Pannenkoekenijs

Pannenkoekenijs tegen kustlijn aangedreven
Pannenkoekenijs meegevoerd door (snel)stromend water

Pannenkoekenijs of ijspannenkoeken (Engels: pancake ice) is een vorm van ijs, die bestaat uit ronde ijsschijven met diameters tussen de 10 cm en 1 m, maar afhankelijk van de zee- cq. weercondities van de ijsformatie komen ook stukken rondijs met een diameter tot drie meter voor. De ronde ijsschollen hebben een dikte tot 10 cm.[1][2]

Vorming

De ijscirkels van pannenkoekenijs vertoont omhooggekomen boorden (randen) van nagenoeg uniforme hoogte vanaf enkele centimeters. Een boord is gevormd door opgestapeld gruisijs op de randen van de kleine, op pannenkoeken gelijkende ijsplaten wanneer ze met elkaar in botsing komen.

Pannenkoekenijs of pancake ice kan op twee manieren gevormd worden: ofwel op water dat bedekt is met een zekere mate aan vergruisd ijs; dan wel, door het breken van pakijs in bewegende omstandigheden.

Pannenkoekenijs buiten de poolzeeën

Europa

Pannenkoekenijs was gedurende de strenge winters ook in Nederland geen zeldzaam verschijnsel op grote oppervlaktewateren, zoals het IJsselmeer of de grote rivieren en bij stuwen, maar komt door de steeds zachtere winters nog maar zelden voor.[3][4] Ook in België komt het bij extreme kou voor, maar is zeldzaam.[5] In de gebieden in en om Europa, waar grote oppervlaktewateren en rivieren in de winters nog blootgesteld staan aan (zeer) lage temperaturen, is pannenkoekenijs ook tegenwoordig aanmerkelijk minder zeldzaam.[6]

Verenigde Staten en Canada

In de Verenigde Staten, waar extreem lage temperaturen – die grote oppervlaktewateren beïnvloeden – in de winters niet ongewoon zijn, is het verschijnsel dan ook veel minder zeldzaam, zoals op het grote Lake Michigan en zoals in december 2017 nog in een grote rivier in Grand Haven (Michigan).[7] In het nog noordelijker gelegen Canada is het – behalve op diens arctische zeegebieden – op de grote meren (The Great Lakes) en aangrenzende rivieren nog minder zeldzaam.[8]

Externe links

  • (en) Definitie van pancake ice van de Canadian Ice Service (laatst bezocht op 29 juli 2018).
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal: Pannenkoekenijs. Instituut voor de Nederlandse Taal, Winkler Prins (1864-2001, 1915). Gearchiveerd op 29 juli 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  2. ↑ (en) Environment and Climate Change Canada, Ice Glossary: Pancake Ice. www.ec.gc.ca. Government of Canada (15 januari 2016). Gearchiveerd op 5 oktober 2017. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  3. ↑ IJspannenkoeken op de Schipbeek in Gelderland - Weer.nl. web.archive.org (30 april 2022). Gearchiveerd op 30 april 2022. Geraadpleegd op 30 april 2022.
  4. ↑ "De tijden van pannenkoekenijs zijn voorbij", www.nrc.nl, NRC, 10 februari 2017. Gearchiveerd op 29 juli 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  5. ↑ (en) Pancake ice floating on river due to severe cold in winter, Belgium. www.alamy.com. alamy (stock photographs). Gearchiveerd op 29 juli 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  6. ↑ (en) Results for: "pancake ice". www.epa.eu. EPA. Gearchiveerd op 29 juli 2018. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  7. ↑ (en) "MAGISCH: RIVIER IN VS VOL 'PANNENKOEKENIJS'", nieuws.vtm.be, VTM Nieuws, 28 december 2017. Gearchiveerd op 28 december 2017. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
  8. ↑ (en) Pancake Ice: A Winter Wonder. weather.com. weather.com (6 december 2014). Gearchiveerd op 15 maart 2017. Geraadpleegd op 29 juli 2018.
· · Sjabloon bewerken
IJsvormen (vormen van de vaste toestand van water)
Kristallografie:Amorf ijs · IJskristal · IJs Ih
Glaciologische vormen:Blauw ijs · Drijfijs · Gletsjer · Gletsjerijs · Grondijs · IJsberg · IJsgang · IJskap · IJslens · IJsplateau · IJsschots · IJswig · Kruiend ijs · Landijs · Natuurijs · Pakijs · Pannenkoekenijs · Polinia · Poolwoestijn · Sneeuwbalaarde · Serac · Zee-ijs
Meteorologische vormen:Black frost · Hagel · IJsbal · IJsbloem · IJshaar · IJsnaald (Poolsneeuw) · IJspegel · IJsregen · IJsweg · IJzel · Naaldijs · Rijp · Ruige rijp · Sneeuw · White frost
Mediabestanden
Zie de categorie Pancake ice van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.