Kąsaczokształtne

Characiformes

Regan, 1911

Okres istnienia: kreda–dziś

PreꞒ

Ꞓ

145/0

1. Salminus hilarii, 2. Semaprochilodus brama, 3. Prochilodus nigricans

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Infragromada

doskonałokostne

Nadrząd

otwartopęcherzowe

Rząd

kąsaczokształtne

Rodziny

24 rodziny – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Kąsaczokształtne^[1] (Characiformes) – rząd słodkowodnych ryb promieniopłetwych (Actinopterygii) o uzębionych szczękach, obejmujący około 1700 gatunków występujących w strefie tropikalnej Afryki i obu Ameryk. W Ameryce Południowej mają duże znaczenie w rybołówstwie. Wiele gatunków to popularne ryby akwariowe (m.in. bystrzyki, zwinniki, neony i hokejówki). Prawdopodobnie najstarszym przedstawicielem, znanym w zapisie kopalnym od kredy, jest Santanichthys.

Cechy charakterystyczne rzędu

Dobrze rozwinięte zęby, większość żywi się pokarmem zwierzęcym, zęby gardłowe słabo wyspecjalizowane (z wyjątkiem ukośnikowatych). U większości występuje płetwa tłuszczowa, a ciało jest pokryte łuskami – u niektórych są to łuski ktenoidalne. Jedynie u Gymnocharacinus bergii brak płetwy tłuszczowej, a ciało dorosłych osobników jest prawie bezłuskie. W płetwach brzusznych 5–12 promieni, w odbytowej mniej niż 45 promieni, a w ogonowej zwykle 19 promieni głównych. Linia boczna często jest zakrzywiona. Wąsiki nie występują. 3–5 promieni branchiostegalnych (podskrzelowych) i zazwyczaj 3 kości zaskoblowe. Długość ciała najmniejszych gatunków nie przekracza 3 cm. Największe osiągają około 1,4 m długości^[2].

Rodziny

Do kąsaczokształtnych zaliczane są następujące rodziny^[3]^[4]:

Citharinidae Günther, 1864 – prostnikowate
Distichodontidae Günther, 1864
Crenuchidae Günther, 1864
Alestidae Cockerell, 1910 – alestesowate
Hepsetidae Hubbs, 1939
Tarumaniidae de Pinna, Zuanon, Rapp Py-Daniel & Petry, 2017 – jedynym przedstawicielem jest Tarumania walkerae de Pinna, Zuanon, Rapp Py-Daniel & Petry, 2017
Erythrinidae Valenciennes, 1847
Parodontidae Eigenmann, 1910
Cynodontidae Eigenmann, 1903
Serrasalmidae Bleeker, 1859 – piraniowate
Hemiodontidae Bleeker, 1859 – tuńczakowate
Anostomidae Günther, 1864 – ukośnikowate
Chilodontidae Eigenmann, 1903
Curimatidae Gill, 1858 – diamentnikowate, brzankąsaczowate
Prochilodontidae Eigenmann, 1909
Lebiasinidae Gill, 1889 – smukleniowate
Ctenoluciidae Schultz, 1944 – szczupieńcowate
Chalceidae Fowler, 1958
Triportheidae Fowler, 1940
Gasteropelecidae Bleeker, 1859 – pstrążeniowate, pstrążenicowate
Bryconidae Eigenmann, 1912
Iguanodectidae Eigenmann, 1909
Acestrorhynchidae Eigenmann, 1912
Characidae Latreille, 1825 – kąsaczowate

Zobacz też

Ryby – wykaz rodzin

Przypisy

↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
↑ Nelson 2006 ↓
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 8 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-11] (ang.).
↑ J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).

Bibliografia

Froese, R. & D. Pauly: Order Summary for Characiformes. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2009. [dostęp 2009-07-15]. (ang.).
Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 235–236. ISBN 978-83-235-0973-8.
WallyW. Kahl WallyW., BurkardB. Kahl BurkardB., DieterD. Vogt DieterD., Atlas ryb akwariowych, HenrykH. Garbarczyk (tłum.), EligiuszE. Nowakowski (tłum.), Warszawa: Delta W-Z, 2000, ISBN 83-7175-260-1 .
Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.

Systematyka ryb doskonałokostnych (Teleostei)

Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Nadgromada: kostnoszkieletowe
Gromada: promieniopłetwe
Podgromada: nowopłetwe
ryby doskonałokostne (Teleostei)

elopsopodobne
(Elopomorpha)

elopsokształtne (Elopiformes)
albulokształtne (Albuliformes)
łuskaczokształtne (Notacanthiformes)
węgorzokształtne (Anguilliformes)

kostnojęzykopodobne
(Osteoglossomorpha)

†Lycopteriformes
Hiodontiformes
kostnojęzykokształtne (Osteoglossiformes)

Otocephala
(Otomorpha)

śledziopodobne (Clupeomorpha)	†Ellimmichthyiformes śledziokształtne (Clupeiformes)
Alepocephali	Alepocephaliformes
otwartopęcherzowe (Ostariophysi)	piaskolcokształtne (Gonorynchiformes) karpiokształtne (Cypriniformes) kąsaczokształtne (Characiformes) sumokształtne (Siluriformes) Gymnotiformes

Lepidogalaxii

Lepidogalaxiiformes

przedkolcopłetwe
(Protacanthopterygii)

łososiokształtne (Salmoniformes)
szczupakokształtne (Esociformes)

Osmeromorpha

srebrzykokształtne (Argentiniformes)
Galaxiiformes
stynkokształtne (Osmeriformes)
wężorokształtne (Stomiiformes)

Ateleopodomorpha

Ateleopodiformes (*)

krągłołuskie
(Cyclosquamata)

skrzelokształtne (Aulopiformes)

świetlikopodobne
(Scopelomorpha)

świetlikokształtne (Myctophiformes)
†Ctenothrissiformes

Acanthomorpha

strojnikopodobne (Lampridiomorpha)	strojnikokształtne (Lampridiformes)
pseudokolcopłetwe (Paracanthopterygii)	wąsatkokształtne (Polymixiiformes) †Sphenocephaliformes okonkokształtne (Percopsiformes) piotroszokształtne (Zeiformes) Stylephoriformes dorszokształtne (Gadiformes)
kolcopłetwe (Acanthopterygii)	Holocentriformes Trachichthyiformes beryksokształtne (Beryciformes) wyślizgokształtne (Ophidiiformes) batrachokształtne (Batrachoidiformes) Kurtiformes Gobiiformes mugilokształtne (Mugiliformes) Cichliformes Blenniiformes Gobiesociformes aterynokształtne (Atheriniformes) belonokształtne (Beloniformes) karpieńcokształtne (Cyprinodontiformes) szczelinokształtne (Synbranchiformes) Carangiformes Istiophoriformes Anabantiformes flądrokształtne (Pleuronectiformes) igliczniokształtne (Syngnathiformes) Icosteiformes Callionymiformes Scombrolabraciformes Scombriformes Trachiniformes Labriformes skorpenokształtne (Scorpaeniformes) Centrarchiformes Acropomatiformes okoniokształtne (Perciformes) Acanthuriformes Spariformes Caproiformes rozdymkokształtne (Tetraodontiformes)