Aanwijzend voornaamwoord

Het aanwijzend voornaamwoord of pronomen demonstrativum is het voornaamwoord met een verwijzende waarde, die nadrukkelijker is dan die van andere voornaamwoorden.

Vormen

Niet-zelfstandig en zelfstandig gebruik

Een aanwijzend voornaamwoord dat een functionele relatie heeft met een ander naamwoord in dezelfde zin c.q. hoofd- of bijzin, noemen we niet-zelfstandig (of bijvoeglijk) gebruikt.

Dit huis is prachtig.

Er zijn daarentegen ook zelfstandig (of niet-bijvoeglijk) gebruikte aanwijzend voornaamwoorden. De relatie betreft er dan een met een niet (in dezelfde zin) genoemd object.

Ik wil rode bloemen. Die vind ik mooier.

Verbuiging

de-woorden enkelvoud: deze (voor dichtbij); die (voor veraf of niet-aanwezig); dat, (voor veraf); dit; zulks (archaïsch, in formeel taalgebruik nog gebezigd om herhaling van een ander aanwijzend voornaamwoord te voorkomen, bijvoorbeeld in het slotformulier van Nederlandse wetten^[1]); dien, gene, gindse (voor veraf, archaïsch)

het-woorden enkelvoud

dit (voor dichtbij)

dat (voor veraf of niet-aanwezig)

ginds (voor veraf, verouderd)

zo'n, zo een (volledige vorm van zo'n), zulk een

zulks (zie boven)