Medaille voor Burgerlijke Verdienste

Voor andere betekenissen, zie Medaille voor Burgerlijke Verdienste (Beieren) en Medaille voor Burgerlijke Verdienste (Oldenburg).

De Medaille voor Burgerlijke Verdienste was een Nederlandse onderscheiding die in Nederlands-Indië werd uitgereikt. De medaille was een voortzetting van de 17e- en 18e-eeuwse traditie waarbij de Vereenigde Oostindische Compagnie, die als "bedrijf" geen ridderorde kon instellen, ketenen met medailles aan voorname Indische bestuurders schonk. De gewoonte om steeds op bestelling gemaakte, ketens en medailles te schenken bleef gedurende de eerste drie kwarten van de 19e eeuw bestaan. Dit ondanks het instellen van de Orde van de Unie en de Orde van de Nederlandse Leeuw door de Hollandse en Nederlandse koningen.

Pas op 4 oktober 1871 besloot Gouverneur-generaal Pieter Mijer van Nederlands-Indië een officiële medaille in te stellen met de naam "Medaille voor Burgerlijke Verdienste". Deze medaille had een middellijn van 5 centimeter en kon worden toegekend in goud, zilver of brons. De voorzijde toont het Nederlandse Rijkswapen op een ster van stralen. Op de keerzijde staat binnen een lauwerkrans "HET NEDERLANDSCH INDISCH GOUVERNEMENT AAN ", waarna voldoende ruimte is overgelaten om de naam van de gedecoreerde persoon te vermelden.

Het lint van de medaille was gelijk aan dat van de Broederschap van de Orde van de Nederlandse Leeuw. Het was Nassau's blauw met een brede oranje middenstreep. In bijzondere gevallen werd de gouden medaille net als voorheen aan een gouden halsketting uitgereikt. In het besluit van Gouverneur-Generaal van der Wijck van Nederlands-Indië werd de impopulaire medaille op 29 augustus 1893 opgeheven en vervangen door de Ster voor Trouw en Verdienste. Een ster of "bintang" was bij de inlandse bevolking meer in aanzien dan een medaille.

De dragers van de oude medailles werden in de gelegenheid gesteld om hun medaille - op eigen kosten - om te ruilen voor deze nieuwe ster, men ruilde:

een bronzen medaille voor een Bronzen Ster voor Trouw en Verdienste,
een zilveren medaille voor een (kleine) Zilveren Ster voor Trouw en Verdienste,
een gouden medaille voor een Gouden Ster voor Trouw en Verdienste,
een gouden medaille met gouden halsketting voor een Grote Gouden Ster voor Trouw en Verdienste.

Gezien de hoeveelheid edelmetaal in de medailles was het omruilen onvoordelig voor de gedecoreerden.

Literatuur

Het Besluit van de Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië dd. 4 oktober 1871 no. 36 (Indisch Staatsblad No. 2500),
Het "Besluit Eereteekenen. Vorm der eereteekenen voor aanzienlijke en verdienstelijke Inlanders en Oostersche vreemdelingen", in het Indisch Staatsblad No. 4961
Een mededeling dat "Medailles voor Burgerlijke Verdiensten bij het overlijden der begiftigden niet behoeven te worden teruggegeven", in het Indisch Staatsblad No. 4158
Het "Besluit Medaille voor Burgerlijke Verdiensten. Minimum-diensttijd", in het Indisch Staatsblad No. 3179
Het "Besluit Medaille voor Burgerlijke Verdiensten. Verlies van het regt tot dragen", in het Indisch Staatsblad No. 2893
De richtlijn "Medailles. Bepalingen omtrent de aan inlanders van aanzien of verdienstelijke oostersche vreemdelingen toe te kennen draagpenningen",in het Indisch Staatsblad No. 2500
Het Besluit van 29 augustus 1893 no. 10 strekkende tot opheffing van de Medaille voor Burgerlijke Verdienste, (Indisch Staatsblad No. 4961)
"Orders and Decorations of The Netherlands", door H.G. Meijer, C.P. Mulder en B.W. Wagenaar, 1984
"Moed en Deugd" door J.A.van Zelm van Eldik, 2003
"Ster voor Trouw en Verdienste, 1893", door R.J.M. Verkuijlen in het tijdschrift Decorare, nummer 5, September 2001