1939

Voor de gelijknamige film, zie 1939 (film).
1939
Eeuwen: 19e eeuw · 20e eeuw · 21e eeuw
Decennia: 1920-1929 · 1930-1939 · 1940-1949
Jaren: << · < · 1938 · 1939 · 1940 · > · >>
Maanden: jan · feb · mrt · apr · mei · jun
jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita: 2692 MMDCXCII
Armeense jaartelling: 1388 – 1389
ԹՎ ՌՅՁԸ – ՌՅՁԹ
Chinese jaartelling: 4635 – 4636
乙寅 – 丙卯
Christelijke jaartelling: 1939 MCMXXXIX
Ethiopische jaartelling: 1931 – 1932
Hebreeuwse jaartelling: 5699 – 5700
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat 1994 – 1995
- Shaka Samvat 1861 – 1862
- Kali yuga 5040 – 5041
Iraanse jaartelling: 1317 – 1318
۱۳۱۷ – ۱۳۱۸
Islamitische jaartelling: 1357 – 1358
١٣٥٨ – ١٣٥٧
Maçonnieke jaartelling: 5938 – 5939
1939 naar onderwerp
Lijst van landen
Auto's
Film
Sport (categorie)
Gregoriaanse kalender van 1939

Het jaar 1939 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

Lijst van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog: 1939

januari

  • 26 – Troepen van Franco bezetten Barcelona. Duizenden burgers steken de Franse grens over en worden ondergebracht in een vluchtelingenkamp te Le Perthus.

februari

  • 14 – In Duitsland wordt de Bismarck te water gelaten, het een na grootste slagschip in de Duitse marine.

maart

april

  • Bioscoopjournaal uit april 1939. In Dordrecht wordt de Voorjaarsbijenmarkt gehouden. Beelden van bijenkorven, die door imkers worden getoond en door geïnteresseerden worden bekeken.
  • Bioscoopjournaal uit april 1939. Wandelende schoolkinderen op het platteland tijdens de afstandsmarsen voor de schooljeugd te Schiedam.

mei

  • 3 – De volkscommissaris van buitenlandse zaken Litvinov van de Sovjet-Unie wordt plotseling vervangen door Molotov. Hiermee wordt een totale wending ingeluid in de buitenlandse politiek van Moskou.
  • 22 – De Duitse en Italiaanse ministers van Buitenlandse Zaken, Joachim von Ribbentrop en graaf Galeazzo Ciano, ondertekenen het Staalpact in Berlijn.
  • 23 tot 26 – De Nederlandse koningin Wilhelmina brengt een staatsbezoek aan België.

juni

  • 18 – De chef van de Duitse Abwehr, admiraal Canaris, ontvangt een brief van de moefti van Jeruzalem, Amin al-Hoesseini, waarin deze de Duitsers bedankt voor de financiële ondersteuning, zonder welke hij de opstand niet zo lang had kunnen volhouden.
  • Bioscoopjournaal uit juni 1939 met beelden van een zeilwedstrijd op de Westeinderplassen.
  • Fragment uit Gesprek van de dag van 6 juni 1939 over de schaduwzijden van het Hollandse zomerleven.
  • Fragment uit Gesprek van de dag van 6 juni 1939 over de Europese toestand van het ogenblik, met aandacht voor de ontwikkelingen rondom de Vrije stad Danzig en het Franse en Engelse standpunt ten aanzien van Duitsland.
  • Reportage op het circuit van Zandvoort op de vooravond van de eerste autorace die daar op 3 juni 1939 door de KNAC wordt georganiseerd. Uitgezonden door de PHOHI.

juli

  • Bioscoopjournaal uit juli 1939. Het vijfde kabinet Colijn, dat na twee dagen weer is afgetreden (25-07-'39 tot 10-08-'39).
  • Bioscoopjournaal uit juli 1939. De uitvoering van een (kampeer-) lied door 2500 schoolkinderen op de markt te Delft.
  • Bioscoopjournaal uit juli 1939 met beelden van een zeilwedstrijd met modelbootjes voor de jeugd te Amsterdam.
  • Bioscoopjournaal uit juli 1939. De onafhankelijkheidsfeesten te Delfzijl t.g.v. het feit dat 125 jaar geleden de achterblijvers van de elders reeds vertrokken Franse legers deze laatste vesting op Nederlands grondgebied verlieten.

augustus

  • 10 – Beëdiging tweede kabinet-De Geer, door hem zelf een extra-parlementair nood-kabinet genoemd.
  • 14 – De watertoren San Nicolas op Aruba wordt door gouverneur Wouters van de Nederlandse Antillen geopend. Samen met de nog in aanbouw zijnde watertoren Oranjestad moet ze de waterdruk op het eiland verbeteren.
  • 23Molotov-Ribbentroppact: De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joachim von Ribbentrop en zijn Sovjetcollega Vjatsjeslav Molotov ondertekenen in Moskou een niet-aanvalsverdrag. In het verdrag wordt een geheime bepaling toegevoegd over de opdeling van Polen en de Baltische staten. Daarbij wordt o.a. vermeld de bezetting van Pools grondgebied door nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. Tevens worden er economische afspraken gemaakt over het leveren van grondstoffen.[1]
  • 23 en 24 – De Belgische koning Leopold III (mede namens de Nederlandse koningin Wilhelmina, groothertogin Charlotte van Luxemburg en de Scandinavische vorsten), de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt en paus Pius XII sturen brieven aan de Duitse en Poolse leiders waarin ze aandringen op een vreedzame oplossing van hun geschillen.
  • 25 – Het Verenigd Koninkrijk en Polen sluiten een verdrag van wederzijdse bijstand.
  • 25 – Adolf Hitler geeft opdracht tot een aanval op Polen op 26 augustus. Deze wordt echter ingetrokken nadat het Pools-Britse verdrag bekend wordt.
  • 28 – De Nederlandse motortorpedoboot TM 51 vaart tijdens een lange proefvaart naar Nederland om inbeslagname door de Britse regering te voorkomen.
  • 31Operatie Himmler: SS'ers in Poolse uniformen creëren een nagemaakte Poolse aanval op het radiostation in Gleiwitz. Deze verzonnen aanval wordt gebruikt als deel van de officiële aanleiding voor de aanval op Polen.
  • augustus – De plaatsvervangend leider van de Kwomintang en oud-premier Wang Jing Wei richt in Nanjing een tegenregering op, die wil samenwerken met de Japanse bezetters.

september

  • 1 – Invasie van Duitse troepen in Polen. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk stellen Hitler een ultimatum.
  • 2 – In Stutthof buiten Danzig openen de nazi's een concentratiekamp.
  • 2 – In de Citroënfabriek in Frankrijk rolt de eerste Citroën 2CV(Deux chevaux) van de band.
  • 3 – Oorlogsverklaring van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk aan Duitsland. De Duits-Poolse oorlog wordt de Tweede Wereldoorlog. Zie ook Schemeroorlog.
  • 3 – Het Britse passagiersschip de SS Athenia wordt door de U-30 onder bevel van luitenant-ter-zee Fritz-Julius Lemp tot zinken gebracht.
  • 3 – In België wordt een regering van Nationale Unie gevormd, het Kabinet Pierlot.
  • 5 – Een Avro Anson van het RAF No.500 Squadron voert de eerste aanval van de oorlog uit op een Duitse

onderzeeër.

  • 8 – De Nederlandse mijnenveger Hr.Ms. Willem van Ewijck loopt op een eigen mijn waardoor 30 mensen om het leven komen.
  • 15 – De Sovjet-Unie en Japan sluiten een wapenstilstand in hun oorlog aangaande de grens tussen Mongolië en Mantsjoekwo.
  • 16 – Een Brits konvooi, zonder escorte op weg naar de Verenigde Staten, wordt aangevallen door de U-31, waarbij een vrachtvaarder tot zinken wordt gebracht. Het is de eerste aanval op een zeekonvooi in WOII.
  • 17 – De Sovjet-Unie valt Polen binnen.
  • 26 – De Franse Communistische Partij wordt verboden en haar leider Maurice Thorez vlucht naar Moskou.
  • 28 – Duitsland en de Sovjet-Unie sluiten na de bezetting van Polen een grens- en vriendschapsverdrag.

oktober

  • 2 – Tweede Pan-Amerikaanse Conferentie. Amerika en een zone tot 300 mijl uit de kust worden tot veiligheidszone uitgeroepen. Enige aanval op dit gebied zal worden beschouwd als een aanval op het gehele continent.
  • 3 – Het Britse expeditieleger neemt positie in aan de Franse Kanaalkust en de Belgische grens.
  • 6 – De Onafhankelijke Operationele Groep 'Polesië' onder leiding van generaal Franciszek Kleeberg capituleert, na omsingeld te zijn door Duitse troepen. Dit betekent het einde van de Poolse Veldtocht, en het begin van de Schemeroorlog.
  • 9 – De eerste 22 Joodse vluchtelingen komen aan in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.
  • 26 – Bij het Groningse Usquert maakt een Duits Dornier Do 17 verkenningsvliegtuig met motorpech een noodlanding. De drie inzittenden worden in een cel van de marechaussee in Uithuizen opgesloten, omdat ze de Nederlandse neutraliteit zouden hebben geschonden. Het zwaar beschadigde vliegtuig wordt gedemonteerd en opgeslagen in een loods in Soesterberg, waar het na de inval van mei 1940 door de Duitse bezetters zal worden teruggevonden.
  • 26 – De vrije stad Danzig, casus belli van de nieuwe oorlog, gaat op in de rijksgouw Danzig. Hans Frank wordt gouverneur-generaal van het bezette Polen.
  • 29 – Het Litouwse leger neemt de stad Vilnius met een parade in bezit.

november

december

  • Bioscoopjournaal uit december 1939 over de productie van rookworsten voor het Nederlandse leger in een vleesfabriek te Den Haag.
  • Radio-uitzending uit december 1939 met reportage over een kerstviering voor armen in Nederland.
  • Bioscoopjournaal uit december 1939. De vervaardiging van engelenhaar.

zonder datum

Film

Zie Film in 1939 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Muziek

Klassieke muziek

  • 9 juni – eerste uitvoering van de Symfonie nr. 7 van Arnold Bax
  • 17 juni – De Symfonische variaties van Witold Lutosławski zijn voor het eerste publiekelijk te horen (april 1939 al via een radio-uitzending).
  • 5 december: eerste uitvoering van Symfonie nr. 2 van Vagn Holmboe
  • Benjamin Britten componeert A.M.D.G.; de uitvoering moet wachten tot 1984.

Literatuur

Beeldende kunst

Bouwkunst

  • Het door de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright ontworpen Edgar J. Kaufmann House, vooral bekend onder de naam Falling Water, komt gereed

Geboren

januari

Michèle Mercier
1 januari 1939
Rob Hoeke
9 januari 1939

februari

maart

Rob Out
4 maart 1939
Neil Sedaka
13 maart 1939
Peter Kraus
18 maart 1939

april

Dusty Springfield
16 april 1939

mei

Ruud Lubbers
7 mei 1939
Hildrun Claus
13 mei 1939
Wim de Bie
17 mei 1939

juni

juli

Ria Bremer
4 juli 1939
Seth Gaaikema
11 juli 1939

augustus

Irene van Lippe-Biesterfeld
5 augustus 1939

september

Richard Kiel
13 september 1939

oktober

Joaquim Chissano
2 oktober 1939
Ralph Lauren
14 oktober 1939
John Cleese
27 oktober 1939

november

Tina Turner
26 november 1939

december

datum onbekend

Overleden

januari
februari
Paus Pius XI
10 februari 1939
maart
april
Theo Mann-Bouwmeester
18 april 1939
mei
juni
juli
augustus
september
Sigmund Freud
23 september 1939
oktober
november
december
Anthony Fokker
23 december 1939

Weerextremen

  • 25 januari: In 30 dagen 321 mm neerslag in Forges (Chimay).
  • 11 april: Vroegste zomerdag van de eeuw in Ukkel, met 26,6 °C als maximumtemperatuur.
  • 12 april: warmterecord in Maastricht.
  • 7 juni: Maximumtemperatuur tot 34,6 °C in Leopoldsburg.
  • 24 augustus: In 4 uur 133 mm regen neerslag in Haren en 128 mm in Laken met ernstige overstromingen.
  • 19 november: Windstoot van 144 km/h in Antwerpen. Schade in geheel Vlaanderen.

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

Mediabestanden
Zie de categorie 1939 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
  1. Perry Pierik (2021). De Poolse Oorlog: Nieuwe feiten rond diplomatie, onderdrukking, oorlog, spionage en slachtofferhulp, p. 23. Uitgeverij ASPEKT. ISBN 9789463382977.