Jayavarman II

Jayavarman II (Khmer: ជ័យវរ្ម័នទី២) (circa 770–850)[1] was de stichter en eerste koning van het Khmer-rijk. Over zijn exacte regeerperiode zijn historici het niet eens. Doorgaans wordt aangenomen dat hij regeerde van 802 tot 850, maar 770 tot 835 wordt ook als mogelijkheid gezien.[2]

Jayavarman II wordt door velen gezien als de koning die de fundering legde voor de Angkor-periode van de Cambodjaanse geschiedenis. Voordat hij aan de macht kwam was er veel onderlinge strijd tussen lokale stamhoofden en heersers die over verschillende delen van Cambodja regeerden. Ondanks de belangrijke rol die hij gespeeld moet hebben in de geschiedenis van het Khmer-rijk en Cambodja in zijn geheel, zijn er maar weinig feiten over Jayavarman bekend. Er bestaan geen inscripties die op zijn bevel zijn gemaakt, maar zijn naam komt wel terug in inscripties gemaakt op bevel van andere koningen. Hij was in elk geval van aristocratische komaf en begon zijn verovering van het land dat later het Khmer-rijk zou worden in het zuidoosten van het hedendaagse Cambodja. Destijds stond hij mogelijk bekend als Jayavarman Ibis.[3] Verder meldt een inscriptie in de Sdok Kok Thom-tempel, geschreven in 1052, dat hij voor zijn aantreden als koning in Cambodja op Java was geweest, waar in die tijd de Shailendra-dynastie[4] aan de macht was.[5][6][7] Volgens historicus Claude Jacques veroverden Jayavarman en zijn volgelingen als eerste de stad Vyadhapura, en trokken toen verder langs de Mekong om Sambhupura in te nemen.

Uit de eerder genoemde inscriptie in de Sdok Kok Thom-tempel blijkt ook dat Jayavarman een brahmaanse priester opdracht had gegeven om een religieus ritueel uit te voeren dat hem tot cakravartin (universele koning) en devaraja (god-koning) zou maken. Tevens werd hiermee de onafhankelijkheid van het nieuwe Khmer-rijk van Javaanse overheersing bevestigd.[5][8] Tegelijkertijd maakte hij zo zijn autoriteit kenbaar aan de andere heersers in het gebied. Op die manier verenigde hij het land met zichzelf als koning over dit nieuwe koninkrijk. Het ritueel werd uitgevoerd in zijn nieuwe hoofdstad Mahendraparvata. Tegenwoordig heet het gebied Phnom Kulèn. Van de stad is inmiddels niets meer over, maar zogenaamd Lidar-onderzoek heeft de fundamenten van deze stad aan het licht gebracht.[9] Later verplaatste Jayavarman II zijn hoofdstad, die toen de naam Hariharalaya kreeg, ongeveer veertig kilometer naar het zuiden, naar de omgeving van het tegenwoordige Roluos. Andere inscripties vermelden dat hij getrouwd zou zijn met een vrouw genaamd Hyang Amrita.

Tot op heden zijn er discussies over de vraag of Jayavarman’s regering echt zo’n belangrijk keerpunt was in de geschiedenis van Khmer. Het feit dat hij wordt aangeduid als Jayavarman II suggereert dat er ooit nog een andere heerser geweest is met deze naam, maar daar is historisch niks over bekend. Na zijn dood kreeg Jayavarman II de naam Parameshvara.

Bronnen, noten en/of referenties
  • Sak-Humphry, Chhany. The Sdok Kak Thom Inscription. The Edition of the Buddhist Institute 2005.
  • Higham, Charles. The Civilization of Angkor. University of California Press 2001.
  • Briggs, Lawrence Palmer. The Ancient Khmer Empire. Transactions of the American Philosophical Society 1951.
  • Mabbett, Ian en Chandler, David. The Khmers. Blackwell Publishers Ltd. 1996.
  • Coedès, Georges. Les capitales de Jayavarman II.. Bulletin de l'EFEO (Parijs), 28 (1928).
  • Wolters, O.W. Jayavarman II.'s Military Power: The Territorial Foundation of the Angkor Empire. Journal of the Royal Asiatic Society (Londen), 1973: 21-30.
  • Jacques, Claude en Lafond, Philippe. The Khmer Empire: Cities and Sanctuaries from 5th to 13th Century. River Books [2007].
  • Jacques, Claude. La carrière de Jayavarman II., Bulletin de l'EFEO (Parijs), 59 (1972): 205-220.
  • Jacques, Claude. On Jayavarman II., the Founder of the Khmer Empire. Southeast Asian Archaeology 3 (1992): 1-5.
  1. ↑ birth and death dates, Britannica.com, Retrieved 11-23-2010. Britannica.com. Gearchiveerd op 27 november 2011. Geraadpleegd op 17 maart 2012.
  2. ↑ Mabbett & Chandler, The Khmers p. 261
  3. ↑ Briggs, The Ancient Khmer Empire p. 83.
  4. ↑ (en) Wikipedia (Engels). Geraadpleegd op 30 oktober 2023.
  5. ↑ a b (en) Coedès, Georges (1968), The Indianized States of Southeast Asia. East-West Center Press, Honolulu, p. 97-98.
  6. ↑ Recenter onderzoek heeft vraagtekens gezet achter een verblijf van Jayavarman II op Java, omdat het Khmer woord chvea, dat normaliter op Java duidt, volgens deze latere onderzoekers door Khmer-buurvolken van de Cham van Champa voor deze Cham werd gebruikt. Daarbij komt dat Jayavarman II zijn carrière begon in een stad in het oosten van het tegenwoordige Cambodja, een gebied dichtbij wat eens Champa was, zie Charles Higham, The Civilization of Angkor (Weidenfeld & Nicolson, Londen 2001), p. 56. Arlo Griffith heeft deze theorieën uitgebreid weerlegd in zijn artikel 'The Problem of the Ancient Name Java and the Role of Satyavarman in Southeast Asian International Relations around the Turn of the Ninth Century CE' (Archipel 85/1 (2013), p. 43-81). Hij heeft aangetoond dat in de inscripties zowel in de Indonesische archipel als op het vasteland van Zuidoost-Azië met Java het eiland Java in de Indonesische archipel wordt bedoeld.
  7. ↑ (en) Griffiths, Arlo (2013). The Problem of the Ancient Name Java and the Role of Satyavarman in Southeast Asian International Relations around the Turn of the Ninth Century CE. Archipel 85/1, p. 43-81
  8. ↑ (en) Albanese, Marilia (2010), The Treasures of Angkor. Cultural Travel Guides, White Star Publishers, New York, p. 24. ISBN 978-88-5440-117-4.
  9. ↑ (en) Chevance, Jean-Baptiste, Damian Evans, Nina Isabella Hofer & Sakada Sakhoeun, Mahendraparvata: The City of the Hill. Angkor Database. Templation, Angkor (8 oktober 2019). Geraadpleegd op 18 april 2024.