Europapa

Europapa
Single van: Joost
(Cover op en.wikipedia.org)
B-kant(en)	Europapa – Outro
Uitgebracht	29 februari 2024
Genre	Gabberpop, happy hardcore, nederpop, eurodance
Duur	2:40
Label	Eigen beheer
Schrijver(s)	Joost Klein, Donnie, Paul Elstak, Tantu Beats, Thijmen Melissant, Tim Haars
Producent(en)	Tantu Beats, Paul Elstak
Hoogste positie(s) in de hitlijsten
1 (Nederlandse Top 40, Single Top 100[1][2], Ultratop 50 Vlaanderen[3]) 40 (Litouwen[4])
Joost
2023 Droom groot   2024 Europapa
(en) Last.fm-pagina
Portaal    Muziek

Europapa is een lied van de Nederlandse zanger Joost Klein. Het werd op 29 februari 2024 als single uitgebracht. Met het nummer vertegenwoordigt de zanger Nederland op het Eurovisiesongfestival 2024 tijdens de tweede halve finale op 9 mei 2024.^[5]

Achtergrond

Selectieprocedure

Zie Nederland op het Eurovisiesongfestival 2024 voor een uitgebreidere beschrijving van de selectieprocedure

Het lied Europapa werd door middel van een interne procedure geselecteerd uit ruim 600 inzendingen.^[6] Als onderdeel van de procedure had de selectiecommissie vooraf optredens van Joost Klein bezocht om een indruk te krijgen van zijn podiumpresentatie. Ook had hij het nummer live voor de commissie ten gehore moeten brengen.

In december 2023 werd Klein gepresenteerd als de vertegenwoordiger van Nederland op het Eurovisiesongfestival.^[7] Zijn nummer, dat op dat moment nog niet bekend gemaakt werd, had volgens de selectiecommissie de grootste hitpotentie.^[8] De commissie koos bewust voor een ander genre dan voor de Nederlandse inzending tot dan toe gebruikelijk was, in de hoop zich daarmee van de andere deelnemers te kunnen onderscheiden.^[9] "Ik ben een risico", grapte Klein daarover, tijdens de persconferentie waarin zijn deelname bekend gemaakt werd.^[10]

Première

Op 20 februari onthulde Klein op zijn instagram-account dat zijn nummer Europapa zou gaan heten, en dat het tijdens een speciale middaguitzending van De Avondshow met Arjen Lubach voor het eerst ten gehore zou worden gebracht.^[11] In deze live-uitzending bij Arjen Lubach, op 29 februari om 16:45, werd het lied gepresenteerd met de bijbehorende videoclip. De uitzending werd volgens gelekte cijfers door ruim 652 duizend mensen lineair bekeken. Door het vroege uitzendtijdstip konden alle zenders de bekendmaking dezelfde dag nog in hun actualiteitenprogramma’s meenemen.^[12]

Binnen vijf uur na lancering was de videoclip op YouTube al een miljoen keer bekeken, en was de video nummer 1 in trending video’s in België en Nederland.^[13] Een dikke dag na uitgave was het met 2,5 miljoen views inmiddels de best bekeken songfestivalvideo van 2024 tot dan toe.^[14] Ook op muziekplatform Spotify werd het nummer veel beluisterd; op de donderdagavond na lancering was het nummer al meer dan een half miljoen keer gestreamd in Nederland,^[14] en op vrijdag gebeurde dat zelfs 1,2 miljoen keer. Daarmee werd het nummer het meest gestreamde nummer op één dag in Nederland ooit. Het versloeg daarmee Arcade, dat in mei 2019 massaal gestreamd werd nadat Duncan Laurence met het nummer eerste werd bij het Eurovisiesongfestival van 2019.^[15][16]

Radiozender NPO 3FM, die vooraf uitgebreid campagne gevoerd had om Klein naar het songfestival te sturen,^[17] riep het nummer direct uit tot 3FM Megahit.^[18] Bij een rondgang langs andere radiozenders liet Domien Verschuuren van zender Qmusic weten dat het nummer volgens hem vooral bij jongeren in de smaak zou vallen. "Maar het wordt sowieso interessant. We doen voor het eerst sinds jaren weer iets ludieks".^[19] Tim Klijn, dj bij Radio 538, noemde het een "enorm aanstekelijk deuntje" dat goed paste in het rariteitenkabinet, zoals hij het songfestival betitelde.^[20] Radiomaker en taalliefhebber Frits Spits, die eerder al zijn bewondering over de teksten van Klein had uitgesproken^[21], noemde Europapa in De Taalstaat een geweldig en slim lied dat [in Malmö] hoge ogen zou gaan gooien, en voegde daaraan toe: "Als hij niet wint, dan eet ik mijn microfoon op".^[22][23]

Op de verschillende sociale media varieerden de meningen van uiterst negatief tot zeer enthousiast. Trouw-columnist Renate van der Bas constateerde daarbij een generatiekloof: de reacties onder de video op YouTube prezen het nummer de hemel in, terwijl het lied op Facebook, een platform waar de gemiddelde leeftijd hoger ligt, juist werd afgekraakt.^[24] Dat beeld werd bevestigd door "boomer" Johan Derksen, die aan de discussietafel bij Vandaag Inside nog wel te spreken was over de persoon van Klein zelf, maar niets positiefs kon zeggen over het nummer: "Deze bullsh*t wil ik niks mee te maken hebben".^[25] Zangeres en oud-deelneemster Linda Wagenmakers (No goodbyes in 2000) zag daarentegen een hoop potentieel in het dansbare nummer, en in het te verwachten optreden van Klein op de bühne in Malmö: "Als je hem ergens op een festival bezig ziet, dan gaat iedereen los".^[26]

Buiten Nederland verschenen er binnen de kortste keren verschillende reactievideo's op YouTube, waarin YouTubers reageerden op de video van Klein. Het nummer viel bij deze YouTubers direct goed in de smaak.^[27] Op 1 maart, een dag na de lancering, belandde het nummer op de eerste plaats in de Belgische Spotify-hitlijst.^[28] Een kleine week na lancering van het nummer liet Spotify weten dat het lied (in aantallen) het best beluisterd werd in Nederland en Duitsland. Daarna volgden België, Polen en Oostenrijk.^[29]

Het Vlaamse tijdschrift HUMO betitelde de inzending als ‘goed fout’. "Eurodance in het Nederlands, met een shout-out naar Stromae. Een doldwaze knaller dus, maar toch diepzinniger dan je op het eerste gehoor zou denken".^[30]

Inhakers

Een dag na de première verscheen er een versie in Nederlandse Gebarentaal, vertolkt door gebarentolk Mirjam Stolk.^[31] Een bouwmarkt haakte in door een bijl aan te prijzen, voor mensen die door het lied zin hadden gekregen om te hakken. Kostprijs: 16,99 europapa.^[32] Internetfenomeen Orgel Joke speelde, gekleed in het blauw, een instrumentale versie van het nummer in^[33], en de Helmondse feestartiest Immer Hansi verbouwde het nummer tot apres-ski-parodie met de titel Hoempapapa.^[34]

Later in maart volgden verdere varianten op Europapa, waaronder een lofzang op FC Groningen en station Europapark door de Groningse TikToker TikTok Tammo^[35][36], een ode op het Leeuwardense Europaplein in het Stadsfries^[37] en een middels kunstmatige intelligentie gegenereerde parodie met de stem van politicus Geert Wilders.^[38][39]

Om jonge kiezers te overtuigen te gaan stemmen bij de Europese verkiezingen en Joost tijdens het Eurovisiesongfestival te steunen, werd in april in de gemeente Kampen de straat Europa-allee tijdelijk omgedoopt tot de Europapa-allee.^[40]

Winkansen

Met Joost Klein brak omroep AVROTROS bewust met een trend, door te kiezen voor een in het oog springende show in plaats van de gebruikelijke ingetogen ballade. Nederland bleek echter niet de enige met een dergelijke act; een groot deel van de inzendingen van 2024 bleek up-tempo, met veel spektakel. De opvallende Finse act Cha Cha Cha van publiekslieveling Käärijä in 2023, diende bij velen zeer waarschijnlijk als inspiratiebron.^[41] Daarnaast waren er in 2024 geen jury's in de halve finale, waardoor er bij de deelnemers meer behoefte was om op te vallen bij de kijkers thuis.^[41][42][43]

De Kroatische inzending Rim Tim Tagi Dim van Marko Purisic alias Baby Lasagna - nummer 1 bij de bookmakers - werd vooraf gezien als Kleins grootste concurrent. Ook van de inzendingen van Finland, Estland en Oostenrijk werd vooraf verwacht dat ze uit dezelfde vijver als Nederland zouden vissen.^[41][44]

Bij de bookmakers stond de Nederlandse inzending op het moment van lancering van Europapa op de 21ste plaats. Binnen drie dagen was het nummer opgeklommen naar plaats 14.^[45] Nog een dag later stond het op nummer 7.^[46] Slechts een maand later stond het nummer al op plaats 4. Ruim drie weken voor de finale behaalde het nummer plaats 3.^[47]

Uitvoeringen

De eerste keer dat het lied live werd opgevoerd, was op 14 maart in het Tilburgse poppodium 013. Klein had daarbij uitdrukkelijk verzocht om geen smartphones mee de zaal in te nemen.^[48]

Op 5 maart bracht Joost de EP Europapa: Greatest Hits uit bestaande uit de originele versie en vijf remixes van Europapa. Deze remixes zijn gemaakt door Gladde Paling, Used, Paul Elstak, Vieze Asbak & DJ Klingelton.^[49]

Lied

Europapa is geschreven door Joost Klein, Donnie, Paul Elstak, Tantu Beats, Thijmen Melissant en Tim Haars en geproduceerd door Tantu Beats en Paul Elstak.

De tekst van het lied, die deels gezongen, deels gerapt en deels gesproken wordt, is hoofdzakelijk Nederlandstalig, maar bevat daarnaast ook enkele zinnen in het Engels en het Duits, en een paar woorden Frans en Italiaans.^[50] Volgens radiozender FunX was deze meertalige aanpak een strategie om punten binnen te harken.^[51] Recente inzendingen met een vergelijkbare strategie (Tsjechië in 2023 en Denemarken in 2019) belandden beiden op de 10de plek in de finale.

Inhoudelijk is het lied zowel een ode aan Europa als aan de ouders van Klein, die hij op jonge leeftijd verloor.^[52] De ik-figuur in de tekst is een weeskind dat door Europa trekt om zichzelf te ontdekken en om aan anderen zijn verhaal te vertellen. Verschillende landen en steden passeren daarbij de revu, en Klein bezingt en passant de voordelen van open grenzen binnen de Europese Schengenzone.^[53]

In het slot van het stuk zit de boodschap die Klein in zijn opvoeding van zijn vader meekreeg, dat de wereld geen grenzen heeft.^[5][52] In het interview met Arjen Lubach, bij de première van het nummer, beschreef Klein Europapa als een brief aan zijn vader.^[54][5] Ook gaf hij aan dat het schrijven van liedteksten voor hem een uitlaatklep is om problemen van zich af te schrijven. Om aan te geven dat de liedjes die hieruit volgen, ook vrolijke deuntjes kunnen zijn, refereerde Klein in datzelfde interview, en in het lied zelf, aan het zeer dansbare nummer Papaoutai van Stromae, dat over vergelijkbare thematiek gaat.^[31]

De muziek die in het lied gebruikt is, is een directe verwijzing naar de jaren 90 en de gabbercultuur van die tijd.^[54] De stijl van het nummer is dan ook een mix van gabberpop, nederpop en eurodance.^[55][56] Op ongeveer tweederde van het lied roept Tim Haars, in zijn rol als Gerrie van Boven uit televisie- en filmserie New Kids, de regel "Welkom in Europa, jongûh".^[5] Daarna gaat het lied over naar een happy hardcore-beat van Paul Elstak.

De single bestaat uit twee delen: het lied zelf en een outro waarop Klein kalm en poëtisch zich direct richt tot zijn vader, begeleid door een piano en strijkers.^[56] Deze outro heeft andere liedschrijvers dan het lied zelf; naast Klein en Tantu Beats, schreef Dylan van Dael ook mee. Van Dael produceerde ook samen met Tantu Beats de outro.

Videoclip

De videoclip, die op 29 februari 2024 tegelijk met de première van het lied werd uitgebracht, is gemaakt door Véras Fawaz en erin zijn, naast Klein, verschillende BN'ers te zien, zoals oud-songfestivaldeelnemers S10 en René Froger, Emma Wortelboer, Donnie, Martijn van Eijzeren alias Stuntkabouter^[57], Appie Mussa, Gover Meit en Paul Elstak.^[5] De kleine Joost Klein wordt gespeeld door de negenjarige Raaf uit Tilburg.^[58]

Delen van de video zijn opgenomen met op de achtergrond de Braakmolen in het Noord-Hollandse dorp Etersheim.^[59] De molen representeert in de clip de Nederlandse cultuur. Daarnaast zijn er onder meer K-pop-danseressen, een verwijzing naar het laatste avondmaal en een scootmobielenrace te zien.^[60]

Voor de videoclip ontwierp Klein een pak in de kleur International Klein Blue. Hij droeg dit pak ook bij de première van zijn lied bij Arjen Lubach, en kondigde daarbij aan het tevens bij zijn optredens in Malmö te zullen dragen.^[61]

In de video wordt een scheef gebouw getoond, dat details bevat zoals een houten fundering, korenmolen en de blauwe Europese vlag wat kan betekenen dat Europa niet 100% stabiel is maar desondanks toch unieke combinatie is van eenheid in verscheidenheid.^[bron?] De persconferentie met verslaggevers zijn Joost zelf en met de grote schoudervullingen lijkt het een vorm van een ster, wat weer een heenwijzen is naar de Europese vlag.^[bron?] De reden dat de verslaggevers klonen van zichzelf zijn is omdat hij zijn eigen grootste criticus is.^[bron?] Immers, zijn beide rolmodellen, zijn ouders, zijn er niet om hem te steunen.^[bron?] Nadat er een derde scooter in beeld is, is duidelijk dat met rood-wit-blauw de Nederlandse vlag wordt bedoeld. Daarna zit Klein in het midden aan een lange tafel en beeld hij "Het laatste avondmaal" uit met van links naar rechts René Froger, S10, Emma Wortelboer en rapper Donnie. De verwijzing naar Stromae's "Papaoutai" over een vader die afwezig is gaat ook weer over zijn situatie omdat hij opgroeide zonder vader.^[bron?]

Hitnoteringen

Op 2 maart 2024, toen de single werd uitgebracht, kwam Europapa gelijk binnen in de Tipparade van de Nederlandse Top 40. Dit deed het op de 28e plaats. Het betrad de Single Top 100 een dag later op de achttiende positie.

Op 9 maart kwam het nummer binnen op één in de Top 40. Niet eerder wist een songfestivalnummer al voor dat het evenement plaatshad de eerste plaats te bereiken. Ook is Europapa het eerste songfestivalliedje ooit dat op nummer één binnenkwam in de Top 40.^[62] Net als in de Top 40 steeg Europapa op 9 maart ook door naar de eerste positie in de Single Top 100.

Klein had niet enkel in de Nederlandse hitlijsten succes met Europapa. In de Vlaamse Ultratop 50 kwam het net als in de Nederlandse Top 40 binnen op de eerste plaats van de lijst in week 10 van 2024.

Een maand nadat het nummer was uitgebracht, op 5 april 2024, stond het voor de vijfde week op rij op nummer één in de Top 40. Hiermee verbrak Europapa opnieuw een record; zes songfestivalnummers (waaronder Arcade, Après toi en Ein bißchen Frieden) stonden ooit vier weken op nummer één in die hitlijst, maar nog niet eerder wist een nummer het langer dan dat vol te houden.^[63]

Nederlandse Top 40

Nederlandse Single Top 100

Ultratop 50 Vlaanderen