Olivier Brunel
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1540 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 1585 |
| Zawód, zajęcie | kupiec, podróżnik, odkrywca |
| Narodowość | holenderska |
Olivier Brunel (ur. ok. 1540 w Niderlandach, zm. w 1585 na rzece Peczorze (?) w Rosji) – holenderski kupiec, podróżnik i odkrywca, poszukiwał Przejścia Północno-Wschodniego, pracując dla Stroganowów, ustanowił w 1570 roku relacje handlowe między Holandią a Rosją.
Życiorys
Olivier Brunel urodził się ok. 1540 roku w Niderlandach[a].
Był głównym agentem holenderskiej kompanii handlowej konkurującej z angielskimi kupcami w poszukiwaniach Przejścia Północno-Wschodniego[1].
W 1556 roku popłynął na północny wschód w poszukiwaniu drogi do Chin[2]. U ujścia rzeki Dwiny założył holenderską faktorię i wkrótce Holendrzy założyli własną osadę w miejscu współczesnego Archangielska[2]. Po założeniu faktorii został aresztowany przez władze rosyjskie[2]. Brunel był zagrożeniem dla monopolu kupców angielskiej Kompanii Moskiewskiej, którzy zadenuncjowali go jako szpiega[3].
Został zwolniony w 1566 roku (?) po interwencji rodziny kupieckiej Stroganowów[2] i w zamian za pomoc w uwolnieniu zaczął pracować dla Stroganowów[3]. W ich imieniu ustanowił w 1570 roku relacje handlowe między Holandią a Rosją[2].
W służbie Stroganowów wiele podróżował po północno-wschodniej Rosji[3]. Kontynuował poszukiwania Przejścia Północno-Wschodniego – najprawdopodobniej jako pierwszy Europejczyk z zachodu dotarł w 1576 roku drogą lądową do rzeki Ob[3][2]. W 1581 roku popłynął na wody arktyczne, lecz jego statek rozbił się podczas próby przeprawy przez Jugorski Szar na Morze Karskie[2].
Mills (2003) podaje, że Brunel najprawdopodobniej poprowadził także na prośbę króla Danii wyprawę do Grenlandii, by ponownie nawiązać kontakt z koloniami duńskimi[4].
W 1584 roku zorganizował ekspedycję w poszukiwaniu drogi do Chin – wyprawę sfinansował w dużej mierze holenderski kupiec z Middelburga Balthazar de Moucheron (ok. 1552–1630)[5]. Brunel wyruszył na statku „De Vliegende Draeck” z portu w Enkhuizen[4]. Przeprawił się na Morze Karskie[b], po czym zmuszony do odwrotu napotkał trudności i został uratowany przez Pomorców[4]. Następnie widziano go na rzece Peczorze a później słuch o nim zaginął[4]. Jego statek zatonął na rzece[4].
Uwagi
- ↑ Encyclopædia Britannica podaje Leuven jako miejsce urodzin Brunela, zob. Encyclopædia Britannica ↓; natomiast Mills podaje, że Brunel urodził się albo w Leuven, albo w Brukseli, zob. Mills 2003 ↓, s. 105.
- ↑ Według własnego raportu Brunel przeprawił się przez Kostin Szar – przy czym cieśnina nosząca obecnie tę nazwę nie prowadzi na Morze Karskie. Według innego raportu miał jako pierwszy w historii przebyć Matoczkin Szar – kolejna przeprawa przez tę cieśninę miała miejsce dopiero w 1766 roku, zob. Mills 2003 ↓, s. 106.
Przypisy
- ↑ Waldman i Cunningham 2004 ↓, s. 252.
- ↑ a b c d e f g Encyclopædia Britannica ↓.
- ↑ a b c d Mills 2003 ↓, s. 105.
- ↑ a b c d e Mills 2003 ↓, s. 106.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 62.
Bibliografia
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003, s. 105–106. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-10-14]. (ang.).
- Olivier Brunel, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-10-24] (ang.).
- Waldman, Carl, Cunningham, Jon: Encyclopedia of Exploration Volume II Places, Technologies, and Cultural Trends. Facts On File, 2004. ISBN 0-8160-4678-6. (ang.).
Kontrola autorytatywna (osoba):
- Britannica: biography/Olivier-Brunel
