Raadselwapen

Het wapen van Vaticaanstad: het koord dat de sleutels verbindt is kleur op kleur, de sleutels zijn metaal op metaal. Dit is het enige wapen ter wereld waarbij deze afwijkingen niet als fout bestempeld worden.

Het wapen van Oostvoorne is van keel en heeft ook een heuvel van keel. Daarnaast is de toren van zilver en de leeuw die er op ligt van goud.

Het wapen van Mierlo-Hout is een dorpswapen en dus niet erkend. Het wapen heeft zilver op goud bij de helm en een blauwe driehoek op een rood veld en ook een blauw schild op het blauwe en rode veld. Daarnaast is dit wapen ook te druk.

Een raadselwapen is een wapen dat afwijkt van de regels van de heraldiek. Volgens sommige heraldici ontstonden raadselwapens omdat men de geldende regels niet kende of verkeerd toepaste.

Toelichting

Bij raadselwapens gaat het om wapens waarop een van de soorten kleuren (email, metaal en pelswerk) direct achter eenzelfde soort kleur staat: dus email achter email, metaal achter metaal of pelswerk achter pelswerk (bijvoorbeeld vair op hermelijn).^[1] Gekleurde lichaamsdelen van een wapendier en situaties waarin het wapendier van natuurlijke kleur is, worden niet als afwijking van de heraldische regels gerekend. Purper en pelswerk kunnen beide als kleur óf als metaal gezien worden.^[2] Naast hun functie van herkenningsteken kunnen raadselwapens ook bijvoorbeeld dienen om de aandacht te trekken.^[3] De aandacht gaat dan naar de vraag waarom het wapen niet aan de regels van de heraldiek voldoet.

Als het gaat om wapens van Nederlandse overheidsinstellingen, controleert de Hoge Raad van Adel het wapen vooraf op onder andere het juiste gebruik van kleuren en metalen. Toch zijn in het verleden gemeentewapens toegekend die niet aan de heraldische regels voor kleurgebruik voldoen. Een aantal wapens voldoet daar nog steeds niet aan, maar de kans is klein dat ze om die reden zullen worden vervangen. Een opvallend voorbeeld is het wapen van Amsterdam, met een zwarte paal op een rood veld.

Voorbeelden

Kleur op kleur

• 
  Het eerste wapen van Wijdewormer
• 
  Wapen van Zierikzee
• 
  Wapen van Beemster
  Mogelijk moet de koe van natuurlijke kleur zijn.
• 
  Wapen van Amsterdam
• 
  Wapen van Ouder-Amstel
• 
  Wapen van De Runde
• 
  Wapen van Stolwijk
• 
  Oude wapen van Susteren
• 
  Wapen van Edam en de gemeente Edam-Volendam
• 
  Wapen van Luxemburg en afgeleide wapens
• 
  Wapen van Bornem
• 
  Wapen van Zulte
• 
  Wapen van Walhain
• 
  Oude wapen van Hilvarenbeek
• 
  Wapen van IJsselmonde
• 
  Wapen van Vilkaviškis

Metaal op metaal

• 
  Wapen van Koninkrijk Jeruzalem
• 
  Wapen van Spaarndam
• 
  Wapen van Rijswijk
• 
  Wapen van Aagtekerke
• 
  Voormalige wapen van Baarn
• 
  Wapen van Melissant
• 
  Wapen van De Rips
• 
  Het wapen van Noardlik Westergoa
• 
  Wapen van Chatham
• 
  Wapen van Philippine
• 
  Wapen van Westkapelle
• 
  Wapen van Meeuwen-Gruitrode
• 
  Wapen van Gouvy
• 
  Wapen van Giessen
• 
  Wapen van Aalst. De schildjes worden beschouwd als wapenfiguren.^[4]

Lijkt fout maar is het niet

De volgende wapens lijken ook fout te zijn, maar dat zijn zij niet om de volgende redenen:

• Het kan gaan om een breuk: een barensteel mag kleur op kleur of metaal op metaal zijn.
• Lichaamsdelen van wapendieren mogen kleur op kleur of metaal op metaal zijn.
• Natuurlijke kleur is geen heraldische kleur of een metaal, een witte zwaan kan dus op een zilveren achtergrond staan.
• Hermelijn is geen zilver met zwarte staartjes en telt dus niet als een metaal en ook niet als een kleur, ook vair is geen kleur of metaal.
• Een schildzoom is een nieuw vak en mag dus kleur tegen kleur of metaal tegen metaal zijn.
• Bij een schild dat bezaaid is, mogen die voorwerpen (sterren, blokjes, etc.) afgesneden worden en die mogen ook geraakt worden door een ander wapenelement.

• 
  Wapen van Urmond, breuk (keper)
• 
  Wapen van Langerak, breuk (barensteel)
• 
  Wapen van Nederhorst den Berg (barensteel)
• 
  Wapen van Thorn, natuurlijke kleur
• 
  Het wapen van Uithuizen, natuurlijke kleur
• 
  Wapen van Beets, natuurlijke kleur
• 
  Wapen van Born, lichaamsdeel
• 
  Wapen van Herselt, schildzoom
• 
  Wapen van Noordenveld, schildzoom
• 
  Wapen van Geel, geen zilver maar hermelijn
• 
  Het wapen van Haren, een vrijkwartier is een afscheiding en valt dus buiten de regels
• 
  Wapen van Heerde, kwartielering (echter het bovenste deel is wel fout: zilver op goud)
• 
  Wapen van Waalre, de schildhouder maakt officieel geen deel uit van het wapen
• 
  Wapen van Zuidhorn. De staf wordt goud genoemd, maar kan als natuurlijke kleur gezien worden. De schuinbalk is een breuk.
• 
  Wapen van Eeklo. Het wapen bevat een hartschild, dat is een eigen wapen en mag dus wel van metaal zijn.