Hittegolf

Een hittegolf is een periode die gekenmerkt wordt door uitzonderlijk hoge temperaturen. Wat er precies onder een hittegolf verstaan wordt, hangt sterk af van waar men zich op aarde bevindt. Een hittegolf weegt zwaarder door in stedelijk gebied door het hitte-eilandeffect.

Definitie in België en Nederland

Een echte hittegolf:		Een onechte hittegolf:
Datum	Max.	Datum	Max.
12 juli	24,7 °C	9 augustus	26,0 °C
13 juli	25,1 °C	10 augustus	24,1 °C
14 juli	28,9 °C	11 augustus	29,4 °C
15 juli	31,0 °C	12 augustus	32,8 °C
16 juli	28,6 °C	13 augustus	34,0 °C
17 juli	30,6 °C	14 augustus	25,5 °C
18 juli	32,4 °C	15 augustus	20,1 °C
19 juli	23,0 °C	16 augustus	19,0 °C

Het KNMI (Nederland) en sinds 2003 ook het KMI (België) hanteren de volgende officiële definitie:^[1][2] ten minste vijf dagen achtereen waarop de maximumtemperatuur 25,0 °C of meer bedraagt (zomerse dagen); waarbij ten minste op drie dagen de maximumtemperatuur 30,0 °C of meer bedraagt (tropische dagen). Deze temperaturen worden op anderhalve meter boven het maaiveld gemeten in een zogenaamde weerhut.

In het dagelijkse taalgebruik wordt de uitdrukking hittegolf vaak gebruikt zonder dat het weer voldoet aan bovenstaande definitie. Links staan twee fictieve voorbeelden van een echte hittegolf en een onechte hittegolf.

In Nederland hebben klimatologen het over een landelijke hittegolf, wanneer in De Bilt er sprake is van een hittegolf volgens bovenstaand criterium. In België geldt Ukkel als de maatstaf.

Wanneer een hittegolf op een ander weerstation dan De Bilt of Ukkel wordt gemeten, is er wel sprake van een regionale hittegolf. Afhankelijk van de streek kunnen die veel vaker of juist minder vaak voorkomen dan landelijke hittegolven. Zo waren er op weerstation Volkel, een van de warmste weerstations van Nederland, sinds het begin van de dagelijkse waarnemingen in 1960 25 hittegolven (stand 26 juli 2013), terwijl er in De Bilt in dezelfde periode zestien waren en in Den Helder slechts één.

Na onderzoek van de World Weather Attribution in 2023 concluderen klimaatwetenschappers dat hittegolven in Zuid-Europa, Noord-Amerika en China door de klimaatverandering heden en in de toekomst vaker en intenser zullen voorkomen.^[3]

Hittegolven in België

Bij het KMI in Ukkel is er sinds 1954 in de volgende jaren een hittegolf voorgekomen:^[4]

Nr.	Jaar	Eerste dag	Laatste dag	Aantal dagen	Temperatuur warmste dag
1	1957	27 juni	8 juli	12	36,2 °C
2	1959	7 juli	11 juli	5	36,8 °C
3	1975	29 juli	9 augustus	12	34,0 °C
4	1976	22 juni	8 juli	17	35,4 °C
5	1990	26 juli	5 augustus	11	35,3 °C
6	1994	19 juli	27 juli	9	33,0 °C
7	1995	7 juli	13 juli	7	33,0 °C
8	1995	29 juli	6 augustus	9	32,8 °C
9	1997	5 augustus	21 augustus	17	31,6 °C
10	1998	9 mei	14 mei	6	31,0 °C
11	2001	22 augustus	26 augustus	5	32,9 °C
12	2003	1 augustus	13 augustus	13	34,4 °C
13	2005	18 juni	29 juni	12	33,9 °C
14	2006	9 juni	13 juni	5	31,1 °C
15	2006	15 juli	30 juli	16	36,2 °C
16	2010	7 juli	14 juli	8	33,6 °C
17	2013	21 juli	27 juli	7	32,4 °C
18	2015	30 juni	5 juli	6	34,5 °C
19	2016	23 augustus	27 augustus	5	32,5 °C
20	2017	18 juni	22 juni	5	32,4 °C
21	2018	13 juli	27 juli	15	35,4 °C
22	2018	29 juli	7 augustus	10	34,8 °C
23	2019	23 juni	30 juni	8	32,6 °C
24	2019	22 juli	26 juli	5	39,7 °C
25	2019	23 augustus	28 augustus	6	32,1 °C
26	2020	5 augustus	16 augustus	12	35,9 °C
27	2022	9 augustus	16 augustus	8	33,9 °C
28	2023	8 juni	17 juni	10	31,2 °C
29	2023	4 september	x september	x	31,9 °C

^[5]

Late hittegolven (die eind augustus of in september beginnen) komen in België niet zoveel voor. Enkele voorbeelden zijn de jaren 1906, 1911, 1919, 1929, 1947. 2016 en 2019. In 1947 eindigde de 10-dagen durende hittegolf pas op 20 september. De hoogste temperatuur stond 72 jaar lang op datum van 27 juni 1947 toen het in Ukkel 36,6 °C werd. Dit record werd op 24 juli 2019 verbroken, er werd toen 40,7 °C gemeten. Een dag later moest het record worden bijgesteld op 41,8 °C in Begijnendijk, maar in Ukkel bleef de temperatuur die dag beperkt tot 39,7 °C. In 2020 werd tussen 6 en 13 augustus de warmste week ooit in België gemeten; met een gemiddelde maximumtemperatuur van 33,3 °C. Dit was het resultaat van 8 dagen op rij een temperatuur boven de 30 °C, ook dit was nooit eerder voorgekomen.

Hittegolven in Nederland

De landelijke hittegolven in De Bilt (Nederland) worden geteld vanaf 1901:^[6] Het nationale hitterecord is gevestigd op 40,7 °C in Gilze-Rijen op 25 juli 2019.

Nr.	Jaar	Eerste dag	Laatste dag	Duur	Totaal aantal tropische dagen	Langste reeks tropische dagen	Warmste dag	Temperatuur warmste dag (in °C)
1	1911	8 augustus	14 augustus	7	5	5	10 augustus	33,0
2	1922	21 mei	25 mei	5	3	3	24 mei	32,8[7]
3	1923	5 juli	14 juli	10	5	5	11 juli	33,1
4	1941	20 juni	26 juni	7	3	2	23 juni	32,0
5	1941	6 juli	13 juli	8	6	6	12 juli	32,2
6	1947	14 augustus	21 augustus	8	3	3	16 augustus	32,2
7	1948	26 juli	30 juli	5	4	4	28 juli	31,3
8	1975	29 juli	15 augustus	18	6	6	8 augustus	32,9
9	1976	23 juni	9 juli	17	10	5	3 juli	34,9
10	1982	29 juli	4 augustus	7	4	3	2 augustus	31,9
11	1983	4 juli	12 juli	9	3	3	11 juli	33,0
12	1990	26 juli	4 augustus	10	3	3	4 augustus	35,3
13	1994	19 juli	31 juli	13	5	2	24 juli	34,1
14	1995	29 juli	3 augustus	6	3	3	31 juli	32,3
15	1997	5 augustus	13 augustus	9	5	5	13 augustus	32,1
16	1999	28 juli	4 augustus	8	3	3	1 en 2 augustus	31,4
17	2001	22 augustus	26 augustus	5	3	3	25 augustus	31,1
18	2003	31 juli	13 augustus	14	7	4	7 augustus	35,0
19	2004	2 augustus	11 augustus	10	3	2	9 augustus	32,5
20	2005	18 juni	24 juni	7	3	2	20 juni	32,8
21	2006	30 juni	6 juli	7	3	3	4 juli	32,0
22	2006	15 juli	30 juli	16	8	4	19 juli	35,7
23	2013	21 juli	27 juli	7	3	3	22 juli	32,6
24	2015	30 juni	5 juli	6	3	2	1 en 2 juli	33,1
25	2018	15 juli	27 juli	13	4	4	26 juli	35,7
26	2018	29 juli	7 augustus	10	4	2	7 augustus	33,9
27	2019	22 juli	27 juli	6	4	4	25 juli	37,5
28	2019	23 augustus	28 augustus	6	3	3	27 augustus	32,8
29	2020	5 augustus	17 augustus	13	9	8	8 augustus	34,6
30	2022	9 augustus	16 augustus	8	5	5	12 augustus	32,3
Nr.	Jaar	Eerste dag	Laatste dag	Duur	Totaal aantal tropische dagen	Langste reeks tropische dagen	Warmste dag	Temperatuur warmste dag

Regionale hittegolf

Voor een landelijke hittegolf wordt De Bilt als meetpunt gebruikt, maar ook bij de overige meetstations in Nederland worden hittegolven bijgehouden.

Herwaardering in 2016 van historisch vastgelegde gegevens

Bij herwaardering met nieuwe analysemethodes heeft KNMI op 27 juni 2016 16 hittegolven uit historische data geschrapt, alle in de periode 1911-1950. De zomer van 1947 telde hierdoor slechts één hittegolf, terwijl men er voorheen van was uitgegaan dat dit er vier waren.^[8][9][10] Drie jaar later werden er Kamervragen over gesteld.^[11]

Definities in de Verenigde Staten

In de Verenigde Staten hanteert men sinds 1900 op de meeste plaatsen de definitie dat er op drie achtereenvolgende dagen een temperatuur van boven de 90 °F (32,2 °C) moet heersen. Maar in sommige delen van het binnenland van Noord-Californië neemt men daar 100 °F (37,7 °C) of (in Redding) zelfs 105 °F (40,6 °C) voor. Op 10 juli 1926 meldde New York dat er reeds 25 slachtoffers waren gevallen vanwege de hittegolf, waarvan 20 in de staat New York. De thermometer wees onafgebroken 91 °F aan.^[12]

Hittegolf in Griekenland

In Griekenland definieert de Griekse Nationale Meteorologische Dienst^[13] een hittegolf als drie opeenvolgende dagen bij 39 °C of meer. In deze periode is de minimumtemperatuur 26 °C of meer. Er is geen wind of alleen zwakke wind. Deze omstandigheden komen in een breed gebied voor.

Gezondheidsrisico's van hitte

Als de temperatuur lang boven de 25 °C blijft, kunnen mensen gezondheidsklachten krijgen door de hitte. Die zijn soms alleen maar vervelend, zoals bij oververhitting. Maar de klachten kunnen ook heel ernstig zijn, zoals bij een hitteberoerte. Hitte kan dodelijk worden bij een natteboltemperatuur (vochtige hitte) van 35 °C.

Kwetsbare mensen zijn:

• ouderen
• zieken
• mensen met overgewicht
• jonge kinderen
• mensen die alleen wonen
• bezoekers van een festival of ander evenement
• mensen met longaandoeningen (invloed van rook ontwikkelende barbecue, Smog)
• mensen die veel buiten zijn, bijvoorbeeld voor werk, sport of buiten spelen of daklozen
• alcoholici (overmatige consumptie van alcoholhoudende gekoelde dranken)

Zeker voor kwetsbare personen is het belangrijk maatregelen te nemen bij grote hitte. Ook voor gezonde personen geldt het advies om veel water te drinken, zware inspanningen te vermijden zeker op de warmste uren, schaduw of koelte op te zoeken en je tegen de zon te beschermen.^[14]

Zie ook

• Extreem weer

Externe links

• Hitte en Gezondheid · GGD Leefomgeving. Informatie van de Nederlandse GGD-en.
• Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)
• Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI)
• Temperatuur door historische grens van 40°C - knmi.nl

Bronnen, noten en/of referenties ↑ KNMI: Hittegolf nader verklaard. 25 juli 2013. Geraadpleegd op 26 juni 2015. ↑ KMI: hittegolf meteo.be ↑ Vaker en warmere hittegolven in Zuid-Europa, Noord-Amerika en China door klimaatverandering (25 juli 2023). Gearchiveerd op 26 juli 2023. ↑ De hittegolfjaren in België. Gearchiveerd op 12 maart 2007. Geraadpleegd op 2 juli 2015. ↑ De Bilt haalde het net niet in juni 2023 met 29,8 30,3 en 29,9 graden op zaterdag zondag en maandag. Afronden mag niet en middelen ook niet. In september de herhaling De Bilt 5 september 28,8 29,6 29,3 30,0 29,5 31,3 en 27,0 op de elfde september, afronden van 29,6 mag niet meer ↑ KNMI lijst hittegolven. Gearchiveerd op 11 juni 2023. ↑ Extreem vroege hittegolf. Gearchiveerd op 28 januari 2023. ↑ Persbericht: Historische hittegolven ten onrechte geschrapt door KNMI ↑ Helft hittegolven blijkt geen hittegolf Ad.nl. Gearchiveerd op 21 september 2020. ↑ NUcheckt: KNMI moffelde geen hittegolven weg tussen 1901 en 1951, 27 augustus 2019. Gearchiveerd op 11 juni 2023. ↑ De wijziging van historische temperatuurdata door het KNMI . Gearchiveerd op 30 juli 2023. ↑ Amersfoortsch Dagblad van 12 juli 1926 geraadpleegd 27 juni 2015. Gearchiveerd op 29 juli 2018. ↑ Hellenic National Meteorological Service. Gearchiveerd op 26 oktober 2021. ↑ Bescherming tegen hitte en ozon. Gearchiveerd op 26 juli 2023.