Bioluminescencja

Kryl antarktyczny
Łycznik ochrowy

Bioluminescencja – świecenie żywych organizmów, jeden z rodzajów chemiluminescencji. Zachodzi ona wskutek bezpośredniej zamiany energii wiązań chemicznych w energię promienistą(inne języki) z minimalnym wydzieleniem ciepła (proces ten cechuje się bardzo wysoką wydajnością, sięgającą niekiedy nawet 100%)[1]. Zjawisko to nie jest powszechne, jednak obejmuje bardzo szeroki zakres taksonomiczny: niektóre bakterie, grzyby, glony, pierwotniaki (np. Noctilucales), morskie bezkręgowce, owady oraz ryby[1][2]. U różnych zwierząt występują różne mechanizmy odpowiedzialne za świecenie. Najczęstszym z nich jest utlenianie lucyferyny z udziałem lucyferazy. Często jest przystosowaniem umożliwiającym komunikację pomiędzy osobnikami albo ułatwiającym wabienie ofiar (u drapieżników) lub ochronę przed drapieżnikami[2]. Niektóre zwierzęta mają specjalne organy świetlne.

Bioluminescencja może być też zjawiskiem ubocznym towarzyszącym innym procesom chemicznym (np. u grzybów). Występującymi w Polsce grzybami wykazującymi bioluminescencję są m.in. opieńka miodowa oraz łycznik ochrowy[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Biologia. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 23. ISBN 978-83-60563-11-3.
  2. a b MarzenaM. Popielarska MarzenaM., RobertR. Konieczny RobertR., GrzegorzG. Góralski GrzegorzG., Słownik szkolny. Biologia, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2008, s. 35, ISBN 978-83-7435-692-3 .
  3. MarekM. Ples MarekM., Światło w ciemności – bioluminescencja łycznika ochrowego, „Biologia w Szkole” (6), Forum Media Polska, 2017, s. 58–63 .
  • LCCN: sh85014228
  • GND: 4145636-1
  • NDL: 00570268
  • BNCF: 74117
  • NKC: ph675052
  • J9U: 987007282395705171
  • Britannica: science/bioluminescence
  • SNL: bioluminescens
  • Catalana: 0084615, 0084614
  • DSDE: bioluminescens
  • identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 7774