Maria van Antwerpen

De handtekening van Maria van Antwerpen onder haar eigen naam en die als Maggiel van Handwerpen.

Maria van Antwerpen (1719 - 1781) was een Nederlandse vrouw die een uitzonderlijk goed gedocumenteerd leven heeft geleid als transseksueel.[1] Haar leven biedt inzicht in de levens van de vele vrouwen die in de 18e eeuw als man door het leven gingen. Maria trad driemaal in dienst als soldaat, en was achtereenvolgens gelegerd in Grave, Breda, Zwolle en Amsterdam. Ook huwde ze tweemaal met een vrouw; op 21 augustus 1748 in Coevorden als Jan Vanant met Janna Cramers en op 9 augustus 1762 als Michiel van Antwerpen met Cornelia Swartzenberg.[2]

Veroordelingen

Ze werd tweemaal ontmaskerd. Maria werd veroordeeld door een krijgsraad in Breda (1751) en door een rechtbank in Gouda (21 februari 1769). In Breda werd ze veroordeeld tot verbanning uit Brabant en Limburg en alle garnizoenssteden. In Gouda werd ze veroordeeld tot verbanning uit Holland en West-Friesland. Haar eerste drie verhoren ondertekende ze als man, maar tijdens het vierde verhoor bekende ze een vrouw te zijn en ondertekende ze met haar echte naam.

In Gouda werd Maria van Antwerpen alias Machiel van Antwerpen veroordeeld vanwege travestie en omdat ze een onwettig huwelijk was aangegaan als Johannes van Antwerpen met ene Johanna Martina Cramers. Ook wendde zij — bij de doop — voor de vader te zijn van een dochter Johanna. Bij haar verhoor gaf zij aan dat zij "In de natuur een manspersoon, maar uiterlijk een vrouwspersoon" was.[3] Als Johannes of als Machiel van Antwerpen had zij in 1746 dienst genomen voor zes jaar in de compagnie van kapitein Trip in het regiment van luitenant-generaal Veldman.[4]

Literatuur

  • Rudolf Dekker & Lotte van de Pol. Vrouwen in mannenkleren; De geschiedenis van een tegendraadse traditie; Europa 1500-1800. Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1989.
  • R.M. Dekker, G.J. Johannes & L.C. van de Pol. De Bredasche Heldinne; F.L. Kersteman. Hilversum, 1988 (bevat de oorspronkelijke uitgave door F.L. Kersteman uit 1751)[5]
  • Ingrid van Hoorn & Hanneke Oosterhof. Daar was laatst een meisje loos; Vrouwen die als mannen leefden 1600-1900. Apeldoorn, Historisch Museum Marialust 1991.

Zie ook

  • Aal de Dragonder
  • Adriana la Noy
  • Mary Read

Externe links

  • Biografie op Brabantserfgoed.nl
  • Daar was laatst een meisje loos
Bronnen, noten en/of referenties
  • Pol, Lotte van de, " Antwerpen, Maria van" in Digitaal Vrouwenlexicon d.d. 13 januari 2014
  1. ↑ Rudolf Dekker & L.J.M. van der Pol, "Maria van Antwerpen, een transseksuele vrouw uit de achttiende eeuw?", in: Documentatieblad werkgroep Achttiende eeuw (1985), 103-117, aldaar 110. Gearchiveerd op 7 januari 2023.
  2. ↑ Huwelijksdata en -plaatsen, zie Lotte van de Pol in Digitaal Vrouwenlexicon, zie ook Trouwboek Coevorden: "21 aug[ustus] [1748] Jan Vanant sold[aat] onder den Trip met Janna Cramers" en Trouwboek Zolle: 1762 den 24 July "Michiel van Antwerpen j[onge] m[an] soldaat onder het bataillon van den generaal Kinschot alhier met Cornelia Swartzenberg j[onge] d[ochter] van Gouda wonende alhier [getuigen] Hendrik Gram [en] Theodore Stolte - beide Roomsch zijn alhier getrouwt den 9 Aug[ustu]s 1762"
  3. ↑ Dekker & Van de Pol, "Maria van Antwerpen", 111.
  4. ↑ Crimineel Vonnisboek Gouda 21 februari 1769 (samenvatting - gearchiveerd) + Transcriptie Crimineel vonnisboek Gouda 1756-1810
  5. ↑ uitgave 1988 en uitgave 1751. Gearchiveerd op 10 september 2023.