Kwartsiet

Een kwartsiet (of naar het Engels: quartzite) is een gesteente dat voornamelijk uit het mineraal kwarts bestaat. Kwartsiet ontstond vaak uit (sedimentair) kwartszand dat in eerste instantie werd samengeperst tot zandsteen. In zulke zandsteen kan men de afzonderlijke zandkorrels nog zien. Kwartsiet kan ook verder verhard zijn door druk en temperatuur of door afzetting van bindende kiezel, waarna de individuele korrels niet meer te zien zijn.

De naam kwartsiet is alleen niet voldoende om een gesteente te classificeren, omdat het alleen iets zegt over de mineraalsamenstelling. Er bestaan kwartsitische zandstenen, schisten of gneisen.

Zandsteenkwartsiet bestaat in twee typen met verschillende geologische processen maar wel vrijwel dezelfde chemische samenstelling:

metakwartsiet: gemetamorfoseerde zandsteen; als er bij de metamorfose van deformatie sprake was. Door hogere drukkracht en temperaturen vloeien zandkorrels in elkaar, de kristallen zijn uitgerekt en de formatie gelaagd; een metamorf gesteente,
orthokwartsiet: zandsteen die niet gemetamorfoseerd is, maar verhard door afzetting van kiezel, die de afzonderlijke zandkorrels heeft samengebonden; een sedimentair gesteente.^[1]^[2]

Omdat beide typen dezelfde chemische samenstelling en uiterlijke kenmerken hebben, is het zeer moeilijk deze op het oog te onderscheiden.

Metamorfe kwartsieten worden gevormd door metamorfose van schone zandstenen. Als er een kleine kleifractie in de oorspronkelijke zandsteen zat, zullen er wat "vervuilende" mineralen in het kwartsiet zitten, zoals mica's of calciet.

Niet alle kwartsieten zijn sedimentair van oorsprong: gesteente uit kwartsaders kan ook als kwartsiet worden geklassificeerd.

Door de hardheid van kwartsiet en de relatief lage erosie-gevoeligheid van kwarts kunnen lagen kwartsiet competente richels in het landschap vormen.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Allaby & Allaby (1999): Dictionary of Earth Sciences: quartzite A metamorphic rock composed mainly of quartz and usually formed by the metamorphism of quartz sandstones. If deformation has accompanied metamorphism the individual quartz crystals are elongate and take on a preferred orientation, defining a planar or linear fabric within the rock. Unmetamorphosed sedimentary quartzites (sandstones with a quartz cement) are known as 'orthoquartzites' to distinguish them from metamorphic quartzites (metaquartzites).
↑ Neuendorf, Mehl & Jackson (2005): Glossary of geology: quartzite (1) A granoblastic metamorphic rock consisting mainly of quartz and formed by recrystallization of sandstone or chert by either regional or thermal metamorphism; metaquartzite. Cf: orthoquartzite. (2) A very hard but unmetamorphosed sandstone, consisting chiefly of quartz grains that have been so completely and solidly cemented with secondary silica that the rock breaks across or through the grains rather than around them; an orthoquarizite. The cement may grow in optical and crystallographic continuity around each quartz grain, thereby tightly interlocking the grains as the original pore spaces are filled. Skolnick (1965) believed that most sedimentary quartzites are compacted sandstones developed by pressure solution of quartz grains. The term is also used for a metamorphic rock produced by recrystallization of a sandstone. en verderop: quartzitic sandstone A term used by Krynine (1940, p.51) for a sandstone that contains 100% quartz grains cemented with silica. The term is essentially equivalent to orthoquartzite. Cf: quartzose sandstone.