Kaiserschützen

Landesschütze 1911
Wyciąg z Kriegstagebuch Franza Pomykahlera – plutonowego w Kaiserschützen-Regiment Innichen Nr. III, 1917
Mundur służbowy oficera strzelców krajowych z Tyrolu bądź Dalmacji
Landeschützen, 1906

Landesschützen (strzelcy krajowi; od 1917 niem. Kaiserschützen – strzelcy cesarscy) – trzy pułki piechoty górskiej okresu Monarchii Austro-Węgierskiej.

Formacja strzelców krajowych (niem. Landesschützen) należała do austro-węgierskiej cesarsko-królewskiej Landwehry (niem. Kaiserlich Königliche Landwehr, k.k. Landwehr), a nie do regularnych wojsk lądowych (niem. Heer) cesarskich i królewskich sił zbrojnych (niem. Kaiserlich und Königliche Streitkräfte; k.u.k. Streitkräfte). Z tego względu nazwa tej formacji była poprzedzana skrótem k.k. (niem. kaiserlich-königlich; pol. cesarsko-królewscy); a nie k.u.k. (niem. kaiserlich und königliche; pol. cesarscy i królewscy) jak pozostałe jednostki austro-węgierskie po 1867.

Z założenia formację tę mieli zasilać wyłącznie Tyrolczycy.

Historia

Do czasu wprowadzenia obowiązku zasadniczej służby wojskowej strzelcy krajowi mieli charakter milicji ludowej (obywatelskiej). W 1871 w ramach tyrolskiej Landwehry zostało sformowanych dziesięć batalionów, którym z historycznych względów nadano nazwę Landesschützen. Każdy batalion w czasie pokoju miał się składać z czterech kompanii polowych i jednej kompanii uzupełnieniowej. W każdej kompanii służyło dziesięciu artylerzystów.

W 1893 dziesięć istniejących batalionów przeformowano w trzy pułki strzelców krajowych:

  • Regiment I,
  • Regiment II,
  • Regiment III.

W przeciwieństwie do regularnych jednostek austro-węgierskich sił zbrojnych te trzy pułki miały numerację rzymską.

W 1903 III Regiment Strzelców Krajowych rozwiązano.

Pierwotne nazwy batalionów

Pierwotne nazwy batalionów strzelców krajowych brzmiały następująco:

  • Nr. I Unterinntaler Landesschützenbataillon – Schwaz
  • Nr. II Innsbrucker und Wipptaler Landesschützenbataillon – Innsbruck
  • Nr. III Oberinntaler Landesschützenbataillon – Imst
  • Nr. IV Oberetschtaler Landesschützenbataillon – Merano (niem. Meran)
  • Nr. V Etsch- und Fleimstaler Landesschützenbataillon – Bolzano (niem. Bozen)
  • Nr. VI Pustertaler Landesschützenbataillon – Brunico (niem. Bruneck)
  • Nr. VII Noce-Avisiotaler Landesschützenbataillon – Mezzolombardo (niem. Welschmetz)
  • Nr. VIII Trydent-Valsugana Landessschützenbataillon – Trydent (niem. Trient)
  • Nr. IX Rovereto-Sarca Landesschützenbataillon – Riva
  • Nr. X Vorarlberger Landesschützenbataillon – Bregencja (niem. Bregenz)

W 1917 cesarz Karol I Habsburg przy okazji wizytacji oddziałów w Calliano przemianował strzelców krajowych (niem. Landesschützen) na strzelców cesarskich (niem. Kaiserschützen). Nie podał jednak nigdy uzasadnienia tej decyzji.

Garnizony strzelców krajowych w sierpniu 1914

Pułki strzelców krajowych

  • k.k. Landesschützen Regiment Trydent Nr. I
Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
Kontekst etniczny: 58% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 4% inni
Sformowany: 1893
Miejsce stacjonowania: Sztab i I Batalion Trydent (niem. Trient)/ II Batalion Strigno/ III Batalion Rovereto
Komendant: Oberst Adolf Sloninka von Holodów
  • k.k. Landesschützen Regiment Bozen Nr. II
Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
Kontekst etniczny: 55% niemieckojęzyczni – 41% włoskojęzyczni – 4% inni
Sformowany: 1893
Miejsce stacjonowania: Sztab i II Batalion Bolzano (niem. Bozen)/ I Batalion Merano (Meran)/ III Batalion Riva del Garda
Komendant: Oberst Karl Josef Stiller
  • k.k. Landesschützen Regiment Innichen Nr. III
Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
Kontekst etniczny: 59% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 3% inni
Sformowany: 1893 – rozwiązany 1901 – sformowany na nowo 1909
Miejsce stacjonowania: Sztab i IV Batalion San Candido (niem. Innichen)/ I Batalion Primör/ II Batalion Predazzo/ III Batalion Cortina d’Ampezzo
Komendant: Oberst Hugo Schönherr/ Oberst Josef Hadaszczok
(Tylko ten ostatni pułk miał w swoim składzie cztery bataliony).

Reitende Tiroler Landesschützen-Division

W 1871 pod nazwą "Kader der Landesschützen zu Pferd in Tirol und Vorarlberg" sformowano dwie kompanie, które w 1874 przemianowano na szwadrony. W 1894 zmieniono nazwę formacji na "Berittene Tiroler Landesschützen", zaś w 1912 znowu na "Reitende Tiroler Landesschützen-Division".

Dywizjon ten składał się z trzech szwadronów. Jego komendantem (dowódcą) był Oberstleutnant Moritz Srnka, natomiast miejscem postoju – Trydent.

Działania zbrojne 1914–1918

W czasie I wojny światowej strzelcy krajowi (cesarscy) walczyli w następujących regionach Europy:

Znacząca część strzelców krajowych (cesarskich) trafiła jednak do włoskiej niewoli.

Literatura

  • Heinz von Lichem, Spielhahnstoß und Edelweiß, Leopold Stocker Verlag, Graz, 1977
  • Karl Glückmann, Das Heerwesen der österreich-ungarischen Monarchie, Wiedeń, 1911
  • Georg Bartl, Tiroler Landesschützen/ Kaiserschützen – Ein Rückblick, Innsbruck, 1930

Linki zewnętrzne

  • Österreich-Ungarns bewaffnete Macht 1900–1914 (niem.) [dostęp 17.10.2008]
  • p
  • d
  • e
Siły zbrojne Monarchii Austro-Węgierskiej
Naczelne władze wojskowe
  • c. i k. Ministerstwo Wojny
  • c. k. Ministerstwo Obrony Krajowej
  • k. węg. Ministerstwo Obrony Kraju
Terytorialne władze wojskowe
  • 1 Korpus
  • 2 Korpus
  • 3 Korpus
  • 4 Korpus
  • 5 Korpus
  • 6 Korpus
  • 7 Korpus
  • 8 Korpus
  • 9 Korpus
  • 10 Korpus
  • 11 Korpus
  • 12 Korpus
  • 13 Korpus
  • 14 Korpus
  • 15 Korpus
  • 16 Korpus
Rodzaje sił zbrojnych
Piechota
Kawaleria
Pozostałe rodzaje wojsk
Organizacja
Udział Polaków 1914-1918

Sztandar austro-węgierskiej armii lądowej
Bandera austro-węgierskiej marynarki wojennej
Symbol austro-węgierskich sił powietrznych

  • p
  • d
  • e
Piechota sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgier 1867-1918
Dywizje piechoty
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13 OK
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20 H
  • 21 OK
  • 22 OK
  • 23 H
  • 24
  • 25
  • 26 OK
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 35
  • 36
  • 37 H
  • 38 H
  • 39 H
  • 40 H
  • 41 H
  • 42 H
  • 43 OK
  • 44 OK
  • 45 OK
  • 46 OK
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • 51 H
  • 52
  • 53
  • 54
  • 55
  • 56
  • 56 OK
  • 57
  • 58
  • 59
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • 64 H
  • 70 H
  • 71
  • 72
  • 73
  • 74 H
  • 81
  • 90
  • 91
  • 92
  • 93
  • 94
  • 95 PR
  • 106 PR
  • 155 H
Brygady piechoty
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25 OK
  • 26 OK
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 37
  • 38
  • 39 H
  • 40 H
  • 41 OK
  • 42 OK
  • 43 OK
  • 44 OK
  • 45 H
  • 46 H
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • 51 OK
  • 52 OK
  • 53
  • 54
  • 55
  • 56
  • 57
  • 58
  • 59
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • 64
  • 65
  • 66
  • 67
  • 68
  • 69
  • 70
  • 71
  • 72
  • 73 H
  • 74 H
  • 75 H
  • 76 H
  • 77 H
  • 78 H
  • 79 H
  • 80 H
  • 81 H
  • 82 H
  • 83 H
  • 84 H
  • 85 OK
  • 86 OK
  • 87 OK
  • 88 OK
  • 89 OK
  • 90 OK
  • 91 OK
  • 92 OK
  • 94
  • 96
  • 97
  • 98
  • 121
  • 122
Brygady górskie
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
Pułki cesarskiej i królewskiej Armii
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 35
  • 36
  • 37
  • 38
  • 39
  • 40
  • 41
  • 42
  • 43
  • 44
  • 45
  • 46
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • 51
  • 52
  • 53
  • 54
  • 55
  • 56
  • 57
  • 58
  • 59
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • 64
  • 65
  • 66
  • 67
  • 68
  • 69
  • 70
  • 71
  • 72
  • 73
  • 74
  • 75
  • 76
  • 77
  • 78
  • 79
  • 80
  • 81
  • 82
  • 83
  • 84
  • 85
  • 86
  • 87
  • 88
  • 89
  • 90
  • 91
  • 92
  • 93
  • 94
  • 95
  • 96
  • 97
  • 98
  • 99
  • 100
  • 101
  • 102
  • 103
  • 104
  • 105
  • 106
  • 107
  • 108
  • 109
  • 110
  • 111
  • 112
  • 113
  • 114
  • 115
  • 116
  • 117
  • 118
  • 119
  • 110
  • 121
  • 112
  • 123
  • 114
  • 125
  • 116
  • 127
  • 118
  • 129
  • 130
  • 131
  • 132
  • 133
  • 134
  • 135
  • 136
  • 137
  • 138
  • 139
Pułki piechoty bośniacko-hercegowińskiej
Pułki cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej
Pułki królewsko-węgierskiej Obrony Krajowej
Tyrolskie pułki strzelców cesarskich
Pułki strzelców krajowych
  • I
  • II
  • III
Bataliony strzelców polowych
  • 1
  • 2
  • 3
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 16
  • 17
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
Pułki piechoty Legionów Polskich
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7