Mutlak tarihleme
Mutlak tarihleme, arkeoloji ve jeolojide bir eserin, binanın veya kayanın tam yaşını veya yaş aralığını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Malzemelerin fiziksel, kimyasal ve yaşam özelliklerine ve bilinen tarihlerle tarihsel ilişkilerine dayanan radyokarbon tarihleme, potasyum-argon tarihleme, termolüminesans tarihleme ve dendrokronoloji gibi çeşitli tekniklerin kullanımını içerir. Bu teknikler, bilim insanlarının malzemelerin yaşını sayısal olarak ölçmesine olanak tanır ve aralarındaki yaşı ölçmeden sadece olayları sıraya koyan göreceli tarihlendirmeden daha kesin tarihler sağlar. Mutlak tarihleme, geçmişteki olayların kronolojik sırasını anlamak ve arkeolojik alanların ve eserlerin yaşını belirlemek için oldukça önemlidir
Radyometrik teknikler
- Radyokarbon tarihleme, organik materyallerin yaşını belirlemek için kullanılan bir mutlak tarihleme yöntemidir. Karbonun radyoaktif bir izotopu olan karbon-14'ün atmosferde sürekli olarak oluştuğu bilgisine dayanır. Bir organizma öldüğünde, karbon-14 emilimini durdurur ve izotop sabit bir oranda bozunmaya başlar. Bilim insanları bir eserde kalan karbon-14 miktarını ölçerek, organizmanın ölümünden bu yana ne kadar zaman geçtiğini belirleyebilirler. Ancak, bu yöntemin sadece belirli bir yaşa kadar olan organik materyallerde kullanılabilmesi gibi sınırlamaları vardır.
- Potasyum-argon tarihlemesi, kayaçların ve minerallerin yaşını belirlemek için kullanılan bir mutlak tarihleme yöntemidir. Potasyumun kimyasal olarak reaksiyona girmeyen bir gaz olan argona radyoaktif olarak bozunmasına dayanır. Bu süreç bilinen bir hızda gerçekleşir ve bilim insanlarının bir örnekteki argon miktarını ölçmesine ve kaya veya mineralin oluşumundan bu yana ne kadar zaman geçtiğini belirlemesine olanak tanır.
Lüminesans Tarihleme
- Termolüminesans tarihleme, geçmişte ısıtılmış olan malzemelerin yaşını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Seramik ve mineraller gibi bazı malzemelerin ısıya maruz kaldıklarında sıkışmış elektronlar şeklinde enerji depolamasına dayanır. Bu enerji, malzeme tekrar ısıtıldığında ışık veya termolüminesans şeklinde açığa çıkar.
- Optik olarak uyarılmış lüminesans (OSL) termolüminesansa benzer, ancak bir eser bir ışık kaynağına maruz kaldığında yayılan ışık miktarını ölçer. Bu, tortu ve diğer malzemelerin yaşını belirlemek için kullanılabilir.
Dendrokronoloji
Ağaç halkası tarihlemesi olarak da bilinen dendrokronoloji, ahşap eserlerin yaşını belirlemek için ağaçların yıllık büyüme halkalarını kullanan bir yöntemdir.
Amino Asit Tarihleme
Amino asit tarihleme, bir numunenin yaşını, içindeki farklı amino asitlerin göreceli miktarlarını ölçerek belirlemek için kullanılan bir tekniktir. Bu yöntem, proteinlerin yapı taşları olan amino asitlerin zaman içinde rasemizasyona (farklı formlara ayrılmalarına neden olan kimyasal bir süreç) maruz kalması gerçeğine dayanmaktadır. Bilim insanları, bir amino asidin farklı formlarının göreceli miktarlarını ölçerek numunenin yaşını tahmin edebilirler.[1]
Ayrıca bakınız
- Astronomik kronoloji
- Jeokronoloji
- Kronostratigrafi
- Dünyanın geleceği
- Jeolojik zaman ölçeği
- Levha tektoniği
