Strażnik wielki

Ten artykuł od 2014-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Strażnik wielki (łac. praefectus excubiarum seu vigiliarum) – urząd wojskowy, członek sztabu generalnego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jeżeli wojskiem dowodził król, zadaniem strażnika było ubezpieczanie wojska w marszu, dowodzenie strażą przednią i wystawianie czat w czasie postojów. Gdy natomiast wodzem był hetman wielki, obowiązki strażnika wielkiego przejmował hetman polny. Urząd strażnika wielkiego powstał w połowie XVII wieku, w XVIII wieku stał się już tylko urzędem tytularnym. Strażników wielkich mianował król na wniosek hetmana. Konstytucja z 1768 r. zaliczyła ich w poczet dostojników państwowych, od 1775 roku zasiadali w sądach Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej. Urząd istniał w wersji dla Korony: strażnik wielki koronny, i Wielkiego Księstwa Litewskiego: strażnik wielki litewski.