Koninklijke Deense marine

Kongelige Danske marine

Het embleem.
Land	Denemarken Groenland Faeröer
Onderdeel van	Deense strijdkrachten
Oprichting	10 augustus 1510
Leiding
Stafchef van de marine	Schout-bij-nacht Frank Trojahn
Slagkracht
Troepensterkte*	2792
Aantal dienstplichtigen*	145
Minimumleeftijd	18 jaar
Aantal schepen*	54
() Gegevens voor 2015*

De Koninklijke Deense marine is de zeemacht van het Koninkrijk Denemarken. In Denemarken wordt ze Søværnet genoemd; het Deense woord voor marine. Ze bewaakt de territoriale wateren van Denemarken, Groenland en de Faeröer. Andere taken zijn search and rescue, ijsbreken en het opruimen van olievlekken. Verder wordt deelgenomen aan internationale missies in NAVO- en VN-verband. De schepen van de Deense marine dragen het voorvoegsel "KDM", van Kongelige danske marine, maar worden meestal aangeduid met "HDMS", voor het Engelse Her Danish Majesty's Ship.

Gezien de lange kustlijn en eilanden van Denemarken, de autonome eilanden Groenland en de Faeröer en de strategische ligging van zowel Denemarken als poort naar de Oostzee als Groenland en de Faeröer midden in de noordelijke Atlantische Oceaan speelt de Deense marine van oudsher een belangrijke rol voor Denemarken zelf en voor de NAVO.

Geschiedenis

De Deense maritieme geschiedenis gaat terug tot de 9e eeuw, toen Deense Vikingen in kleine vloten op plundertocht trokken. Eind 14e eeuw richtte koningin Margaretha I van Denemarken de eerste Deense marine op om het door haar opgebouwde rijk te verdedigen, maar dit rijk verviel al na een kwarteeuw. In de 15e eeuw groeide Denemarken uit tot een handelsmogendheid en dus richtte koning Johan een Deens-Noorse marine op om de handelsbelangen van het Koninkrijk Denemarken en Noorwegen te beschermen. Op 10 augustus 1510 stelde hij Henrich Krummedige aan als "hoofdkapitein van alle kapiteins". Deze dag wordt beschouwd als de oprichtingsdatum van de Deense marine.

Konink Frederik II bouwde vanaf zijn kroning in 1559 de marine verder uit. Denemarken was in die tijd verwikkeld in een machtsstrijd om de Oostzee met het Zweedse Rijk. In 1676 versloegen de Denen met hulp van de Nederlandse Republiek de Zweedse marine in de Slag bij Bornholm en de Slag bij Öland.

Begin 18e eeuw vestigde de Deense marine zich ook in de Middellandse Zee, waar de koopvaardij moest worden beschermd tegen Noord-Afrikaanse piraten. In 1801 werd de Deens-Noorse vloot aangevallen en verslagen door de Britten in de Zeeslag bij Kopenhagen vanwege de handel met het Franse Keizerrijk. Niet veel later, in 1814, scheidde Noorwegen zich af. De marine werd opgedeeld en de Koninklijke Noorse marine opgericht.

Tegen de Eerste Wereldoorlog was de marine grondig gemoderniseerd en uitgerust met gepantserde stoomschepen en onderzeeërs. Tijdens het interbellum werden de strijdkrachten wat verwaarloosd. In de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog accommodeerde de Deense regering de Duitse bezetter, maar later ontstond toch veel verzet. In 1943 werden 32 van de grotere schepen met opzet tot zinken gebracht om ze uit Duitse handen te houden. Vier schepen konden ontkomen naar het neutrale Zweden en twee bevonden zich in Groenland. De Duitsers slaagden er nog in om vijftien van de gezonken schepen te bergen en te herstellen.

Tijdens de Koude Oorlog speelde de Deense marine een belangrijke rol. Denemarken controleert immers de toegang tot de Oostzee, waaraan grote marinebases van de Sovjet-Unie lagen. Een belangrijke taak in die tijd was het leggen van zeemijnen. In de jaren 1950 werden de marinebases van Frederikshavn en Korsør aangelegd met financiering vanuit de NAVO.

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie was die verdedigende rol overbodig geworden. De marine richtte zich nu op zeepatrouilles en internationale operaties. Veel verouderde schepen werden uit dienst genomen en vervangen door nieuwere grotere schepen in kleinere aantallen. Daardoor kromp de marine na verloop van tijd van vijf naar twee eskaders. Onder meer het eskader mijnenleggers en het eskader onderzeeërs werden afgeschaft.

Organisatie

De marine wordt geleid door de marinestaf, waarvan het hoofdkwartier op de luchtmachtbasis van Karup gelegen is.

De vloot is verdeeld in twee eskaders:

Eskader 1, met hoofdkwartier op de marinebasis van Frederikshavn, is verantwoordelijk voor patrouilles en de reddingsdienst
Eskader 2, met hoofdkwartier op de marinebasis van Korsør, neemt deel aan internationale operaties en oefeningen

Naast deze marinebases worden ook een aantal kleinere steunpunten onderhouden in Kopenhagen, Esbjerg, Kongsøre, Aarhus, Lyngsbæk en het eiland Møn. In Kopenhagen is eveneens de marineofficierenschool gevestigd. Deze in 1701 opgerichte officierenschool is de oudste nog bestaande in zijn soort in de wereld.

De Deense marine heeft verder twee speciale eenheden:

De Sirius-sledepatrouille, een elite-eenheid opgericht in 1941 om te patrouilleren in de poolgebieden van Groenland.
Het korps kikvorsmannen, een elite-eenheid opgericht in 1957.

Vloot

De Deense Marine is onderverdeeld in drie eskaders die op hun beurt weer zijn onderverdeeld in 9 divisies.


Klasse	Afbeelding	Namen	Waterverplaatsing	Snelheid
1. Eskader
Division 11
Thetisklasse - Patrouilleschip		Thetis (F357) Triton (F358) Vædderen (F359) Hvidbjørnen (F360)	3.500 ton	22 knopen
Division 19
Knud Rasmussenklasse - Patrouilleschip		Knud Rasmussen (P570) Ejnar Mikkelsen (P571) Lauge Koch (P572)	1.720 ton	17 knopen
Koninklijk Jacht
Koninklijk Jacht		Koninklijk Jacht Danneborg (A540)	1.238 ton	12,5 knopen
Zeeonderzoek
Holmklasse - Multipurposeschip		Birkholm (A541) Dyrholm (A542)	98 ton	11 knopen
2. Eskader
Division 21
Iver Huitfeldtklasse - Fregat		Iver Huitfeldt (F361) Peter Willemoes (F362) Niels Juels (F363)	6.645 ton	28 knopen
Divison 22
Absalonklasse - Anti Submarine Warface Fregat		Absalon (F341) Esbern Snare (F342)	6.600 ton	24 knopen
MCM Danmark
MSFklasse - Mijnenveger (Drone)		MSF 1 MSF 2 MSF 3 MSF 4	125 ton	12 knopen
Holmklasse		Birkholm (A541) Dyrholm (A542) Ertholm (A543) Alholm (A544) Hirsholm (MSD5) Saltholm (MSD6)	98 ton	11 knopen
Duikerspatrouille
Flyvefiskenklasse		Søløven (P563)	450 ton	30 knopen
3. Eskader
Division 31
Dianaklasse		Nymfen (P524) Rota (P525)	280 ton	18 knopen
Division 32
Supplyklasse - Milieuschip		Gunnar Torson (A560) Gunnar Seidenfaden (A561)	1.660 ton	12 knopen
Seatruckklasse - Milieuschip		Mette-Miljø (A562) Marie-Miljø (A563)	247 ton	9 knopen
Miljøklasse - Milieuschip		Miljø 101 (Y340) Miljø 102 (Y341)	16 ton	15 knopen
Transportschip (geen klasse)		A559 Sleipner	456 ton	9 knopen
Division 33
Svanenklasse - zeilschepen	-	Y101 Svanen Y102 Thyra	32 ton	12 knopen
Holmklasse		Ertholm (A543) Alholm (A544)	98 ton	11 knopen

De Deense marine had vroeger een eigen luchtvaartafdeling. Voor de Tweede Wereldoorlog vloog die met vliegboten en torpedobommenwerpers. Vanaf 1962 opereerde Smaldeel 722 van de Deense luchtmacht met acht Alouette-helikopters uitgerust voor operaties op zee met de marine. In 1977 werd een eigen luchtvaartdienst opgezet, en vanaf 1980 werd de Alouette vervangen door de Westland Lynx. In 2011 werden de helikopters overgedragen aan de luchtmacht en ondergebracht in Smaldeel 723. In 2012 werden negen Sikorsky SH-60 Seahawks besteld die de Lynxen vanaf 2018 moeten vervangen.

De helikopters doen dienst op de patrouilleschepen tussen Denemarken, Groenland en de Faeröer. In elk van deze landen is er ook één gestationeerd voor de reddingsdienst.