Halkların Demokratik Partisi

Halkların Demokratik Partisi
Logo
Personen
Partijleider Mithat Sancar & Pervin Buldan
Zetels
Parlement
67 / 600
Grootstedelijke gemeenten
2 / 30
District gemeenten
97 / 1.351
Gemeenteraadsleden
1.441 / 20.498
Provinciale raadsleden
129 / 1.251
Geschiedenis
Opgericht 2012
Algemene gegevens
Actief in Turkije
Hoofdkantoor Ankara
Aantal leden 11.942 (2014)
Richting Links
Ideologie Federalisme
Directe democratie
Democratisch socialisme
Rechten voor minderheden
Politiek pluralisme
Progressivisme
Feminisme
Lgbt-emancipatie[1]
Coalitie Emek ve Özgürlük İttifakı[2]
Europese fractie Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten[3]
Website hdp.org.tr
Portaal  Portaalicoon   Politiek

De Democratische Partij van de Volkeren (Turks: Halkların Demokratik Partisi (HDP), Koerdisch: Partiya Demokratik a Gelan) is een linkse politieke partij in Turkije. De partij is verbonden met de Koerdische Democratische Regio Partij (DBP), de Groen Linkse Partij (Yeşil Sol Parti), het Democratisch Congres van de Volkeren (HDK) en het Democratisch Maatschappij Congres (DTK).[2] Ze staat bij het Turkse publiek vooral bekend om haar steun aan rechten voor (Koerdische) minderheden en hun nastreven naar een federale staat.

LGBT

HDP steunt de (Koerdische) lgbt-gemeensschap en vice versa

(Koerdische) LGBT-organisaties genieten brede steun van de HDP en vice versa. De partij definieert heteronormativiteit als een vorm van discriminatie. Ze strijdt tegen homofobie en transfobie. Het bieden van vrijheden aan de LGBT gemeenschap zal de heteroseksuelen ook bevrijden, zo betoogt de partij in haar partijprogramma.[1][4]

Onlusten rond IS-belegering van Kobani en Turks embargo (2014)

Toen ISIS in het najaar van 2014 het Syrische Kobani belegerde en de Turkse regering Koerden die Kobani wilden gaan verdedigen aan de grens tegenhield, brak massaal protest uit in Zuid-Oost-Turkije. De HDP steunde het protest openlijk en riep op om de straat op te gaan, plekken te bezetten en te demonstreren.[5] Tientallen demonstranten en tegenbetogers vonden de dood, onder meer bij clashes tussen aanhangers van de militaire tak van de PYD; de YPG en hun rivalen de religieus conservatieve Koerdische Hüda Par en als gevolg van politiekogels.[6] Volgens het IHD vielen er 46 doden en 682 gewonden, terwijl 1974 personen gearresteerd werden waarvan er 38 nadien werden gemarteld.[7] Familieleden van vier jonge slachtoffers, aangevallen door PKK/KCK-leden op verdenking van Daesh-lidmaatschap, hielden in de rechtszaak van 2016 HDP-co-voorzitter Demirtaş en burgemeester Gültan Kışanak van de HDP verantwoordelijk voor de moorden.[8][9]

Parlementaire immuniteit

Op 20 mei 2016 stemde het Turkse parlement met 376 stemmen in met de hervorming van de parlementaire immuniteit, hetgeen meer is dan 2/3 van het aantal stemmen. Hiermee werd de weg vrijgemaakt voor gerechtelijke vervolging van parlementsleden die reeds een gerechtelijk vooronderzoek achter hun naam hadden. Dit kan in het uiterste geval voor 50 van de 59 HDP-verkozenen samen met 27 AKP-, 51 CHP-, 9 MHP-verkozenen en een onafhankelijk parlementslid tot het verlies van hun parlementszetel leiden.[10]

Op 4 november 2016 werden co-voorzitters Demirtaş, Figen Yüksekdağ en negen andere HDP-parlementsleden gearresteerd en door het gerecht van Diyarbakir in verdenking gesteld van het bevorderen, aanmoedigen en logistiek ondersteunen van een terroristische organisatie.[11] Met name president Recep Tayyip Erdogan beschuldigde de HDP ervan banden te hebben met de PKK en zelfs haar politieke arm te zijn. Zelf ontkende de partij dat. Abdullah Zeydan is een van de negen opgepakte parlementsleden. Hij staat bekend om zijn dreigende uitlating; De PKK is een vredes- en volksbeweging die Turkije en het Midden-Oosten in een rozentuin zal veranderen. De PKK heeft zo een macht, dat ze jullie in hun speeksel verdrinkt.[12]

De EU en de VS maakten bezwaar tegen wat ze beschouwden als politiek gemotiveerde gevangenzettingen. De Duitse minister Steinmeier sprak van een poging om de oppositie monddood te maken. Echter, ook in Frankrijk, Engeland, Wales, Denemarken en Spanje is de verheerlijking van terrorisme strafbaar gesteld en heeft het geleid tot vervolgingen en veroordelingen.[13] De HDP reageerde met een boycot van het parlement. Op dezelfde dag van de arrestaties volgde een bomaanslag op Turkse politie-eenheden in Bağlar te Diyarbakir, waarbij 11 mensen hun leven verloren, waarvan twee politie agenten en negen burgers. De HDP hield ISIS verantwoordelijk, echter waren het de Koerdische Vrijheidsvalken die de bomaanslag op hun website opeisten. De gouverneur van Diyarbakir meldde eerder dat de PKK erachter zat.[14]

Op 2 november 2016 was Yüksekdağ al door de rechtbank van Ankara tot zes jaar cel veroordeeld voor het verspreiden van terreurpropaganda. Met het definitieve vonnis en de mondelinge mededeling hiervan in het Turkse parlement verloor ze 21 februari 2017 haar parlementszetel, overeenkomstig artikels 76 en 84 lid 2 van de Turkse Grondwet.[15] Op 9 maart 2018 verloor ze haar partij lidmaatschap.[16]

De partij ziet zich als een Koerdische partij, die een federale staat nastreeft waarin Zuidoost-Anatolië en Oost-Anatolië als Noord-Koerdistan wordt aangemerkt. Ze eisen een stop op militair ingrijpen van Turkse strijdkrachten op de separatisten van de PKK en eisen een terugkeer naar het hervormingsproces onder aanvoering van de internationale gemeenschap.[17][18] Bij monde van Figen Yüksekdağ, een ander voormalig co-voorzitter, sprak de partij zich uit zich gesteund te zien worden door de YPG, YPJ en de PYD.[19]

Na de aanslagen in Istanboel op 10 december 2016 door de Koerdische Vrijheidsvalken nam het staatsapparaat opnieuw honderden partijleden in hechtenis. De meeste HDP-burgemeesters werden geschorst of afgezet en het bestuur van de gemeenten kwam onder toezicht.

Op 18 januari 2017 deelden de Turkse aanklagers mee dat ze tot 142 jaar gevangenschap eisten tegen Demirtaş. Alhoewel het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op 20 november 2018 oordeelde dat Demirtaş moest worden vrijgelaten in afwachting van zijn vonnis, betekende het vonnis van 4 december 2018 van het Hof van Justitie in Istanbul dat hij rekeninghoudende met zijn periode in voorarrest nog zijn straf moet uitzitten. In totaal kreeg de HDP co-voorzitter een straf opgelegd van vier jaar en acht maanden voor het maken van propaganda voor een terroristische organisatie en zijn leider, vanwege zijn toespraak in 2013 te Zeytinburnu.[20] Dit betekende de vernietiging van het vonnis van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, zoals ook onderschreven wordt door Demirtaş' advocaat.[21] In andere processen werd hij ook beschuldigd van smaad tegen Erdogan. De correctionele rechtbank van eerste aanleg in Ankara besloot in december 2018 om de aanklachten vanwege smaad te bundelen in één proces, hetgeen zijn advocaten ook wensten.[22]

Opvolging co-voorzitterschap

Sezai Temelli en Pervin Buldan werden op het derde partijcongres van 11 februari 2018 gekozen tot co-voorzitters van de partij. Demirtaş bleef nummer een op de lijst.[23] Voorafgaand aan het partijcongres kwam het tot een rel binnen de HDP. Parlementslid van Şırnak Hasip Kaplan schreef hij op twitter: Op het HDP partijcongres mag onder geen beding een Turk zijn oog laten vallen op de plek van Demirtaş, dat is mijn bescheiden voorstel, iedereen moet zijn plaats kennen! Zijn mikpunt was de etnisch Turkmeen Sırrı Süreyya Önder die genoemd werd als een van de mogelijke kandidaten om het co-voorzitterschap op zich te nemen. Hoewel het partijbestuur in eerste instantie melding maakte van een gehackte Twitteraccount, kwam het er later op terug en distantieerde zich van de ongevoelige uitlatingen van Kaplan.[24]

Verkiezingen

Verkiezingen 2014

Tijdens de lokale verkiezingen van 30 maart 2014 behaalde de Partij voor Vrede en Democratie (BDP) met co-voorzitters Selahattin Demirtaş en Gültan Kışanak 2.027.782 stemmen, oftewel 4,16%.[25] In juni 2014 gingen bijna alle parlementsleden van de BDP over tot de HDP.[26] Op 11 juli 2014 ging de BDP over tot naamswijziging: Democratische Regio Partij (DBP), waarmee de HDP een samenwerkingsverband mee heeft.

Demirtaş behaalde voor de presidentsverkiezingen van augustus 2014 3.958.048 stemmen wat correspondeert met 9.76%.[27]

Verkiezingen 2015

Bij de parlementsverkiezingen van juni 2015 kwam de HDP voor het eerst op in algemene verkiezingen. De campagne, geleid door covoorzitters Selahattin Demirtaş en Figen Yüksekdağ, maakte van de HDP direct de vierde partij, met 13,12% van de stemmen en 80 van de 550 zetels.[28] Hierdoor kreeg de AKP niet de absolute meerderheid die door peilingen in het vooruitzicht was gesteld.

Van alle partijen die zetels behaalden bij de verkiezingen had de HDP met 23 vrouwen procentueel gezien de meeste vrouwelijke parlementariërs in het Turkse parlement, 39% van de HDP parlementariërs is vrouw.[29]

De HDP leverde met Ali Haydar Konca (minister van EU Zaken) en Müslüm Doğan (minister van Ontwikkelingszaken) twee ministers aan het 63ste Turks kabinet. Zij dienden 22 september 2015 hun ontslag in.[30]

Bij de parlementsverkiezingen van november 2015 behaalde de partij 5.148.085 stemmen, oftewel 10,76% van de stemmen en 59 van de 550 zetels.[31] Dit betekende een verlies van 2,36 procentpunt en 21 zetels.

Verkiezingen 2018

De HDP behaalde in de parlementsverkiezingen van juni 2018 5.866.309 stemmen wat overeenkomt met 11,70% van het totaal aantal stemmen. De partij bemachtigde 67 van de 600 beschikbare zetels in het parlement.[32] De presidentskandidaat Selahattin Demirtaş kreeg 4.205.794 stemmen voor de presidentsverkiezingen van juni 2018, wat overeenkomt met 8,4% van het totaal aantal stemmen.[33]

Verkiezingsresultaten 2014-2015-2018

  • Resultaten verkregen door de kartelpartners HDP en BDP in de lokale verkiezingen van maart 2014, per provincie
    Resultaten verkregen door de kartelpartners HDP en BDP in de lokale verkiezingen van maart 2014, per provincie
  • Resultaten verkregen door Selahattin Demirtaş, de presidentskandidaat van de HDP in de presidentsverkiezingen van augustus 2014, per provincie
    Resultaten verkregen door Selahattin Demirtaş, de presidentskandidaat van de HDP in de presidentsverkiezingen van augustus 2014, per provincie
  • Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van juni 2015, per provincie
    Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van juni 2015, per provincie
  • Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van november 2015 (paars), per provincie en gemeente
    Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van november 2015 (paars), per provincie en gemeente
  • Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van juni 2018 (paars), per provincie en gemeente
    Resultaten verkregen door de HDP in de parlementsverkiezingen van juni 2018 (paars), per provincie en gemeente

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties
  1. a b (tr) Partijprogramma HDP hdp.org.tr, 5 februari 2024.
  2. a b (tr) Yeşil Sol Parti aday listesi: HDP, DBP, HDK, DTK Eş Başkan ve Eş Sözcüleri aday gösterildi BBC.com/türkçe, 5 februari 2024.
  3. (en) The Party of European Socialists "pes.eu", 5 februari 2024.
  4. (en) LGBT-organsiaties steunen HDP-kandidaat Demirtaş Hürriyetdailynews.com, 8 augustus 2014.
  5. (tr) HDP’den ‘sokağa çıkın’ çağrısı! Sözcü.com, 6 oktober 2014. Gearchiveerd op 10 januari 2021.
  6. Amnesty International, Kobani Protests in Turkey. Human Rights Failures Pdf-document, 2015
  7. (tr) Kobani Eylemlerinde Bilanço Açıklandı, Edessa Haber
  8. (tr) Yasin Börü davasında karar çıktı Aljazeera Türk, geraadpleegd 17 april 2018
  9. (tr) Yasin Börü davası Diken, geraadpleegd 17 april 2018. Gearchiveerd op 18 april 2018.
  10. (tr) In vier vragen parlementaire immuniteit BBC.com/türkçe, 20 mei 2016. Gearchiveerd op 5 mei 2021.
  11. HDP-partijvoorzitters in voorlopige hechtenis in Turkije, Het Nieuwsblad, 4 november 2016. Gearchiveerd op 18 maart 2019.
  12. (tr) Abdullah Zeydan's onbeschofte uitlating Sözcü.com, 27 juli 2015. Gearchiveerd op 5 april 2019.
  13. Voorstel van wet van het lid Keijzer tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht in verband met de strafbaarstelling van de verheerlijking van terrorisme Kamerstuk 34 466 nr. 4 Tweede Kamer der Staten-Generaal, 28 februari 2017
  14. (tr) TAK eist Diyarbakir bomaanslag op BBC.com/türkçe, 6 november 2016. Gearchiveerd op 7 april 2023.
  15. (tr) Yüksekdağ verliest parlementszetel Türkiyegazetesi.com, 22 februari 2017. Gearchiveerd op 11 maart 2022.
  16. (tr) Yüksekdağ verliest haar partij lidmaatschap Gazetevatan.com, 9 maart 2018
  17. (tr) Persbericht zeven Koerdische partijen Rudaw.net, 16 december 2018. Gearchiveerd op 8 november 2020.
  18. (tr) De Turkse strijdkrachten bombarderen PKK op Gare-berg Rudaw.net, 16 december 2018
  19. (tr) Wij zien ons gesteund worden door de YPJ, YPG en PYD Hürriyet.com, 19 juli 2015
  20. (tr) Straf Demirtaş bekrachtigd Ulusal.com, 5 december 2018
  21. (tr) Straffen Demirtaş en Önder bekrachtigd Agos.com, 5 december 2018. Gearchiveerd op 24 november 2020.
  22. (tr) Bundelen processen vanwege smaad tegen de president Timetürk.com, 6 december 2018. Gearchiveerd op 31 maart 2019.
  23. (tr) Buldan en Temelli nieuwe co-voorzitters van de HDP Hürriyet.com, 11 februari 2018
  24. (tr) Racistische tweet van HDP-er Kaplan Odatv.com, 9 januari 2018
  25. (tr) Resultaten lokale verkiezingen 2014 Staatscourant, 8 mei 2014
  26. (tr) Parlementsleden van de BDP stappen over tot de HDP Milliyet.com, 28 april 2014
  27. (tr) Presidentsverkiezingen 2014 CNNTürk.com, 15 augustus 2014]. Gearchiveerd op 5 april 2019.
  28. (tr) Resultaten van de 25ste parlementsverkiezingenYSK.gov.tr, geraadpleegd 18 december 2018
  29. (tr) Türkiye'de kadınların Meclis'teki temsil oranı, Arap ülkelerinin gerisinde Birgün, 5 december 2015
  30. (en) Premier benoemt twee nieuwe ministers na ontslag Hürriyetdailynews.com, 23 september 2015. Gearchiveerd op 5 juni 2023.
  31. (tr) Resultaten van de 26ste parlementsverkiezingenYSK.gov.tr, geraadpleegd 18 december 2018
  32. (tr) Resultaten van de 27ste parlementsverkiezingen YSK.gov.tr, geraadpleegd 17 december 2018
  33. (tr) Presidentsverkiezingen 2018YSK.gov.tr, geraadpleegd 17 december 2018