Paul Keres

Paul Keres

Paul Keres, 1969
Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1916 Narwa
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1975 Helsinki
Obywatelstwo	Estonia ZSRR
Tytuł szachowy	arcymistrz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Paul Keres (ur. 25 grudnia 1915^?/7 stycznia 1916 w Narwie, zm. 5 czerwca 1975 w Helsinkach) – estoński i radziecki szachista, z racji swoich osiągnięć nazywany „Księciem Szachów”.

Kariera szachowa

Pierwszy tytuł mistrza Estonii zdobył w 1935 roku, kolejne w latach 1942, 1943, 1945 i 1953^[1]. W okresie międzywojennym grał na I szachownicy reprezentacji Estonii na szachowych olimpiadach w Warszawie (1935), Monachium (nieoficjalna, 1936), Sztokholmie (1937) i Buenos Aires (1939). Pomiędzy 1952 a 1964 siedmiokrotnie reprezentował Związek Radziecki na turniejach olimpijskich. Łącznie rozegrał 141 partii, w których zdobył 107 pkt. W swoim dorobku posiadał 15 medali: osiem drużynowych (7 złotych i brązowy) oraz siedem indywidualnych (5 złotych, srebrny i brązowy)^[2].

W latach 1937–1941 studiował matematykę na Uniwersytecie w Tartu. W 1938 roku wygrał turniej AVRO, pozostawiając w pokonanym polu czołówkę światową, w tym mistrzów świata Aleksandra Alechina, Maksa Euwego, Jose Raula Capablankę i Michaiła Botwinnika. Zakładano, że zwycięzca tego turnieju rozegra mecz o mistrzostwo świata z ówczesnym mistrzem Alechinem (emigrant rosyjski, obywatel francuski). Wybuch II wojny światowej, w tym aneksja Estonii przez ZSRR w latach 1940–1941, pokrzyżowała te plany, chociaż Keres rywalizował z Alechinem w turniejach organizowanych przez Niemiecki Związek Szachowy w latach 1942–1943. Alechin zwyciężał przed Keresem w Salzburgu i Monachium w 1942 roku oraz Pradze, a podzielił z nim I miejsce w Salzburgu w 1943 roku.

W okresie II wojny światowej uczestniczył również w turniejach w Buenos Aires (1939), Moskwie (1940), Leningradzie-Moskwie (1941), Tallinnie (1942), Poznaniu, Tallinnie i Madrycie (1943), Lidköping (1944), Rydze (1944/45) i Tallinnie (1945), a także zwyciężył w meczach z byłym mistrzem świata Maksem Euwem w Holandii na przełomie 1939/40 oraz z Ekströmem w Sztokholmie (1944).

Po wojnie reprezentował ZSRR. W silnie obsadzonych mistrzostwach Związku Radzieckiego zwyciężał trzykrotnie (w 1947, 1950 i 1951 roku). W rozegranym w 1948 roku turnieju o mistrzostwo świata zajął dzielone III–IV miejsce. Zwycięzca tego turnieju, Michaił Botwinnik, został następnym mistrzem świata po Alechinie, który zmarł nagle w 1946 roku w Portugalii. W latach 1948–1975 sześciokrotnie brał udział w turniejach pretendentów, pięć razy zajmując II miejsce. W tych turniejach wyprzedzał byłych lub przyszłych mistrzów świata: Tigrana Petrosjana, Wasilija Smysłowa, Bobby Fischera czy Michaiła Tala, jednak nigdy nie udało mu się awansować do meczu finałowego o szachową koronę^[3].

Władze Estonii uhonorowały najsłynniejszego estońskiego arcymistrza, umieszczając jego wizerunek na banknocie o nominale pięciu koron.

Pochowany na cmentarzu Metsakalmistu w Tallinnie^[4].

Paul Keres został wybrany Estońskim Sportowcem XX wieku^[5].

Przypisy

Bibliografia

• W.Litmanowicz, J.Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom I, Warszawa 1986, s. 422–426
• ChessBase Megabase 2008

Linki zewnętrzne

• Paul Keres – wybrane partie szachowe (ang.)
• www.chessbase.de: Paul Keres von André Schulz (niem.)