisering van de Nederlandse samenleving is de invloed van de bisschoppenconferentie sterk tanende. Veel katholieken hebben hun (actief) lidmaatschap van de katholieke kerk beëindigd. In oktober 2020 besloot de Nederlandse bisschoppenconferentie aan de Stichting Katholieke Universiteit (koepelorganisatie van de Radboud Universiteit en het Radboudumc) per decreet het predicaat 'katholiek' te ontnemen.[1][2] De bisschoppen deden dit uit onvrede over hun sterk verminderde bestuurlijke invloed op het instituut. Zij wezen herhaaldelijk kandidaten voor de raad van toezicht af die niet voor de kerk getrouwd, niet gedoopt en/ of niet kerkelijk actief waren. De rechter oordeelde in juli 2020 dat de bisschoppen met hun weigerachtige opstelling het maatschappelijk belang in gevaar brachten.[3] De universiteit betreurde het besluit van de bisschoppen, maar gaf te kennen het te respecteren.[4] De Radboud Universiteit, destijds opgericht als Katholieke Universiteit Nijmegen, was ooit een van de belangrijkste katholieke instellingen in Nederland. Tijdens een Ad limina-bezoek in november 2022 werden de Nederlandse bisschoppen teruggefloten van hun beslissing ten aanzien van de Nijmeegse universiteit. De Heilige Stoel gaf te kennen dat het niet tot de bevoegdheid van de Nederlandse bisschoppen behoorde de universiteit het predicaat katholiek te ontnemen. Die bevoegdheid ligt bij de leiding van de kerk in Rome. De Radboud Universiteit voert sindsdien weer het predicaat katholiek.[5]

In december 2020 besloot de conferentie, nadat de Nederlandse regering in verband met de coronacrisis een tweede lockdown had afgekondigd, alle kerstvieringen tijdens de kerstnacht van 2020 te schrappen. Het was voor het eerst sinds mensenheugenis dat er in 2020 geen traditionele kerstnachtvieringen in de katholieke kerken plaatsvonden.[6] Ook in 2021 waren er door de pandemie geen kerstnachtvieringen.

Voormalige leden

Er zijn nog zes emeritus-(hulp)bisschoppen van Nederlandse bisdommen in leven.[noot 3] Zij zijn geen lid meer van de bisschoppenconferentie, maar kunnen wel als adviseur worden gevraagd. Deze emeriti zijn (in alfabetische volgorde):

Naam Voormalige functie Periode
Philippe Bär hulpbisschop van Rotterdam
bisschop van Rotterdam
legerbisschop		 20-03-1982 – 19-10-1983
19-10-1983 – 13-03-1993
22-11-1983 – 13-03-1993
Antoon Hurkmans bisschop van 's-Hertogenbosch 29-08-1998 - 14-05-2016
Jan de Kok hulpbisschop van Utrecht 15-01-1982 – 27-08-2005
Ad van Luyn bisschop van Rotterdam 12-02-1994 – 14-01-2011
Jos Punt (hulp)bisschop van Haarlem-Amsterdam
apostolisch administrator Nederlands militair ordinariaat 		1995 - 2020
Frans Wiertz bisschop van Roermond 25-09-1993 – 02-12-2017

Secretariaat

Het secretariaat van de Bisschoppenconferentie en de Nederlandse Kerkprovincie wordt gevoerd door het Secretariaat van de Rooms-Katholieke Kerkprovincie in Nederland (SRKK). Het secretariaat staat onder leiding van een secretaris-generaal. Sinds 1 juni 2014 is dat Mr. P.S.J.M. (Suzan) Daalmans.[7]

Zie ook

Externe link

  • Nederlandse bisschoppenconferentie

Noten

  1. ↑ D.i. ondergeschikt – maar een aartsbisschop staat alleen aan het hoofd van de kerkprovincie; hij is niet de 'baas' van zijn collega-bisschoppen
  2. ↑ Jan van Burgsteden is – hoewel hij reeds met emeritaat is – nog lid van de Nederlandse Bisschoppenconferentie en heeft ook een aantal referentschappen.
  3. ↑ Er zijn nog andere Nederlandse bisschoppen, die een niet-Nederlands bisdom besturen. Zie hiervoor de Lijst van Nederlandse rooms-katholieke bisschoppen.

Referenties

  1. ↑ Stichting Katholieke Universiteit verliest predicaat 'katholiek', nieuwsbericht Radboud Universiteit d.d. 20 oktober 2020.
  2. ↑ Pdf-document Decreet tot intrekking van het predicaat katholiek van de Stichting Katholieke Universiteit, statutair gevestigd te Nijmegen, Nederlandse Bisschoppenconferentie d.d. 19 oktober 2020.
  3. ↑ Uitspraak Ondernemingskamer Gerechtshof Amsterdam, 21 juli 2020, Rechtspraak.nl
  4. ↑ Conflict met bisschoppen: Radboud Universiteit en Radboud UMC niet langer katholiek, De Gelderlander, 20 oktober 2020.
  5. ↑ 1923. Toch een theologische faculteit, Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen, Radboud Universiteit, 29 november 2022.
  6. ↑ Geen publieke vieringen zoals de nachtmis op kerstavond in de Rooms-Katholieke kerken, nieuwsbericht Rooms-Katholieke Kerk in Nederland d.d. 16 december 2020.
  7. ↑ Juriste Suzan Daalmans nieuwe secretaris-generaal Nederlandse Bisschoppenconferentie. Rooms-Katholieke Kerk Nederland (24 april 2014). Geraadpleegd op 29 mei 2021.
· · Sjabloon bewerken
Bisschoppen van de Nederlandse rooms-katholieke kerkprovincie – Nederlandse Bisschoppenconferentie