Przytarczyce

Ten artykuł od 2007-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Przytarczyce, gruczoły przytarczyczne (łac. glandulae parathyroideae, ang. parathyroid glands) – małe gruczoły wewnątrzwydzielnicze znajdujące się na szyi, które uczestniczą w regulowaniu gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu.

Anatomia

Przytarczyce są położone w przedniej części szyi. Są kształtu płasko-owalnego^[1], a barwy od żółtoczerwonej do brązowej. Ich rozmiary są niewielkie, każdy z gruczołów waży średnio 40 mg. Najczęściej są cztery gruczoły i układają się w dwie pary: dwa pod dolnymi i dwa pod górnymi biegunami gruczołu tarczowego, osadzone na jej tylnej powierzchni w masie otaczającej ją tkanki łącznej. Dokładne rozmieszczenie oraz liczba przytarczyc są zmienne. Mogą być zlokalizowane wewnątrz tarczycy, w grasicy, worku osierdziowym, śródpiersiu a nawet w jamie brzusznej. 12-15% zdrowych osób ma pięć gruczołów przytarczycznych. Unaczynienie przytarczyc pochodzi od tętnicy tarczowej dolnej^[1].

Małe rozmiary przytarczyc, różnice w ich liczbie oraz lokalizacji stanowią wyzwanie w leczeniu chirurgicznym. Pierwsza opisana w piśmiennictwie skuteczna operacja przytarczyc została wykonana w 1925 roku w Wiedniu przez Felixa Mandela^[2].

Budowa histologiczna

Gruczoły przytarczyczne są zbudowane z komórek nabłonkowych i zrębowej tkanki tłuszczowej. Wyróżniamy dwa typy komórek nabłonkowych przytarczyc: główne (typ dominujący) oraz oksyfilne. Komórki główne mają jasną cytoplazmę, natomiast oksyfilne są większe i mają eozynofilną, ziarnistą cytoplazmę. Oba typy komórek zawierają parathormon (PTH).

Funkcja

Wydzielają parathormon (PTH) odpowiedzialny za regulację poziomu wapnia we krwi i płynie tkankowym. Jest on odpowiedzialny za zwiększanie poziomu wapnia we krwi przez uwalnianie wapnia z kości i resorpcję wapnia z kanalików nerkowych. Poza tym obniża ilość jonów fosforanowych we krwi. Niedobór powoduje tężyczkę objawiającą się nadpobudliwością mięśni i nerwów. Nadmiar natomiast powoduje zbyt dużą resorpcję wapnia z kości, co przyczynia się do tego, że są one słabe, łatwo ulegają urazom i może prowadzić do osteopenii i osteoporozy. Wydzielana przez tarczycę kalcytonina działa antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Gdy stężenie wapnia wzrasta ponad normę, wytwarzana w tarczycy kalcytonina hamuje uwalnianie wapnia z kości.

Zaburzenia czynności przytarczyc

Nadczynność przytarczyc

• pierwotna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus primarius)
• wtórna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus secundarius)
• trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus tertiarius)

Niedoczynność przytarczyc

Niedoczynność przytarczyc jest główną z możliwych przyczyną wystąpienia hipokalcemii.

• uwarunkowana brakiem parathormonu
  • pierwotna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus primarius)
  • wtórna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus secundarius)
• rzekoma niedoczynność przytarczyc (pseudohypoparathyroidismus)
  Przytarczyce produkują parathormon, nawet więcej niż w stanie zdrowia, jednak receptor dla parathormonu nie funkcjonuje prawidłowo. Spowodowane jest to defektem białka G.

Zobacz też

• objaw Chvostka, objaw Lusta, objaw Trousseau, tężyczka
• zespół DiGeorge'a
• mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza

Przypisy

Bibliografia

• D. G. Gardner, D. Shoback: Endokrynologia ogólna i kliniczna Greenspana. Lublin, Wydawnictwo Czelej, 2011, s. 302-337. ISBN 978-83-7563-076-3
• Michal Glyda: Ocena wartości metody wybarwiania w śródoperacyjnej lokalizacji przytarczyc, Poznań 2007.