Genderkritisch feminisme

Genderkritisch feminisme beweging binnen het feminisme die kritisch staat tegenover de concepten genderidentiteit en transgenderrechten. Met name genderzelfidentificatie, de mogelijkheid om zelf het gender te selecteren, wordt vaak als problematisch gezien.^[1]

Genderkritische feministen maken bezwaar tegen een aantal zaken die de transbeweging als rechtvaardig of zelfs als een mensenrecht beschouwen, zoals toegang van trans vrouwen tot ruimtes die van oudsher voor biologische vrouwen gereserveerd zijn. Deze zouden op gespannen voet staan met een aantal feministische principes, zoals bescherming van vrouwenrechten of goed fatsoen. Genderkritische feministen eisen daarom onder meer het volgende:

• Bescherming van de privacy, hygiëne en veiligheid voor vrouwen in openbare toiletten, kleedkamers en in vrouwengevangenissen.^[1] Ook genderneutrale toiletten zijn niet altijd een oplossing, want zo verliezen vrouwen het alleenrecht op een eigen toilet.^[bron?]
• Geen deelname van trans vrouwen aan vrouwensport.^[2]
• Geen benamingen als 'persoon met baarmoeder' in plaats van de term 'vrouw'.^[3]

Deze eisen veroorzaken conflicten met de transgenderbeweging, die om ander redenen juist het recht hiertoe opeist.

De meest kritische stemmen binnen de beweging willen transgenders uitsluiten uit hun versie van feminisme; vandaar de naam trans-exclusief radicaal feministen of TERFs.

Geschiedenis

Sinds begin jaren 1970 woedt er binnen het radicaal feminisme een strijd over transseksualiteit. Radicaal feministen als Andrea Dworkin en Catharine MacKinnon accepteerden trans vrouwen binnen de emancipatiestrijd. Anderen – onder wie Germaine Greer, Sheila Jeffreys en Julie Bindel – zijn van mening dat trans vrouwen in wezen nog van het mannelijk geslacht zijn.^[4] Zij vinden dat mannen en vrouwen elk een sociale klasse vormen, de mannen de onderdrukkers en de vrouwen de onderdrukten.^[5] Het leiden van een leven in een van deze klassen zou in hoge mate vormend zijn voor een persoon en niet iets dat met een operatie kan worden nagebootst. Zij willen trans vrouwen geweerd zien van bijvoorbeeld vrouwenfestivals en damestoiletten.^[5][6] Het boek The Transsexual Empire. The Making of the She-Male (1979) van de Amerikaanse radicaal-feminist Janice Raymond is een extreme vorm van genderkritisch feminisme uit deze periode. Hierin probeerde Raymond - foutief - genderbevestigende operaties aan experimenten van de Nazi's te koppelen.^[7]

Bekende genderkritische feministen

J.K. Rowling begon zich vanaf 2000 uit te spreken, bijvoorbeeld tegen de uitdrukking "mensen die menstrueren" in plaats van "vrouwen", en over de veiligheid van vrouwen in bijvoorbeeld vrouwengevangenissen.

"Als je de deuren van badkamers en kleedkamers opengooit voor elke man die gelooft of voelt dat hij een vrouw is... dan open je de deur voor alle mannen die naar binnen willen"

— J.K. Rowling, juni 2020

In Nederland kreeg de discussie een breder publiek na de publicatie in Trouw in 2020 door Caroline Franssen waarin zij stelde dat veranderingen in de Transgenderwet gevaarlijk zouden zijn voor vrouwen.^[8] De kritische houding ten opzichte van transgenders was tot die tijd vooral sterk bij ultraconservatieve christenen in de Verenigde Staten, maar kreeg nu ook meer aandacht in de media en de politiek. Volgens zogenoemde gendercritici leidde de aanwezigheid van transvrouwen in vrouwenkleedkamers en de vrouwensport tot onveilige situaties voor vrouwen, terwijl andere groepen de risico's die een gendertransitie zou hebben voor pubers benoemden. Daarna was er volgens politicologe Anne Louise Schotel sprake van een morele paniek en kreeg ook de term terf een grotere bekendheid.^[9]

In haar boek Irreversible Damage: The Transgender Craze Seducing Our Daughters (2020) beschrijft Abigail Shrier kritisch het fenomeen genderdysforie.

Controverses

In dezelfde periode kwamen er ook enkele spraakmakende zaken op dit vlak in de media, zoals het Tavistock-schandaal, het Wi Spa-incident,^[10] de zwemkampioenschapoverwinning van transvrouw Lia Thomas en de kwestie van de voor verkrachting veroordeelde zedendelinquent Isla Bryson die door haar transitie aanvankelijk naar de vrouwengevangenis ging.^[11] Wat ook meespeelt is de toegenomen kritiek op de wetenschappelijke en juridische grondslag van genderbevestigende zorg en het Dutch protocol.^[12]

Zie ook

• LGB Alliance, belangenvereniging die bezwaar maakt tegen te open transgenderwetgeving
• Transfeminisme

Noten