Krzyż Lipca

Awers

Baretka

Ustanowiono

13 grudnia 1830

Wycofano

1848

Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż Lipca lub Order Krzyża Lipca (fr.: Croix de Juillet lub Ordre de la Croix de Juillet) – francuskie odznaczenie dla uczestników rewolucji lipcowej roku 1830, nadawane za zasługi w czasie "Trzech Dni Pełnych Chwały" (Les trois Glorieuses, 27, 28 i 29 lipca 1830), nadawane od 1831 do 1848 roku.

Historia

Jednoklasowe odznaczenie, nazywane również orderem, zostało ustanowione 13 grudnia 1830 przez nowego króla Ludwika Filipa, który przybrał nawiązujący do tradycji XVIII-wiecznej rewolucji francuskiej tytuł "króla Francuzów". Order został nadany osobom z Paryża i Nantes, które szczególnie wyróżniły się w czasie walk z oddziałami wiernymi zdetronizowanemu królowi Karolowi X. Otrzymało go wiele znanych osobistości, jak Aleksander Dumas, Adolphe Thiers, generał Marie Joseph de La Fayette i François Arago. Nadano razem 1798 krzyży Paryżanom, poza tym 300 wojskowym i 68 mieszkańcom miasta Nantes.

Pół roku później, 13 maja 1831, stworzono związany z Krzyżem Lipca "Medal Lipca" (Médaille de Juillet), który otrzymało 3698 Paryżan i 65 obywateli miasta Nantes.

Przy dekorowaniu krzyżem odznaczeni musieli ślubować wierność królowi Francuzów, konstytucji królestwa i posłuszeństwo wobec jego praw (posiadacze medalu z przysięgi byli zwolnieni). Mieli prawo do wymagania honorów wojskowych na tej samej zasadzie jak kawalerowie Legii Honorowej.

Insygnia

Oznaka Krzyża Lipca to trójramienny, emaliowany na biało krzyż maltański z emaliowanymi na zielono gałązkami dębowymi między ramionami. W złotym medalionie środkowym awersu znajduje się podobizna tzw. koguta galijskiego, otoczonego napisem "Patrie et Liberté" (Ojczyzna i Wolność) w czerwonym polu. Rewers występuje w dwóch odmianach: przy pierwszym modelu, nadawanym za Ludwika Filipa, znajdują się tam daty "27, 28, 29 Juillet" i "1830", otoczone napisem "Donné par le Roi des Français" (Nadany przez króla Francuzów), przy drugim modelu z czasów II republiki rewers nosi napis "Donné par la nation" (Nadany przez naród) i tylko jedną datę, 1830.

Krzyż był noszony na niebieskiej wstążce z dwiema obustronnymi pomarańczowymi bordiurami, jako zawieszka służyła korona muralna.

Medal Lipca (tylko srebrny) ukazywał na awersie Koguta galijskiego, otoczonego wieńcem laurowymi napisem "A ses défenseurs la Patrie reconaissante" (Swym obrońcom wdzięczna Ojczyzna), a na rewersie splecione wieńce laurowe i daty 27, 28, 29 Juillet, otoczone napisem "Patrie, Liberté" (Ojczyzna, Wolność). Medal noszony był na trójbarwenj wstążce w barwach francuskiej Tricolore.

Bibliografia

Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch..., Annaberg 1855
Wiesław Bończa-Tomaszewski, Kodeks orderowy..., Warszawa 1939, s. 329
François Frédéric Steenackers, Histoire des ordres..., Paryż 1867, s. 345 (fr.)

Francuskie odznaczenia (według daty ustanowienia)

Order św. Michała, 1469 (†)
Order św. Ducha, 1578 (†)
Order św. Łazarza i NMP z Góry Carmel, 1607 (†)
Order św. Ludwika, 1693 (†)
Order Zasługi Wojskowej, 1759 (†)
Order Legii Honorowej, 1802
Order Korony Żelaznej, 1805 (†)
Order Palm Akademickich, 1808
Order Trzech Złotych Run, 1809 (†)
Order Cesarski Zjednoczenia, 1811 (†)
Odznaka Lilii, 1814 (†)
Order Krzyża Lipca, 1831 (†)
Order Sławy, 1835 (†)
Medal Wojskowy, 1852
Medal Świętej Heleny, 1857 (†)
Order Kambodży, 1864 (†)
Order Gwiazdy Anjouan, 1874 (†)
Order Zasługi Rolniczej, 1883
Order Smoka Annamu, 1886 (†)
Order Błyszczący, 1887 (†)
Medal Kolonialny, 1893 (†)
Order Gwiazdy Czarnej, 1896 (†)
Order Zasługi Indochin, 1900 (†)
Order Zasługi Madagaskaru, 1901 (†)
Krzyż Wojenny 1914–1918, 1915
Odznaka Rannych na Wojnie,1916
Medal Wdzięczności Francuskiej, 1917
Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny, 1920 (†)
Krzyż Wojenny TOE, 1921
Medal Pamiątkowy Górnego Śląska, 1921 (†)
Medal Zwycięstwa, 1922 (†)
Order Zasługi Autochtonicznej, 1924 (†)
Medal Uciekinierów z Niewoli, 1926
Order Zasługi Morskiej, 1930
Krzyż Kombatanta, 1930
Krzyż Ochotniczej Służby Wojskowej, 1934 (†)
Krzyż Kombatanta-Ochotnika, 1935
Order Zasługi Społecznej, 1936 (†)
Order Zdrowia Publicznego, 1938 (†)
Order Zasługi Handlowej i Przemysłowej, 1939 (†)
Krzyż Wojenny 1939–1945, 1939
Order Wyzwolenia, 1940
Order Franciski, 1941 (†)
Medal Francuskiego Oporu, 1943
Medal Lotniczy, 1945
Medal Pamiątkowy Wojny 1939–1945, 1946
Medal Pamiątkowy Ochotników Wolnej Francji, 1946
Order Zasługi Kameruńskiej, 1946 (†)
Medal Wyzwolenia Francji, 1947
Order Zasługi Rzemieślniczej, 1948 (†)
Order Zasługi Turystycznej, 1949 (†)
Medal Żandarmerii Narodowej, 1949
Medal Pamiątkowy Kampanii Włoskiej, 1953
Order Zasługi Kombatanckiej, 1953 (†)
Order Zasługi Pocztowej, 1953 (†)
Krzyż Kombatanta-Ochotnika Ruchu Oporu
Order Gospodarki Narodowej, 1954 (†)
Krzyż Waleczności Wojskowej, 1956
Order Zasługi Sportowej, 1956 (†)
Order Zasługi w Pracy, 1957 (†)
Order Zasługi Cywilnej, 1957 (†)
Order Zasługi Wojskowej, 1957 (†)
Order Sztuki i Literatury, 1957
Order Zasługi Saharyjskiej, 1958 (†)
Medal Zamorski, 1962
Medal Niepokornych, 1963
Order Narodowy Zasługi, 1963
Medal Ochotniczej Służby Wojskowej, 1975 (†)
Medal Obrony Narodowej, 1982
Medal Afryki Północnej, 1997
Medal Wdzięczności Narodu, 2002
Medal Narodowy Uznania dla Ofiar Terroryzmu, 2016
Medal Rannych na Wojnie, 2016
Medal Ochotniczej Rezerwy Obrony i Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2019

(†) zakończono nadawanie, odznaczenie zniesione lub wygasłe (brak żyjących odznaczonych)

Falerystyka

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe