Gildehuis

Gildehuizen op de Grote Markt in Brussel

Een gildehuis of ambachtshuis, ook wel gaffel genoemd, was het gebouw waar het bestuur van een gilde (ambacht) gehuisvest was en waar de leden hun bijeenkomsten hielden.

Algemeen

In een gildehuis werden vergaderingen en gezamenlijke maaltijden gehouden, waarbij de leden uit de gildebeker dronken. In het gildehuis werden ook de bezittingen van het gilde bewaard, waaronder de gildekist met het archief en de gildekettingen. In sommige gevallen fungeerde het gildehuis ook als verkoopruimte, zoals bij de meeste lakenhallen en vlees- en vishallen.

Vooral grotere gilden hadden een eigen gildehuis. De oudste stammen uit de middeleeuwen. De grootste of rijkste gilden van de grotere steden lieten voorname panden bouwen op vooraanstaande plaatsen in de stad, die thans tot de belangrijkste monumenten en toeristische attracties van die steden gerekend worden, zoals de gildehuizen in Amsterdam, Antwerpen, Brugge, Brussel en Gent.

Kleinere of armlastige gilden hadden geen eigen gildehuis maar huurden een vergaderruimte, bijvoorbeeld boven een winkel of gelagkamer, of in een oude stadspoort. In Maastricht, waar de gilden steevast werden aangeduid als ambachten, waren enkele buiten gebruik gestelde poorten van de eerste middeleeuwse stadsmuur in gebruik als vergaderruimten ("leuben") van onder andere de schippers, molenaars, leerlooiers, volders, strodekkers en leemplakkers.^[1]

Gildehuizen in België

Gent

Groot Vleeshuis in Gent, voormalige overdekte vleesmarkt en gildehuis
Korenstapelhuis (Gent) uit de 12e eeuw, een van de oudste voorbeelden van burgerlijke romaanse architectuur in de Lage Landen
Toreken door Gentse huidenvetters aangekocht in 1422
Viskopershuis, het gildehuis van de viskopers van Gent

Brussel

Den Coninck van Spaignien, gildehuis van de bakkers in Brussel
Den Cruywagen, gildehuis van de vettewariërs in Brussel
De Zwaan, gildehuis van de slagers in Brussel

Antwerpen

Vleeshuis (Antwerpen), vleesmarkt en gildehuis
Het huis Spaenghien, gildehuis van de voetboogschutters in Antwerpen

Lier

Vleeshuis (Lier) uit 1418, vleesmarkt en gildehuis van de slagers
Buyldragershuisje in Lier, gildehuis voor het buildragers-ambacht

Brugge

Huidenvettershuis in Brugge, ambachtshuis van de leerlooiers
Pijndershuisje, in Brugge, ambachtshuis van de sjouwers of zakdragers

Elders

Vleeshuis (Ieper)
De Zalm in Mechelen, ambachtshuis van de visverkopers
Dekenij van de lakenwevers te Leuven
Halle al'Chair in Namen, gildehuis van de slagers

Gildehuizen in Nederland

Amsterdam

Korenmetershuisje (Amsterdam), in 1620 voor het gilde van korenmeters
Makelaers Comptoir, 17e-eeuws gildehuis in Amsterdam
Waag (Amsterdam), 15e-eeuws gebouw in het centrum van Amsterdam, was oorspronkelijk een stadspoort
Wijnkopersgildehuis, 17e-eeuws dubbelpand in Amsterdam