Contradictio in terminis

Van een contradictio in terminis (Latijn voor "tegenspraak in termen") spreekt men als uit een bepaalde verbinding tussen woorden al kan worden afgeleid dat zoiets onmogelijk is.

Voorbeelden

• vloeibaar ijs
• vierkante cirkel
• primus inter pares

Gaat het specifiek om een tegenstrijdigheid door het bijvoeglijk naamwoord, dan wordt ook wel gesproken van een contradictio in adjecto.

De term wordt ook vaak spottend of ironisch gebruikt door zaken als contradictie te benoemen, die dat niet noodzakelijkerwijs zijn. Voorbeelden zijn "Duitse humor", "stoere man", of "military intelligence".

Een voorbeeld van een contradictio in terminis die tevens een eufemisme is, is de uitdrukking "bindend advies" voor "verplichting". Aan het eind van het basisonderwijs in Nederland krijgen bijvoorbeeld jaarlijks bijna 200.000 kinderen een "schooladvies". Dit "bindend advies" is een verplichte verwijzing, want kinderen worden alleen in lijn hiermee in het voortgezet onderwijs aangenomen.

In gevallen waar het gebruik van de tegenstelling bewust is (retorische of poëtische stijlfiguur), is er sprake van een oxymoron.

Zie ook

• Paradox
• Wet van de non-contradictie

Externe links

• Lemma Contradictio in terminis in het Algemeen Letterkundig Lexicon, G.J. van Bork, D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis, 2012, geraadpleegd op 6 mei 2021.