Coprosma

Coprosma

Coprosma montana

Taxonomische indeling

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Lamiiden
Orde:	Gentianales
Familie:	Rubiaceae (Sterbladigenfamilie)

Geslacht

Coprosma
J.R.Forst. & G.Forst.

Afbeeldingen op

Wikimedia Commons

Coprosma op

Wikispecies

Portaal

Biologie

Coprosma is een geslacht uit de sterbladigenfamilie (Rubiaceae). De soorten komen voor in Nieuw-Zeeland, Hawaï, Borneo, Java, Nieuw-Guinea, Australië, talloze eilanden op de Stille Oceaan en de Juan Fernández-archipel. De naam Coprosma betekent "ruikt naar mest" en verwijst naar de geur (methaanthiol) van de gekneusde bladeren van enkele soorten.

Kenmerken

Veel soorten zijn struikjes met kleine, groenblijvende bladeren. Een paar zijn kleine bomen en hebben veel grotere bladeren. De bloemen hebben onbeduidende bloemblaadjes, lange meeldraden en stampers, en worden door de wind bestoven. Natuurlijke hybriden komen tamelijk vaak voor. De vrucht is een niet-giftige sappige bes, meestal fel oranje (maar kan donkerrood of zelfs lichtblauw zijn), met twee kleine zaden. De oranje vruchten van de grotere soorten werden door kinderen van Maori gegeten. Ze zijn ook populair bij vogels. Er wordt gezegd dat er koffie van de zaden gemaakt kan worden, Coprosma is verwant aan de koffieplant. Een opvallend kenmerk (ook gevonden in andere geslachten van de Rubiaceae) is dat de bladeren holten in de oksels van de nerven hebben. In deze holten en op de steunblaadjes groeien stikstofbindende bacteriën. Daarnaast bieden deze holten of domatia onderdak aan bepaalde soorten mijten. Ze voeden zich met parasitaire schimmels die het blad aantasten. Hierdoor wordt de aantasting ingeperkt.^[1]

Gebruik

De Maori's in Nieuw-Zeeland gebruikten een aantal soorten als kleurstofleverancier en voor medicinaal gebruik. De vruchten van Coprosma acerosa, C.grandiflora, C.lucida, C.repens en C.robusta zouden eetbaar zijn. Het blad van Coprosma lucida en C.robusta werd als thee gebruikt. En verder werd de bes van Coprosma repens als vervanging van koffie gebruikt. Bovendien werden de bladeren van C. grandifolia om hīnau cakes gewikkeld.^[2]

Soorten

Coprosma acerosa A.Cunn.
Coprosma acutifolia Hook.f.
Coprosma arborea Kirk
Coprosma archboldiana Merr. & L.M.Perry
Coprosma areolata Cheeseman
Coprosma atropurpurea (Cockayne & Allan) L.B.Moore
Coprosma barbata Utteridge
Coprosma baueri Endl.
Coprosma benefica W.R.B.Oliv.
Coprosma bougainvilleensis Gideon
Coprosma brassii Merr. & L.M.Perry
Coprosma chathamica Cockayne
Coprosma cheesmanii W.R.B.Oliv.
Coprosma ciliata Hook.f.
Coprosma colensoi Hook.f.
Coprosma cookei Fosberg
Coprosma crassifolia Colenso
Coprosma crenulata W.R.B.Oliv.
Coprosma cuneata Hook.f.
Coprosma cymosa Hillebr.
Coprosma decurva Heads
Coprosma depressa Colenso ex Hook.f.
Coprosma divergens W.R.B.Oliv.
Coprosma dodonaeifolia W.R.B.Oliv.
Coprosma dumosa (Cheeseman) G.T.Jane
Coprosma elatirioides de Lange & A.S.Markey
Coprosma elegans Utteridge
Coprosma elliptica W.R.B.Oliv.
Coprosma ernodeoides A.Gray
Coprosma esulcata (F.Br.) Fosberg
Coprosma fatuhivaensis W.L.Wagner & Lorence
Coprosma fernandeziana ined.
Coprosma foetidissima J.R.Forst. & G.Forst.
Coprosma foliosa A.Gray
Coprosma fowerakeri D.A.Norton & de Lange
Coprosma glabrata J.W.Moore
Coprosma grandifolia Hook.f.
Coprosma hirtella Labill.
Coprosma hookeri Stapf
Coprosma huttoniana P.S.Green
Coprosma inopinata I.Hutton & P.S.Green
Coprosma intertexta G.Simpson
Coprosma kauensis (A.Gray) A.Heller
Coprosma laevigata Cheeseman
Coprosma lanceolaris F.Muell.
Coprosma linariifolia (Hook.f.) Hook.f.
Coprosma longifolia A.Gray
Coprosma lucida J.R.Forst. & G.Forst.
Coprosma macrocarpa Cheeseman
Coprosma menziesii A.Gray
Coprosma meyeri W.L.Wagner & Lorence
Coprosma microcarpa Hook.f.
Coprosma montana Hillebr.
Coprosma moorei F.Muell. ex Rodway
Coprosma myrtifolia Noronha
Coprosma nephelephila J.Florence
Coprosma niphophila Orchard
Coprosma nitida Hook.f.
Coprosma nivalis W.R.B.Oliv.
Coprosma novaehebridae W.R.B.Oliv.
Coprosma obconica Kirk
Coprosma ochracea W.R.B.Oliv.
Coprosma oliveri Fosberg
Coprosma papuensis W.R.B.Oliv.
Coprosma parviflora Hook.f.
Coprosma pedicellata Molly
Coprosma perpusilla Colenso
Coprosma persicifolia A.Gray
Coprosma petiolata Hook.f.
Coprosma petriei Cheeseman
Coprosma pilosa Endl.
Coprosma polymorpha W.R.B.Oliv.
Coprosma prisca W.R.B.Oliv.
Coprosma propinqua A.Cunn.
Coprosma pseudociliata G.T.Jane
Coprosma pseudocuneata W.R.B.Oliv.
Coprosma pubens A.Gray
Coprosma pumila Hook.f.
Coprosma putida C.Moore & F.Muell.
Coprosma pyrifolia (Hook. & Arn.) Skottsb.
Coprosma quadrifida (Labill.) Rob.
Coprosma raiateensis J.W.Moore
Coprosma rapensis F.Br.
Coprosma repens A.Rich.
Coprosma reticulata J.Florence
Coprosma rhamnoides A.Cunn.
Coprosma rhynchocarpa A.Gray
Coprosma rigida Cheeseman
Coprosma robusta Raoul
Coprosma rotundifolia A.Cunn.
Coprosma rubra Petrie
Coprosma rugosa Cheeseman
Coprosma savaiiensis Rech.
Coprosma serrulata Hook.f. ex Buchanan
Coprosma setosa J.W.Moore
Coprosma spathulata A.Cunn.
Coprosma strigulosa Lauterb.
Coprosma sundana Miq.
Coprosma tahitensis A.Gray
Coprosma talbrockiei L.B.Moore & R.Mason
Coprosma temetiuensis W.L.Wagner & Lorence
Coprosma tenuicaulis Hook.
Coprosma tenuifolia Cheeseman
Coprosma ternata W.R.B.Oliv.
Coprosma velutina Fosberg
Coprosma virescens Petrie
Coprosma waima A.P.Druce
Coprosma waimeae Wawra
Coprosma wallii Petrie
Coprosma wollastonii Wernham

Hybriden

Coprosma × arcuata Colenso
Coprosma × buchananii Kirk
Coprosma × conferta A.Cunn.
Coprosma × gracilicaulis Carse
Coprosma × gracilis A.Cunn.
Coprosma × kirkii Cheeseman
Coprosma × molokaiensis H.St.John
Coprosma × neglecta Cheeseman
Coprosma × tadgellii W.R.B.Oliv.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Coprosma op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
↑ Maori Plant Use Database op website Landcare Research geraadpleegd op 30-6-2020. Gearchiveerd op 19 januari 2021.