Kinderbisschop

Kinderbisschop, Bamberg, 16e eeuw

Het feest van Kinderbisschop (in Kerklatijn episcopus puerorum) was een feest dat wijdverspreid was in de middeleeuwen. In vroegmiddeleeuwse scholengemeenschappen werd een jongen verkozen om de bisschop te spelen. Het feest duurde tot Onnozele Kinderen. Het was een zogeheten omkeerfeest, een feest waarin de rollen waren omgedraaid.

Geschiedenis

In delen van Europa werd in december voor enige dagen een kinderbisschop gekozen. Dit gebeurde van de katholieke gedenkdagen Sint Nicolaas (6 december) tot Onnozele Kinderen (28 december).[1] Er is bewijs van een Kinderbisschop in de vroege 10e eeuw in Rouen. Aan het eind van de Middeleeuwen was het gebruik in veel katholieke regio's van West-Europa verspreid. In 1673 nog schreef Philippus Rovenius "Bij het St. Nikolaasfeest kiezen de meesters eenen armen jongen tot bisschop der kinderen, die door een der kanonniken gekleed moet worden, desgelijks de twee kapellanen van den bisschop met een paar schoenen begiftigd".[2][3][4]

Ondanks het ingrijpen van verschillende kerkautoriteiten bleef het feest populair. In Engeland werd het feest in 1542 opgeheven door Henry VIII, in ere hersteld door Mary I in 1552 en weer afgeschaft door Elizabeth I. Op het vasteland werd het feest in protestantse gebieden afgeschaft, maar het hield in katholieke gebieden tot in de 18e eeuw stand. In Oldenzaal was in de 17e eeuw nog sprake van het feest.[1]

Ceremonie

De kinderbisschop werd vaak uit koorknapen gekozen vanwege hun ongebroken stem, maar ook jonge geestelijken in opleiding bekleedden het ambt. De kosten van het feest werden vaak door de kerk gedragen.[5] De in bisschopsgewaad geklede jongen werd vergezeld door als priesters uitgedoste jongens. Zij maakten een rondgang door de stad terwijl de kinderbisschop mensen zegende. De kinderbisschop en zijn gevolg namen de kathedraal over en voerden, afgezien van de mis, allerlei ceremonies op.[6] De echte bisschop aanvaardde symbolisch het gezag van de kinderbisschop.

  • Kinderbisschop ca. 1417/20
    Kinderbisschop ca. 1417/20
  • Graf van de kinderbisschop, Salisbury (Wiltshire, England)
    Graf van de kinderbisschop, Salisbury (Wiltshire, England)
  • Monument voor een kinderbisschop in Salisbury Cathedral
    Monument voor een kinderbisschop in Salisbury Cathedral
  • 19e-eeuwse afbeelding van een middeleeuwse kinderbisschop, vergezeld door zijn kanunniken
    19e-eeuwse afbeelding van een middeleeuwse kinderbisschop, vergezeld door zijn kanunniken
  • Baskische kinderbisschop
    Baskische kinderbisschop
  • Viering van de Onnozele Kinderen in Valencia
    Viering van de Onnozele Kinderen in Valencia

Variaties

Jan ter Gouw noemt naast het kinderfeest kinderbisschop nog het volksvermaak narrenbisschop (Episcopus fatuorum). Het narrenbisschopsfeest was een ruwer feest voor volwassenen dat in Waals-België, Frankrijk en zuidelijker landen werd gevierd.[7] Het kinderbisschopsfeest had een onschuldiger karakter.

Externe links

  • Boy Bishops or Nicholas Youth Bishops
  • Anglican Consortium of Country Churches' entry
  • Of Choristers – ancient and modern: Boy bishops
Bronnen, noten en/of referenties
  • Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Boy-Bishop". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
  • Francis Aidan Gasquet, Parish Life in Medieval England (1906)
  • Charles du Fresne, sieur du Cange, Glossarium (London, 1884), s.v. "Episcopus puerorum"
  1. ↑ a b Philippus Rovenius, Acta Rovenii, hoofdstuk 8. Gearchiveerd op 18 april 2023.
  2. ↑ Verwijs, E. (1863) Sinterklaas Den Haag: Martinus Nijhoff. Gearchiveerd op 22 april 2023.
  3. ↑ Mackenzie, Niel (2011) The Medieval Boy Bishops. Troubador Publishing Ltd. Gearchiveerd op 18 april 2023.
  4. ↑ (de) Tanje Skambraks, Das Kinderbischofsfest im Mittelalter. Gearchiveerd op 10 maart 2018.
  5. ↑ Skambraks, Tanja (2014) Das Kinderbischofsfest im Mittelalter. Florence:Sismel - Edizioni del Galluzzo
  6. ↑ Chisholm, Hugh, ed. Encyclopedia Britannica (1911).
  7. ↑ Gouw, J. ter (1871) De volksvermaken. Haarlem: Erven F. Bohn