Kerken in Friesland

Kerken in Friesland geeft een overzicht van de architectuur van de kerkgebouwen als cultureel erfgoed in Friesland.

Romaans

De vroegste romaanse kerken werden op terpen gebouwd. De kerken met een zadeldaktoren werden opgetrokken uit tufsteen dat uit de Eifel werd aangevoerd. De kerken werden later wel gewijzigd of uitgebreid.

Kerk van Hogebeintum
Sint-Radboudkerk te Jorwerd
Agneskerk te Goutum
Sint Janskerk te Deinum
Nes (Noardeast-Fryslân)

Later werden de kerken gebouwd van kloostermoppen (rode bakstenen). Deze kerken zijn onder andere te vinden in: Aalsum, Boer, Bozum, Britsum, Deersum, Eestrum, Exmorra, Finkum, Foudgum, Hantum, Hichtum, Huins, Hijum, Jelsum, Oostrum, Rinsumageest, Stiens, Surhuizum en Swichum, Westergeest en Wijns.

Kerk van Aalsum
Mariakerk Boer
Kerk van Bozum
Nicolaaskerk (Deersum)
Kerk van Eestrum
Johannes de Doperkerk (Exmorra)
Sint-Vituskerk Finkum
Mariakerk Foudgum
Nicolaaskerk Hantum
Nicolaaskerk (Hijum)
Kerk van Jelsum
Sint-Nicolaaskerk (Oostrum)
Alexanderkerk (Rinsumageest)
Sint-Vituskerk Stiens
Nicolaaskerk Swichum
Hervormde kerk (Westergeest)
Sint-Vituskerk (Wijns)

Van veel plaatsen in Friesland is bekend wie de patroonheilige was.^[1]

Romanogotiek

Romanogotische kerken staan onder andere in: Bergum, Hantumhuizen en Wirdum.

Kruiskerk in Bergum
Sint-Annakerk (Hantumhuizen)
Sint-Martinuskerk Wirdum

Gotiek

Gotische kerken (13e-15e eeuw) zijn hoger dan romaanse kerken en laten door de grote spitsboogvensters meer licht binnen. De gotiek in Friesland kenmerkt zich bij dorpskerken door het vaak vasthouden aan het eenbeukige schip en de zadeldaktoren uit de romaanse periode. Een dergelijke toren heeft, als enige stadskerk, ook de te Bolsward. Van belang is ook de Oldehove in Leeuwarden, de toren van de verder verdwenen Sint-Vituskerk. Gotische kerken in steden zijn te vinden in Bolsward, Franeker, Leeuwarden en Workum.

Martinikerk Bolsward
Martinikerk Franeker
Grote- of Jacobijnerkerk Leeuwarden
Grote- of Sint-Gertrudiskerk Workum

Gotische dorpskerken zijn onder andere te vinden in Augustinusga, Blessum, Boksum, Ferwerd, Katlijk, Kollum, Minnertsga, Olterterp en Stiens.

Maartenskerk Kollum
Sint-Martinuskerk Ferwerd
Meinardskerk Minnertsga
Sint-Hippolytuskerk Olterterp
Sint-Vituskerk Stiens

Kerkelijke bouwstijl in 17e eeuw

Kerken in onder andere classicistische stijl

Van Harenskerk
in Sint Annaparochie

Neoclassicisme

Kerken uit de 18e en de eerste helft van de 19e eeuw. Kerken onder meer in de plaatsen Terband, Sint Jacobiparochie (beide van architect Thomas Adrianus Romein), en Oosterzee-Buren.

Groate Kerk in Sint Jacobiparochie
Rotondekerk in Terband
Hervormde kerk (Oosterzee)
Doopsgezinde kerk (IJlst)
Hervormde kerk (Arum)

Neogotiek

Kerken uit de tweede helft van de negentiende en begin twintigste eeuw.

Zie Neogotische kerken in Friesland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sint-Odulphuskerk (Bakhuizen)
Sint-Ludgeruskerk (Balk)
Sint-Vituskerk (Blauwhuis)
Sint-Bonifatiuskerk (Dokkum)
Sint-Michaëlkerk (Harlingen)
Sint-Jozefkerk (Heeg)
Sint-Bonifatiuskerk (Leeuwarden)
Sint-Willibrorduskerk (Lemmer)
Sint-Clemenskerk (Nes)
Sint-Wirokerk (Oosterwierum)
Sint-Nicolaaskerk (Sint Nicolaasga)
Sint-Martinuskerk (Sneek)
Sint-Fredericuskerk (Steggerda)
Sint-Werenfriduskerk (Workum)

Zie ook

Literatuur

Kerken in Friesland:gebouwen, inrichting en gebruik, onder red. van S. ten Hoeve, G.P. Karstkarel en Regn. Steensma, (1985), Baarn, Bosch & Keuning , ISBN 90-246-4542-5

Bronnen, noten en/of referenties