Dom parafialny w Nowej Sobótce

Dom parafialny w Nowej Sobótce
Dom na skrzyżowaniu
Symbol zabytku nr rej. 310/52 z dn. 21 maja 1984
Ilustracja
Dom parafialny przed remontem w 2019 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Nowa Sobótka

Adres

Nowa Sobótka 18, 99-150 Grabów

Typ budynku

dom parafialny

Styl architektoniczny

neogotyk

Inwestor

Parafia Nowa Sobótka

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

1907

Ważniejsze przebudowy

2020

Właściciel

Parafia Nowa Sobótka

Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dom parafialny w Nowej Sobótce”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom parafialny w Nowej Sobótce”
Ziemia52°11′17,09″N 19°03′15,23″E/52,188080 19,054230
Strona internetowa

Dom parafialny w Nowej Sobótce – zabytkowy budynek będący własnością parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce. Obiekt został wybudowany z czerwonej cegły w stylu neogotyckim w roku 1907. Obecnie stanowi siedzibę Centrum Wielokulturowości „Dom na Skrzyżowaniu” im. siostry Marii Elizy Patory. W przeszłości pełnił funkcję klasztoru Zgromadzenia Sióstr Mariawitek, które prowadziły w nim liczne instytucje charytatywne.

Położenie

Budynek znajduje się w środkowej części Nowej Sobótki, w gminie Grabów, powiecie łęczyckim, województwie łódzkim, przy tak zwanym Trakcie Napoleońskim, na skrzyżowaniu dróg prowadzących do Krośniewic, Mazewa, Starej Sobótki i Rochówka.

Wraz z kościołem, budynkami gospodarczymi, ogrodem i cmentarzem stanowi cenne założenie architektoniczne o dużej wartości historycznej, artystycznej i kulturowej[1].

Architektura

Budynek został wzniesiony w stylu neogotyckim z czerwonej cegły na planie prostokąta z sienią na osi, na przestrzał.

Dwutraktowy z silnie wysuniętym ryzalitem gankowo-balkonowym od frontu. Dom posiada trzy kondygnacje i strych oraz miejscowe podpiwniczenie w jednym z pomieszczeń. Budynek kryty dachem czterospadowym. W dachu elewacji bocznej po dwie facjaty. W elewacji ogrodowej i frontowej jedna (oryginalnie były trzy facjaty). Facjaty kryte daszkami dwuspadowymi, z wyciętymi ząbkami w okapie[1].

Dom parafialny został wpisany wraz z kościołem do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Łódzkiego (decyzja nr 310/52 z dn. 21 maja 1984 r.)[2].

Historia

Pierwotnie dom parafialny z przeznaczeniem na działalność społeczną parafii miał znajdować się naprzeciwko kościoła rzymskokatolickiego pw. św. Mateusza Apostoła w Starej Sobótce, po drugiej stronie drogi. Z inicjatywy proboszcza o. Jana Marii Michała Kowalskiego, w 1905 roku rozpoczęto składować materiał pod jego budowę. Prace rozpoczęte zostały w 1906 i kontynuowane przez kolejnych proboszczów: o. Czesława Marię Polikarpa Kahla i Leona Marię Andrzeja Gołębiowskiego[3].

Z powodu klątwy papieskiej rzuconej na św. Marię Franciszkę Kozłowską i o. Kowalskiego 5 grudnia mariawici byli zmuszeni opuścić zajmowane przez nich obiekty będące własnością Kościoła rzymskokatolickiego. W połowie grudnia 1906 roku dom parafialny w Starej Sobótce został rozebrany, a w ciągu jednej doby cegła przeniesiona została na Nową Sobótkę, gdzie na wiosnę 1907 roku rozpoczęto budowę kościoła i domu parafialnego. Pracami nadzorował ówczesny proboszcz parafii mariawickiej w Sobótce ks. Tomasz Maria Gabriel Krakiewicz[4].

Dom parafialny wybudowany został dla potrzeb nowo powstałej parafii mariawitów, nie była to plebania, gdyż mieszkania dla duchownych pełniących posługę przy parafii znajdowały się w tylnej części kościoła.

Był to klasztor Zgromadzenia Sióstr Mariawitek, w którym siostry zakonne prowadziły bezpłatną ochronkę dla dzieci, szkołę elementarną, sierociniec, bibliotekę z czytelnią, internat i warsztaty przysposobienia zawodowego dla dziewcząt. Powstały także zabudowania gospodarcze, sklep spożywczy, mleczarnia, piekarnia, szwalnia, trykociarnia i tkalnia. Między kościołem a cmentarzem urządzono ogród warzywno-kwiatowy i sad, ponadto siostry prowadziły duże gospodarstwo rolne i szyły kołdry. Ze wspomnianej aktywności gospodarczej utrzymywały działalność oświatową, charytatywną i społeczną[5].

Od 1929 roku domem opiekowała się siostra kapłanka Maria Eliza Patora, która była przełożoną miejscowego domu sióstr oraz proboszczem parafii w latach 1932–1936. Została zapamiętana przez miejscową ludność jako wielka społeczniczka, świadcząca pomoc ludziom bez względu na wyznanie, narodowość, stan społeczny i materialny oraz światopogląd[6].

W okresie II wojny światowej siostry prowadziły przytułek dla chorych i starców, a także opiekowały się sierotami wojennymi.

W latach 80. XX wieku siostry opuściły budynek, który przejął funkcję plebanii. W 2015 roku, z powodu złych warunków technicznych, zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców, zdecydowano o przeniesieniu mieszkania dla proboszcza i jego rodziny do pomieszczeń znajdujących się w tylnej części budynku kościoła.

Od 1909 roku aż do dnia dzisiejszego swoją siedzibę ma w nim parafialna Orkiestra Dęta[7].

W roku 2020 parafia rozpoczęła gruntowny remont obiektu.

Przeznaczenie

W wyremontowanym budynku planowane jest utworzenie Centrum Wielokulturowości "Dom na Skrzyżowaniu" im. siostry Marii Elizy Patory - ośrodka dokumenującego wielokulturowość regionu, miejsca spotkań, dialogu, integracji społecznej. W obiekcie znajdzie się duża sala konferencyjna do różnego rodzaju wydarzeń, koncertów, prelekcji i imprez, biblioteka z czytelnią, pomieszczenia socjalne, zaplecze kuchenne, pokoje gościnne. Na piętrze znajdować się będzie część muzealno-wystawiennicza dokumentująca wielokulturową spuściznę regionu i historię miejscowej parafii mariawickiej.

Przypisy

  1. ↑ a b JolantaJ. Ruchlewicz-Oblizajek JolantaJ., Historyczne założenie Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce, sierpień 2019 .
  2. ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/LDZ-rej.pdf
  3. ↑ Dwie Sobótki - wspólna historia, 2016 .
  4. ↑ Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1909, 1909 .
  5. ↑ M. FelicjanM.F. Szymkiewicz M. FelicjanM.F., Dom na Skrzyżowaniu, „Mariawita”, 2020 .
  6. ↑ KrzysztofK. Mazur KrzysztofK., Ceniono ją za prawość, „Dom na Skrzyżowaniu”, wrzesień 2019 .
  7. ↑ Mateusz M. FelicjanM.M.F. Szymkiewicz Mateusz M. FelicjanM.M.F., Informator o projekcie Centrum Wielokulturowości "Dom na Skrzyżowaniu", 2017 .

Bibliografia

  • "Dom na Skrzyżowaniu", nr 1, Nowa Sobótka, wrzesień 2019.
  • "Dwie Sobótki wspólna historia", Nowa Sobótka, 2016.
  • Informator o projekcie Centrum Wielokulturowości Dom na Skrzyżowaniu, Nowa Sobótka 2017.

Linki zewnętrzne

  • Oficjalna strona Kościoła Starokatolickiego Mariawitów
  • Fanpage parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce na Facebooku
  • Fanpage Centrum Wielokulturowości "Dom na Skrzyżowaniu" im. siostry Marii Elizy Patory w Nowej Sobótce
  • Strona parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce
  • Informacje o obiekcie na stronie Centralnego Łuku Turystycznego
  • Informacje o projekcie oraz zrzutka internetowa
  • Informacja o Europejskich Dniach Dziedzictwa w Nowej Sobótce
  • Informacje o projekcie w lokalnej prasie
  • Wirtualny rajd