Geodetische boog van Struve

Geodetische boog van Struve
Werelderfgoed cultuur

Land	Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Estland, Letland, Litouwen, Wit-Rusland, Oekraïne en Moldavië
UNESCO-regio	Europa en Noord-Amerika
Criteria	ii, iii, vi
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr.	1187
Inschrijving	2005 (29e sessie)
UNESCO-werelderfgoedlijst

De Geodetische boog of graadmeting van Struve is een graadmeting van 2820 kilometer van Hammerfest in Noorwegen tot aan de Zwarte Zee, die tussen 1816 en 1855 is uitgevoerd. Het doel was het nauwkeurig bepalen van een grote afstand op het aardoppervlak om zo nauwkeuriger de vorm en grootte van de Aarde te kunnen bepalen.

Bij een graadmeting maakte men gebruik van driehoeksmeting om de afstand tussen twee punten te kunnen vaststellen. Door herhaling van die methode kon een keten van metingen over grote afstand worden opgebouwd. Aan het begin en eind van de keten werden astronomische waarnemingen gedaan om de geografische positie in graden noorderbreedte en oosterlengte te bepalen. In combinatie met de door driehoeksmeting bepaalde afstand kon de grootte van de aarde bepaald worden.

De graadmeting van Struve is een opmerkelijk voorbeeld van samenwerking tussen wetenschappers uit verschillende landen en tussen verschillende staatshoofden. De graadmeting is naar de astronoom Friedrich Georg Wilhelm Struve (1793-1864) genoemd. Op zijn voordracht werden tussen 1816 en 1855 driehoeken gemeten tussen 265 meet- en waarnemingspunten, die tot tientallen kilometers uit elkaar konden liggen. Deze punten werden aangegeven met onder andere markeringen in rotsen, ijzeren kruizen, stenen en obelisken. 34 daarvan bestaan thans nog en zijn als tastbare herinnering aan dit enorme project op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst als de Geodetische boog van Struve.

De Geodetische boog van Struve loopt door de volgende landen:

Ten tijde van dit project waren het slechts twee landen: Zweden-Noorwegen en het Russische keizerrijk.

Er is in Hammerfest een meridiaansteen opgericht, op de plaats van het meest noordelijke punt van de graadmeting van Struve. Het gebouw van de sterrenwacht van Tartu in Estland was het eerste referentiepunt van de graadmeting. De graadmeting steekt de Finse Golf over, die meer dan 110 km breed is. Er liggen referentiepunten op de eilanden in de Finse Golf, bijvoorbeeld op het Russische eiland Hogland.