Univerzitet u Kejptaunu

       Atletski nadimakAjkejsMaskotaTigarAfilijacijeAAU, ACU, CHEC, HESA, IARU, IAU, WUNVeb-sajtwww.uct.ac.za

Univerzitet u Kejptaunu (UCT) javni je istraživački univerzitet koji se nalazi u Kejptaunu u provinciji Zapadni Kejp u Južnoj Africi. UCT je osnovan 1829. godine kao Južnoafrički koledž, što ga čini najstarijim visokoškolskim institutom u Južnoj Africi.^[4] Što se tiče statusa punog univerziteta, to je najstariji univerzitet u Južnoj Africi i najstariji postojeći univerzitet u Subsaharskoj Africi, zajedno sa Stelenboš univerzitetom koji je puni univerzitetski status dobio istog dana 1918. godine.

Iako je UCT osnovan privatnim aktom parlamenta 1918. godine, Statut Univerziteta u Kejptaunu (objavljen 2002. u kontekstu Zakona o visokom obrazovanju) utvrđuje njegovu strukturu, uloge i postavlja kancelara - trenutno dr. Prešos Moloj-Motsepe - kao nominalni lider, dok stvarni liderski autoritet predstavlja vicekancelar, trenutno prof. Mamokgeti Fakeng, koji je odgovoran Univerzitetskom savetu. UCT se sastoji od 57 departmana organizovanih na 6 fakulteta i jednog multidisciplinarnog centra za razvoj visokog obrazovanja. Univerzitet ima u opsegu 29000 do 30000 studenata liberalnih umetnosti, čistih nauka i profesionalnih smerova u rasponu od diplomskog zvanja (NQF 7) do nivoa doktorskih studija (NQF 10).^[5] Vibrantna studentska zajednica koja se sastoji od preko 100 društava i klubova opslužuje različite interese kao što su religija, politika, kultura, dosezi u zajednici i sport, istaknuto se pojavljujući u nacionalnim ligama poput, ali ne ograničeno na, Varsiti kup. Istorijsko (i tekuće) akademsko, sportsko i političko rivalstvo između UCT-a i Stelenboš univerziteta proizvelo je nadimak „Ikejs“. UCT se prostire na šest kampusa u kejptaunskim predgrađima Rondeboš, Hajding, Opservatorija, Movbraj i V&A Voterfront. Nastava se odvija isključivo na engleskom jeziku.

UCT je najbolje rangirani afrički univerzitet na KS Svetskoj univerzitetskoj rang listi, Tajmsovom rangiranju svetskih visokoobrazonvnih univerziteta i Akademskoj rang listi svetskih univerziteta, a njegovi trgovinski, pravni i medicinski fakulteti neprestano se svrstavaju među sto najboljih na međunarodnom nivou. UCT je jedini afrički član Globalnog foruma univerzitetskih lidera (GULF), u okviru Svetskog ekonomskog foruma, koji čini 26 vodećih svetskih univerziteta.^[6] Pet alumnija, članova osoblja i istraživača povezanih sa UCT-om osvojilo je Nobelovu nagradu. Prema podacima iz marta 2020, 35 članova osoblja UCT-a su NRF istraživači sa ocenom A (čine 30% nacionalnog totala),^[7] a 88 članova osoblja su pripadnici Akademije nauka Južne Afrike.^[8]

Istorija

Rana istorija

Univerzitet u Kejptaunu je osnovan 1829. godine kao Južnoafrički koledž, srednja škola za dečake. Koledž je imao mali segment tercijarnog obrazovanja, uveden 1874. godine,^[9] koji je znatno porastao nakon 1880. godine, kada su otkriće zlata i dijamanata na severu - i posledična potražnja za rudarskim kadrovima - dali finansijski podsticaj neophodan za rast. Koledž se razvio u punopravni univerzitet tokom perioda 1880. do 1900. godine, zahvaljujući povećanom finansiranju iz privatnih izvora i vlade.

Tokom ovih godina, koledž je izgradio svoje prve namenske naučne laboratorije i pokrenuo odeljenja za mineralogiju i geologiju, kako bi udovoljio potrebama za kvalifikovanim kadrom u dijamantskoj i zlatno-rudarskoj industriji u nastanku. Grb UCT-a dizajnirao je 1859. godine Čarls Dejvidson Bel, generalni geodet Kejp kolonije u to vreme. Bel je bio izvrsni umetnik koji je takođe dizajnirao medalje i trouglasti pečat Rta. Još jedan ključni razvoj tokom ovog perioda bio je prijem žena. Godine 1886, profesor hemije Pol Daniel Han ubedio je veće da probno primi četiri žene u svoj kurs hemije. Zahvaljujući izuzetnom standardu rada studentkinja, koledž je odlučio da trajno primi ženske studente u čast dijamantskog jubileja kraljice Viktorije 1887. godine.

Aparthejdska era

Osim što se u decenijama koje su usledile uspostavio kao vodeći univerzitet za istraživanje i nastavu, UCT je tokom perioda od 1960. do 1990. godine stekao i nadimak „Moskva na brdu”, zbog svoje uporne opozicije aparthejdu, posebno u visokom obrazovanju.^[10]

Univerzitet je primio svoju prvu malu grupu crnačkih studenata tokom 1920-ih. Broj učenika crnaca ostao je relativno nizak sve do 1980-ih i 90-ih, kada se institucija, prateći i podržavajući znake promena u zemlji, obavezala na namerni i planirani proces unutrašnje transformacije. Od 1980-ih do početka 1990-ih, broj crnaca koji su upisani na univerzitet porastao je za 35 procenata. Do 2004. godine, gotovo polovina od 20.000 studenata univerziteta bila je crnačka, a nešto manje od polovine studentskog tela bilo je ženskog pola. Danas se univerzitet može pohvaliti jednim od najraznovrsnijih kampusa u Južnoj Africi.^[11]

Postaparthejdska era

Rouds mora pasti (stilizovano pod nazivom #RhodesMustFall) bio je protestni pokret koji je započeo 9. marta 2015. godine, prvobitno usmeren protiv statue na Univerzitetu u Kejptaunu (UCT) koja obeležava Sesila Roudsa. Kampanja za uklanjanje statue privukla je globalnu pažnju^[12][13] i dovela je do šireg pokreta za „dekolonizaciju” obrazovanja širom Južne Afrike.^[13][14] Dana 9. aprila 2015. godine, nakon glasanja Saveta UCT-a prethodne noći, statua je uklonjena.

#FeesMustFall je bio studentski protestni pokret^[15] koji je verovatno bio indirektno inspirisan pokretom Rouds mora pasti. Formalno je započeo na Univerzitetu Vitvotersrandu i proširio se na UCT i Rouds univerzitet, a zatim i na ostale južnoafričke univerzitete. Pozvalo se na aboliciju povećanja školarine za akademsku 2016. godinu. Pojavili su se različiti zahtevi poput ukidanja školarina i dekolonizacije visokog obrazovanja, što je dovelo do značajnih promena na južnoafričkim državnim univerzitetima.^[16] Na UCT-u, Senat je započeo široko rasprostranjen proces reforme kurikuluma, a univerzitet je započeo postupak preimenovanja zgrada u kampusu (najznačajniji primer je bio kada je Džejmesonova dvorana preimenovana u Sara Bartman dvorana 2019).

U septembru 2019. godine studentkinja filma i medija Ujinene Mrvetjana je nestala. Nakon što su zajednica i policija započeli potragu, njeno telo je otkriveno u Kejptaunu, a Lujanda Bota je uhapšen i osuđen zbog silovanja i ubistva.^[17] Njena smrt, kao i silovanje i smrt drugih žena, izazvali su široko javno negodovanje koje je dovelo do zatvaranja kampusa^[18] i protesta na kampusu, u predgrađu Parlamenta u Kejptaunskom CBD-u i u kampusima širom Južne Afrike. Nakon toga, predsednik Ramafosa je najavio^[19] reforme poput oštrijih kazni za seksualne prestupnike i javnog objavljivanja Nacionalnog registra za seksualne prestupnike radi suzbijanja seksualnog i fizičkog nasilja nad ženama i decom.^[20] Štaviše, osnovana je Fondacija Ujinene Mrvetjana i stvoren je poseban fond u njeno ime za stipendiranje studentkinja na Humanističkom fakultetu.^[21]

U martu 2020. godine UCT je otvorio Institut za neuronauku u bolnici Grute Šor u saradnji sa provincijskom vladom Zapadnog Rta, prvim namenski među- i interdisciplinarni centar za proučavanje i razvoj tretmana neuroloških i mentalnih poremećaja u Africi.^[22]

Reference

Spoljašnje veze