Gambiya Kolonisi ve Protektorası

Gambia Colony and Protectorate
Gambiya Kolonisi ve Protektorası
1821
-1965
bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
BaşkentBathurst
Yaygın dil(ler)İngilizce
Tarihçe 
• Kuruluşu
1821
• Himaye bölgesi
17 Ekim 1821
• Bağımsızlık
18 Şubat 1965
• Dağılışı
1965
Para birimiİngiliz Sterlini (1912'ye kadar)
Batı Afrika Sterlini (1912-1965)
Ardıllar
Gambiya (Commonwealth bölgesi)

Gambiya Kolonisi ve Protektorası, Afrika kıtasının batısında Büyük Britanya'nın 1821 ile 1965 yılları arasında idari olarak yönetiminde bulundurduğu koloni ve himaye bölgesi. Bölge günümüzde Gambiya devletini oluşturmaktadır.

1815-1816 yılları arasında bölgede varlıklarını hissettirmeye başlayan Britanyalılar, ilk olarak James Adası ve Bathurst'ta yerleşim sağlamışlar ve zaman içerisinde bölge üzerinde hakimiyet sağlamışlardır.

Bölgenin Bathurst ve çevresinde yer alan kısımlar koloni bölgesi olarak sınıflandırılmış, 1894 yılından itibaren Gambiya Nehri civarı ile iç kısımlarda kalan kırsal alanlar himaye bölgesi olarak konumlandırılmıştır.

Belli dönemlerde Sierra Leone Kolonisi ve Protektorası'na bağlanan bölge, 1888 yılından itibaren tek başına bir koloni bölgesi olarak değerlendirilmiş ve daimi bir vali atanmıştır.

Bölge konumu gereği Fransa hakimiyetinde bulunan Fransız Senegali ile tamamen çevrili olduğu için sınır çizgileri zaman zaman Fransız ve İngiliz yetkililer arasında anlaşmazlıklara neden olmaktaydı.[1] Ayrıca Britanya hükûmeti bu bölgeyi başta Nijer Nehri'nin üst kısımlarında kalan bölgelere karşılık birçok kez başka bölgeler ile takas yapabilmek adına Fransa hükûmetine teklif etmiştir.[2]

1889 yılında her iki ülkenin de sınır konusunda anlaşmış ve sınırların nehrin kuzey ve güney kıyılarından altı mil açığından başlaması konusunda fikir birliğine varmıştır.

Bölge 1965 yılında Gambiya adı ile başbakan Dawda Jawara önderliğinde İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olarak bağımsızlığını elde etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "Hansard HC Deb 18 August 1887, vol 319, cols 944–955". 11 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  2. ^ Thomas Pakenham (1991), The Scramble for Africa. Londra: Abacus. Sayfa 675

Dış bağlantılar

  • Britishempire.co.uk: Gambiya 4 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Worldstatesmen.org: Gambiya 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • g
  • t
  • d
Günümüzde bağlı bölge
Eski bölge
Avrupa
1 1800'de Britanya himayesine giren Malta, 1813'te kraliyet kolonisi statüsüne getirildi, 1964'te ise bağımsızlığını kazandı.
2 1809'da Britanya hâkimiyetine girmeye başlayan İyon Adaları, 1815'te Britanya himayesi altında ayrı bir devlet oldu.
Kuzey Amerika
16. ve 17. yüzyıllar18. yüzyıl19. ve 20. yüzyıllar
  • 1Newfoundland, 1907'de koloni olmaktan çıkarak dominyon statüsüne geldi. 1934'te özerklik kazansa da 1949'da Kanada'ya katılana kadar hukuken dominyon olarak kaldı.
  • 2 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olan Plymouth Kolonisi, 1689'da bu yapının varlığının sonlandırılmasıyla tekrar kuruldu. 1691'de ise Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edildi.
  • 3 Maine, 1658'de Massachusetts Körfezi'nin bir parçası oldu.
  • 4 Barbados, Grenada, Saint Vincent, Tobago ve Trinidad: 1833'te kurulan Rüzgârüstü Adaları kolonisinin bir parçası oldu. Dominika ise 1940'ta dahil edildi.
  • 5 Antigua, Anguilla, Barbuda, Montserrat, Nevis, Saint Kitts ve Virjin Adaları; 1671'de oluşturulan Rüzgâraltı Adaları kolonisi altında birleştirildi.
  • 6 Connecticut, Massachusetts Körfezi, New York ve Rhode Island kolonileri; 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da 1689'da bu yapının varlığının sona ermesiyle birlikte tekrar kendi yönetimlerine sahip oldu.
  • 7 1641'de Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edilen New Hampshire Kolonisi, 1679'da tekrar ayrı bir yönetime kavuştu. 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sona ermesiyle bir kez daha ayrı bir yönetim elde etti.
  • 8 Carolina, 1712'de Güney Carolina ve Kuzey Carolina olmak üzere ikiye ayrıldı.
  • 9 Saybrook 1644'te, New Haven ise 1664'te Connecticut'un bir parçası oldu.
  • 10 Brunswick, Kanada ve Yeni İskoçya; 1867'de birleştirilerek Kanada Dominyonu kuruldu.
  • 11 Barbados, Jamaika, Rüzgâraltı Adaları, Rüzgârüstü Adaları ile Trinidad ve Tobago, 1958 yılında kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Jamaika 1961'de, Trinidad ve Tobago ise 1962'de federasyondan ayrılarak bağımsız oldu.
  • 12 New Jersey, 1675'te Batı New Jersey ile Doğu New Jersey olarak ayrıldı. Bu iki yapı, 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sonlanması sonrasında tekrar kendi yönetimlerini elde ettiler. 1702'de ise bir kez daha birleşerek New Jersey tekrar kuruldu.
  • 13 Rüzgâraltı Adaları, 1816'da; Antigua (Antigua, Barbuda ve Montserrat) ile Saint Kitts (Anguilla, Saint Kitts, Nevis ve Virjin Adaları) olmak üzere iki koloniye ayrıldı.
  • 14 Antigua, Dominika (1940'ta Rüzgârüstü Adaları kolonisine dahil oldu) ve Saint Kitts kolonileri, 1871'de tekrar kurulan Rüzgâraltı Adaları kolonisinin bir parçası oldu.
  • 15 Quebec, 1791'de Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada olarak ikiye ayrıldı.
  • 16 Aşağı Kanada ile Yukarı Kanada, 1841'de Kanada adı altında birleştirildi.
  • 17 Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte hak iddiası mevcut.
  • 18 1931'de Kanada ve diğer Britanya dominyonları özyönetim kurdular.
Güney Amerika
Afrika
17. ve 18. yüzyıllar19. yüzyıl20. yüzyıl
  • 7Güney Rodezya 1965 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti (Rodezya olarak) ve 1979'daki Lancaster House Anlaşmasına dek tanınmadı. Zimbabve, 1980'deki bağımsızlık ilanından 2003'teki ayrılışına dek İngiliz Milletler Topluluğu üyesiydi.
Asya
17. ve 18. yüzyıllar19. yüzyıl20. yüzyıl
  • 1879-1919 Afganistan (protektora)
  • 1882-1963 Kuzey Borneo
  • 1885-1946 Federasyonlaşamamış Malay Devletleri
  • 1888-1984 Brunei Sultanlığı
  • 1891-1971 Maskat ve Umman
  • 1892-1971 Ateşkes Devletleri
  • 1895-1946 Malay Federe Devletleri
  • 1898-1930 Veihai Garnizonu
  • 1878-1960 Kıbrıs
Okyanusya
18. ve 19. yüzyıllar20. yüzyıl
Antarktika ve Güney Atlas Okyanusu
  • 142009'dan bu yana Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha bölgesinin bir parçası olan Ascension Adası (1922-) ve Tristan da Cunha (1938-) daha öncesinde Saint Helena bölgesine bağlı birer sömürgeydiler.