Groszek liściakowy
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | |||
Rząd | bobowce | ||
Rodzina | bobowate | ||
Podrodzina | |||
Rodzaj | groszek | ||
Gatunek | groszek liściakowy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Lathyrus nissolia L. Sp.Pl. 2: 729. 1753[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
| |||
|
Groszek liściakowy[5] (Lathyrus nissolia L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Występuje w zachodniej i południowej Europie (północna granica współczesnego zasięgu biegnie przez Wielką Brytanię, Niemcy, Polskę i Ukrainę), na Bliskim Wschodzie (od Turcji po Izrael na południu i Iran na wschodzie), w Afryce Północnej (od Maroka po Tunezję)[3]. W florze Polski obecny od 1903 roku[6], współcześnie uznany za gatunek zadomowiony (agriofit)[5], występujący zarówno na siedliskach antropogenicznych, jak i półnaturalnych[6]. Uznawany jest za chwast, jest trujący dla kręgowców, ale też stanowi potencjalne źródło genów odporności na suszę dla grochu zwyczajnego[3].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna, naga lub rzadko owłosiona[7], zielona lub szarozielona, wzniesiona, osiągająca zwykle do 50 cm wysokości[8], czasem do 90 cm[7].
- Łodyga
- Wzniesiona, czterokanciasta, pojedyncza lub rozgałęziona w nasadzie[8].
- Liście
- Pozbawione są listków i wąsów czepnych – składają się tylko z ogonka liściowego stanowiącego liściak. Jest on spłaszczony, podobny do liścia traw – długi na 3,5–14 cm i szeroki na 1,5–8,5 mm. Wzdłuż liściaka biegnie pięć równoległych wiązek przewodzących. Przylistki drobne, w postaci szczecinek do długości do 2 mm, często przy tym przyległe do łodygi lub liściaka[8].
- Kwiaty
- Pojedyncze, czasami podwójne kwiaty motylkowate, na cienkich szypułach osiągających do nieco ponad 10 cm długości. Same kwiaty mają ok. 8 mm, czasem do 12 mm długości. Wsparte są przysadkami o długości do ok. 1,5 mm. Kielich jest rurkowaty, czasem nieco rozszerzony przy końcu, nagi lub pokryty krótkimi włoskami. Ząbki dolne długości rurki, górne – nieco krótsze (według Flora Europaea ząbki równe i wszystkie krótsze od kielicha[7]). Korona kwiatu purpurowa, czasem nieco fioletowa, z ciemniejszymi żyłkami. Żagielek nieco tylko dłuższy od skrzydełek, ma kształt jajowaty, na szczycie wycięty. Zalążnia pokryta krótkimi włoskami zawiera 10 do 17 zalążków. Szyjka słupka skręcona i spłaszczona, w dole nieco owłosiona[8].
- Owoce
- Nagie lub owłosione, odstające poziomo lub zwisające strąki o długości 2,5–6 cm i szerokości 3–8 mm. Mają kształt równowąski i nad nasionami, których jest od 5 do 14, są nieznacznie wybrzuszone. Dojrzałe strąki mają barwę jasnobrązową[8][7]. Nasiona są kulistawo-walcowate, na powierzchni brodawkowate, brunatne lub brunatnooliwkowe, z ciemniejszymi plamkami[8].
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Rośnie w miejscach trawiastych, w zaroślach i na polach[8], na przydrożach, przytorzach i trawiastych skrajach lasów[9]. Często w miejscach zaburzonych działalnością człowieka[9]. Preferuje podłoża zasobne w kredę lub gliny obfitujące w węglan wapnia[9]. Kwitnie w czerwcu i lipcu[8].
Liczba chromosomów 2n=14[10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-20] (ang.).
- ↑ a b c Taxon: Lathyrus nissolia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Lathyrus nissolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
- ↑ a b B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
- ↑ a b c d T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb: Flora Europaea. Vol. 2. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 143.
- ↑ a b c d e f g h Szafer W., Pawłowski B.: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 180-181.
- ↑ a b c Lathyrus nissolia. [w:] Online Atlas of the British and Irish Flora [on-line]. [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- BioLib: 39986
- EoL: 703176
- EUNIS: 171360
- FloraWeb: 3304
- GBIF: 5356542
- identyfikator iNaturalist: 62017
- IPNI: 501889-1
- ITIS: 507041
- NCBI: 29752
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): ild-7769
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:501889-1
- Tela Botanica: 37967
- identyfikator Tropicos: 13021647
- USDA PLANTS: LANI3