Toren van Spannenburg

Toren van Spannenburg
anno 2019
Algemene gegevens
Aannemer(s) NV Aannemersbedrijf v.h. G. Tiemstra en Zn, Nijmegen
Architect(en) Anton Auer (1920-1980)
Ontwerp Rijksgebouwendienst
Constructie 1971-1973
Opening 27 mei 1974
Locatie Spannenburg
Coördinaten 52° 55′ NB, 5° 42′ OL
Eigenaar Cellnex Telecom
Technische gegevens
Hoogte 118 meter
Toren van Spannenburg (Nederland)
Toren van Spannenburg
Uitzicht vanaf de toren over het Prinses Margrietkanaal
Portaal  Portaalicoon   Civiele techniek en bouwkunde

De toren van Spannenburg, ook wel de toren van Tjerkgaast genoemd, is een 118 meter hoge betontoren bij Spannenburg in de Nederlandse provincie Friesland voor telecommunicatie en radio- en televisie-uitzendingen. Daarnaast is er ook ruimte beschikbaar voor datacenterdiensten. De toren is het hoogste bouwwerk van Friesland.[1] Het gebouw staat naast het Prinses Margrietkanaal bij de driesprong van de N354 en de weg richting Tjerkgaast.

Constructie

De toren werd in opdracht van de Rijksgebouwendienst tussen 1971 en 1973 gebouwd voor de PTT.[2] Die het daarna in gebruik nam als straalverbindingstoren ten behoeve van (vaste) telefonie en televisie.[3] De toren is voorzien van twee bordessen voor het opstellen van straalzenders en ontvangers, en daarboven bevindt zich de zogenaamde (glazen) reportagering. De toren is onderdeel van een landelijk koppelnet van straalverbindingstorens en masten die tussen 1955 en 1989 voor de PTT zijn gebouwd.[4][5][6] Op 27 mei 1974 werd de toren ceremonieel geopend door de burgemeester van Doniawerstal, de heer Johan Caspar Cavaljé. Hij deed dat door op de negentiende verdieping enige tientallen postduiven de vrijheid te geven, die het bericht over de opening naar Leeuwarden moesten brengen.[7]

De 118 meter hoge toren rust op 72 heipalen van 23 meter lengte en een 2,5 meter dikke funderingsplaat. De toren heeft een doorsnede van 12 meter en telt 22 verdiepingen.

Eigenaar

Door de technologische ontwikkelingen na 1990 op het gebied van de telecommunicatie –de toepassing van optische vezel en (mobiele) satellietverbindingen– is de toren nog maar beperkt in gebruik voor straalverbindingen. De eigenaar is verplicht de toren als reserve voor straalverbindingen ter beschikking te houden. De overheid heeft namelijk de toren aangewezen als onderdeel van de noodinfrastructuur.

De PTT/KPN-toren is in 2007 verkocht aan Alticom, die een verdieping heeft ingericht als datacenter. In 2017 werd Alticom overgenomen door het Spaanse telecombedrijf Cellnex Telecom. Sinds 2016 wordt een etage als datacenter verhuurd aan ViaData Automatisering B.V te Heerenveen.[8]

FM-radio

In 1998 werd de toren voor het eerst voorzien van FM-antennes en zendapparatuur, deze waren voor Noordzee FM en Radio 538.[9]

Anno 2022 worden de volgende FM-zenders doorgegeven:

Frequentie Hoogte Vermogen Omroep
91,0 MHz 140 m 40 dBW SLAM!
94,1 MHz 100 m 33 dBW RadioNL
95,5 MHz 99 m 44,8 dBW BNR Nieuwsradio
97,9 MHz 120 m 34 dBW Radio Continu Friesland
98,5 MHz 100 m 30 dBW Joy Radio
99,1 MHz 99 m 37 dBW 100% NL
102,5 MHz 124 m 50 dBW Radio 538
103,8 MHz 120 m 40 dBW Radio 10

Digitale radio DAB+

De toren is ook voorzien van twee zenders voor digitale radio in DAB+. De ene zendt een boeket radiokanalen uit van de NPO, de andere een boeket commerciële radiokanalen.

Kanaal Frequentie Hoogte Vermogen Vergunninghouder
7D 193,296-194,832 MHz 120 m 16,5 dBW MTVNL
12C 226,592-228,128 MHz 120 m 30 dBW NPO

Televisie

Sinds maart 2023 dient de Toren van Spannenburg als steunzender voor televisie. Het boeket met NPO 1, NPO 2, NPO 3, NPO 1 Extra, Omrop Fryslân TV en TV Noord is vrij te ontvangen op 626 MHz.

Wetenswaardigheden

  • De toren is het hoogste bouwwerk van Friesland. Op de tweede plaats staat de Achmeatoren van bijna 115 meter.
  • Op 16 juli 2011 werden er noodzenders op de toren van Spannenburg geplaatst, nadat bij een grote brand de televisietoren Smilde op 15 juli ernstig beschadigd was geraakt.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ BOUW PTT-KOLOS THANS BEGONNEN, Leeuwarder Courant, 14 mei 1971
  2. ↑ De straalverbindingstoren te Spannenburg, Leeuwarder Courant, 09 november 1972
  3. ↑ Door toren Spannenburg kan bellen met Westen verveertienvoudigd worden, Leeuwarder Courant, 15 juni 1971
  4. ↑ PTT-net over enkele jaren voltooid, Dagblad De Waarheid, 27 november 1968
  5. ↑ De bouw van de straalverbindingstoren in Lelystad vordert gestaag, Nederlands Dagblad, 3 juni 1976
  6. ↑ PTT-toren Itterfoort 118 m. hoog, Limburgs Dagblad, 07 maart 1989
  7. ↑ Toren Spannenburg 27 mei in gebruik, Leeuwarder Courant, 15 mei 1974
  8. ↑ Alticom en ViaData starten datacenter in Friese toren, Computable, Pim van der Beek, 5 oktober 2016 10:55. Geraadpleegd 17 september 2019.
  9. ↑ zendmast stoort tv's Spannenburg, Leeuwarder Courant, 04 maart 1998
Mediabestanden
Zie de categorie Toren van Spannenburg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.