Driakiew

Driakiew

Morfologia (driakiew gołębia)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	przewiertniowate
Rodzaj	driakiew
Nazwa systematyczna
Scabiosa L. Sp. Pl. 98. 1753
Typ nomenklatoryczny
Scabiosa columbaria L.[3]
Synonimy
Asterocephalus Zinn[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Driakiew (Scabiosa L.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Należy do niego około 80 gatunków^[4], ewentualnie mniej w przypadku wyodrębnienia części z nich w osobne rodzaje Lomelosia i Sixalix^[4][5]. Rośliny te występują w Europie i zachodniej Azji (po Syberię i Kaukaz) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce^[4]. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: driakiew gołębia S. columbaria, driakiew lśniąca Scabiosa lucida, driakiew wonna S. canescens i driakiew żółta S. ochroleuca^[6].

Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach^[4]. Kwiaty zapylane są przez pszczoły, motyle i muchówki^[4].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne i wykorzystywane lokalnie w ziołolecznictwie. Sproszkowane korzenie driakwi gołębiej używane były jako zasypka dla niemowląt^[5]. Nazwa driakiew (teriak) w przeszłości oznaczała stosowane od starożytności lekarstwo o uniwersalnym zakresie stosowania, a czasem dowolne lekarstwo^[7].

Morfologia

Pokrój

Rośliny jednoroczne, dwuletnie i byliny^[8][4], rzadko także półkrzewy^[9] i niskie krzewy^[4]. Osiągają do 1 m wysokości^[4].

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto^[4].

Kwiaty

Zebrane w spłaszczone koszyczki lub kulistawe główki (dno kwiatostanowe jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami okrywy zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu^[4][9]. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego^[4]. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym kieliszkiem z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem^[9]. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty^[4]. Kielich u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. Korona z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista^[9]. Pręciki cztery. Zalążnia dolna, jednokomorowa, z jednym zalążkiem. Szyjka słupka pojedyncza^[4].

Owoce

Niełupki okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi^[4][9].

Systematyka

Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny szczeciowatych Dipsacaceae. Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Dipsacoideae Eaton do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już definitywnie)^[2][10].

W niektórych ujęciach część gatunków wyodrębniana jest w osobne rodzaje Lomelosia (np. S. caucasica) i Sixalix (S. atropurpurea)^[4][5].

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List)^{[11][12][6][13]}

• Scabiosa achaeta Vis. & Pančić
• Scabiosa africana L.
• Scabiosa albanensis R.A. Dyer
• Scabiosa albocincta Greuter
• Scabiosa alpestris Kar. & Kir.
• Scabiosa angustiloba B.L. Burtt
• Scabiosa argentea L.
• Scabiosa atropurpurea L. – driakiew purpurowa
• Scabiosa austroaltaica Bobrov
• Scabiosa balcanica Velen. ex Nyman
• Scabiosa buekiana Eckl. & Zeyh.
• Scabiosa candollei DC.
• Scabiosa canescens Waldst. & Kit. – driakiew wonna
• Scabiosa caucasica M. Bieb. – driakiew kaukaska
• Scabiosa cinerea Lapeyr. ex Lam. – driakiew szara
• Scabiosa columbaria L. – driakiew gołębia
• Scabiosa comosa Fisch. ex Roem. & Schult.
• Scabiosa cosmoides Boiss.
• Scabiosa crenata Cirillo
• Scabiosa cretica L.
• Scabiosa drakensbergensis B.L. Burtt
• Scabiosa epirota Halácsy & Bald.
• Scabiosa fumarioides Vis. & Pančić
• Scabiosa graminifolia L. – driakiew trawolistna
• Scabiosa gumbetica Boiss.
• Scabiosa hispidula Boiss. – driakiew szczecinkowata
• Scabiosa holosericea Bertol. – driakiew jedwabista
• Scabiosa hymettia Boiss. & Spruner
• Scabiosa incisa Mill.
• Scabiosa isetensis L.
• Scabiosa japonica Miq. – driakiew japońska
• Scabiosa lacerifolia Hayata
• Scabiosa limonifolia Vahl
• Scabiosa lucida Vill. – driakiew lśniąca
• Scabiosa micrantha Desf.
• Scabiosa minoana (P.H.Davis) Greuter
• Scabiosa monspeliensis Jacq.
• Scabiosa nitens Roem. & Schult.
• Scabiosa ochroleuca L. – driakiew żółta
• Scabiosa olgae Albov – driakiew Olgi
• Scabiosa parviflora Desf.
• Scabiosa persica Boiss.
• Scabiosa pulsatilloides Boiss.
• Scabiosa rhodopensis Stoj. & Stef.
• Scabiosa rotata M.Bieb.
• Scabiosa saxatilis Cav.
• Scabiosa semipapposa Salzm. ex DC.
• Scabiosa sicula L.
• Scabiosa silenifolia Waldst. & Kit. – driakiew lepnicowata
• Scabiosa songarica Schrenk
• Scabiosa sphaciotica Roem. & Schult.
• Scabiosa stellata L. – driakiew gwiaździsta
• Scabiosa taygetea Boiss. & Heldr.
• Scabiosa tenuis Spruner ex Boiss.
• Scabiosa transvaalensis S. Moore
• Scabiosa triandra L.
• Scabiosa triniifolia Friv.
• Scabiosa tschiliensis Grüning
• Scabiosa turolensis Pau
• Scabiosa tysonii L. Bolus
• Scabiosa variifolia Boiss.
• Scabiosa vestina Facchini ex W.D.J.Koch – driakiew okryta
• Scabiosa webbiana D.Don

Uprawa

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W Polsce najczęściej: driakiew purpurowa S. atropurpurea, driakiew kaukaska S. caucasica, driakiew gwiaździsta S. stellata^[6]. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego^[8].

Przypisy