Needien

Oude naam Huidige naam 'Klimaat'
Holoceen Holoceen warm
Tubantien Weichselien koud
Eemien Eemien warm
Drenthien Saalien koud
Needien Holsteinien warm
Taxandrien Zie tabel 2 koud
Tiglien&Icenien Tiglien warm
Amstelien Pretiglien koud
Tabel 1 - Indeling van het Pleistoceen volgens Van der Vlerk & Florschütz

Het Needien is een verouderde Nederlandse stratigrafische term. De eenheid vormde onderdeel van de Nederlandse onderverdeling van het Pleistoceen, werd voorafgegaan door het Taxandrien en opgevolgd door het Drenthien. De naam werd voor het eerst in 1948 (in het Nederlands)[1] en 1950 (in het Engels)[2] gebruikt. In 1953 werd van de groeve 'Ten Bokkel Huinink' in de Needse Berg een pollendiagram gepubliceerd.[3] Deze plaats wordt als het stratotype van het Needien beschouwd.

Het Needien werd later gecorreleerd met het Holsteinien.[4] Sindsdien is de term 'Needien' in onbruik geraakt. De meningen over de precieze stratigrafische ouderdom zijn echter nog steeds verdeeld[5]

Met 'Needien' werden oorspronkelijk kleilagen met zeer veel Viviparus diluvianus (een zoetwaterslak) bedoeld die werden afgegraven in de Needse Berg, bij het dorp Neede (Provincie Gelderland, Nederland) gedurende de eerste helft van de twintigste eeuw. Deze klei bevatte behalve een interglaciale molluskenfauna, ook zoogdier- en plantenresten.

Het Needien omvatte meer dan wat thans onder Nederlandse afzettingen uit het Holsteinien wordt gerekend:

  • De marien-estuariene afzettingen uit Zuidwest Nederland, die thans tot de Formatie van Kreftenheye worden gerekend, en in de veertiger tot zestiger jaren van de twintigste eeuw 'Hoogterras in mariene facies' genoemd.
  • De marien-estuariene afzettingen uit Noord-Nederland die thans tot het Interglaciaal van Noordbergum, het vierde interglaciaal van de super-etage Cromerien worden gerekend.

Overigens zijn beide genoemde afzettingen complex van aard en bevatten vrijwel zeker meerdere glaciaal-interglaciaal cycli. De stratigrafie van beide afzettingen is omstreden en de mogelijkheid blijft aanwezig dat zij deels toch met het 'Needien' correleren.

Andere verouderde termen voor deze periode zijn Mindel-Riss Interglaciaal, de 'Horizon van Viviparus diluvianus'[6] en 'Riss-Interstadiaal'[7].

Fauna

Mollusken behoorden tot de algemeenste dieren in de Klei van Neede van de Needse Berg. De fauna is vooral karakteristiek door een hoog aandeel riviersoorten waarvan een deel uitgestorven is of thans niet meer in West-Europa leeft. Belangrijk zijn: Viviparus diluvianus, Borysthenia naticina, Parafossarulus crassitesta, Bithynia troscheli, Belgrandia marginata en Pisidium clessini.[6][8][9] Er zijn niet erg veel zoogdierfossielen gevonden, maar zij zijn wel belangrijke biostratigrafische markers. Onder andere zijn bekend: Trogontherium cuvieri, Arvicola terrestris cantiana en Dicerorhinus mercki.[10]

Flora

Uit dezelfde klei zijn zaden en andere plantenresten bekend van onder andere: Euryale sp., druif (Vitis vinifera), Pirus sp. Van de Grote kroosvaren (Azolla filiculoides) zijn macrosporen gevonden.[11]

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ van der Vlerk & Kuenen, 1948
  2. ↑ van der Vlerk, 1950
  3. ↑ van der Vlerk & Florschütz, 1953
  4. ↑ de Jong, 1957
  5. ↑ Meijer & Cleveringa, 2009
  6. ↑ a b Tesch, 1929
  7. ↑ Brouwer, 1948
  8. ↑ Meijer, 1972
  9. ↑ Meijer, 1990
  10. ↑ van Kolfschoten, 1990
  11. ↑ Oostingh & Florschütz, 1928
  • (nl) Brouwer, A., 1948. Pollenanalytisch en geologisch onderzoek van het Onder- en Midden Pleistoceen van Noord-Nederland. Proefschrift, Rijksuniversiteit Leiden. – Leidse Geologische Mededelingen, XIV(2): 259-346.
  • (en) Jong, J.D. de, 1957. On the correlation of Needian in the Netherlands and Holstein deposits in Western Germany. Geologie en Mijnbouw, 19: 286-287.
  • (en) Kolfschoten, T. van, 1990. The evolution of the mammal fauna in the Netherlands and the middle Rhine Area (Western Germany) during the late middle Pleistocene. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, 43(3), 1-69.
  • (nl) Meijer, T., 1972. Enkele mollusken uit de klei van Neede. Mededelingen Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire Geologie, 9(3/4): 87-88.
  • (en) Meijer, T., 1990. Notes on Quaternary freshwater mollusca of the Netherlands, with descriptions of some new species. Mededelingen van de Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire Geologie, 26(1989): 145-181.
  • (en) Meijer, T., Cleveringa, P., 2009. Aminostratigraphy of Middle and Late Pleistocene deposits in The Netherlands and the southern part of the North Sea Basin. Global and Planetary Change, 68: 326-345.
  • (nl) Oostingh, C.H. & F. Florschütz, 1928. Bijdrage tot de kennis van de fossiele fauna en flora van Neede. Verslagen van de gewone vergadering der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, Afd. Natuurkunde, XXXVII: 69-75.
  • (nl) Pannekoek, A.J. (ed.), 1956. Geologische geschiedenis van Nederland. Staatsdrukkerij- en Uitgeversbedrijf, 's-Gravenhage, 154 pp.
  • (nl) Tesch, P., 1929. Lijst der land- en zoetwatermolluscen aangetroffen in de Kwartaire lagen in Nederland Mededelingen Rijks Geologische Dienst (Haarlem), A(3): V + 32 pp.
  • (nl) Tesch, P., 1939. De mariene inschakeling in de "Hoogterrasafzettingen" in het Westen en Noorden van Nederland. Geologie en Mijnbouw, 1(1): 9-13.
  • (fr) Tesch, P., 1947. Stratigraphie du Pléistocène prérissien dans le Nord-Ouest de l'Europe. "La Géologie des Terrains récents dans l'Ouest de l'Europe", Session extraordinaire des Sociétés belges de Géolologie (19-26 septembre 1946), Comptes Rendues: 289-293, 1 tab., 2 pls.
  • (en) Vlerk, I.M. van der, 1950. Correlation between the Plio-Pleistocene deposits in East Anglia and in the Netherlands. International Geological Congress "Report of the Eighteenth Session, Great Britain, 1948," Part IX: 101-106.
  • (nl) Vlerk, I.M. van der & Florschütz, F., 1950. Nederland in het IJstijdvak. Utrecht. 289 pp.
  • (en) Vlerk, I.M. van der & Florschütz, F., 1953. The palaeontological base of the subdivision of the Pleistocene in the Netherlands. Verhandelingen Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afdeling Natuurkunde, 1e Reeks, XX(2): 1-58.
  • (nl) Vlerk, I.M. van der, Kuenen, Ph.H., 1948. Geheimschrift der Aarde. De Haan, Zeist (5e druk), 370 pp.
  • (nl) Zagwijn, W.H., Van Staalduinen, C.J. (eds), 1975. Toelichtingen bij Geologische overzichtskaarten van Nederland. Rijks Geologische Dienst, Haarlem: 134 pp.
· · Sjabloon bewerken
Eonen:Fanerozoïcum · Proterozoïcum · Archeïcum · Hadeïcum
Era's (in Fanerozoïcum):Cenozoïcum · Mesozoïcum · Paleozoïcum
Periodes (in Fanerozoïcum):Kwartair · Neogeen · Paleogeen · Krijt · Jura · Trias · Perm · Carboon · Devoon · Siluur · Ordovicium · Cambrium
Tijdvakken (in Cenozoïcum):Holoceen · Pleistoceen · Plioceen · Mioceen · Oligoceen · Eoceen · Paleoceen