Al-Fil

Al-Fīl (سورة الفيل) – sto piąta sura Koranu. Składa się z 5 ajatów. Zaliczana jest do sur mekkańskich. Jej nazwa dosłownie oznacza „słoń” i jest aluzją do wydarzeń, które według tradycji muzułmańskiej miały się rozegrać w Arabii w roku narodzin Proroka – 570 n.e.

Transkrypcja

• a-lam tara kajfa amala rabbu-ka bi-ashab-i al-fil
• a-lam jadż’al kajda-hum fi-tadlil-i
• wa-arsala alaj-him tajr-an ababil-a
• tarmi-him bi-hidżarat-in min sidżil-in
• fa-dża’ala-hum ka-a’sf-in ma’kul-in

Tłumaczenie (J. Bielawski)

• Czy nie widziałeś, jak postąpił twój Pan z towarzyszami słonia?
• Czy nie zniweczył ich podstępu?
• Czy nie rzucił przeciwko nim ptaków lecących stadami, które obrzuciły ich kamieniami z palonej gliny?
• I uczynił ich jak objedzone pole zboża.

Kontekst historyczny

W 525^[1] południową Arabię z Saną zajęli Etiopowie i w 530 obalili ostatniego króla himjaryckiego imieniem Zu Nuwas, który nawrócił się na judaizm. Zu Nuwasowi przypisuje się mord chrześcijan w oazie Nadżran, których kazał palić żywcem w dołach. Aluzja do tego epizodu znajduje się w Koranie^[2]. Etiopowie byli wyznawcami chrześcijaństwa monofizyckiego. W roku 570 n.e. wicekról Jemenu, podległy królowi Abisynii, Abraha, wyprawił się w 570 przeciw Mekce. Data jest o tyle ważna, że według tradycji muzułmańskiej w roku tym, „w roku słonia”, czyli 570, miał się urodzić prorok Mahomet. W tymże roku Wahraz, wódz króla sasanidzkikiego Kisry (Chosroesa) Anuszirwana wyparł Etiopów z Jemenu i narzucił krajowi zwierzchnictwo perskie, chrześcijaństwo nestoriańskie oraz lokalną dynastię wielkorządców Zu Jazan.

Tradycja muzułmańska

Abraha i słoń Mahmud

"Koraniczny słoń" miał według tradycji muzułmańskiej na imię Mahmud, a "jego towarzysze" to Abraha (abisyński wicekról Jemenu) i jego żołnierze. Abraha zbudował kościół w Sanie, aby odciągnąć pielgrzymujących od Mekki (było to przed islamem!) i skierować właśnie tu, do Jemenu. Pewien człowiek z plemienia Banu Kinana dokonał defekacji w kościele w Sanie, a jego niszę modlitewną pomazał krwią pochodzącą z defloracji dziewicy. Abraha przysiągł, że w odwet za to zniszczy Al-Kabę. Jego słonie na czele z Mahmudem szły na przedzie wojsk^[3]. Ibn Hiszam w swojej sirze mówi, że naprzeciw najeźdźcom wyszedł Nufajl Ibn Habib, stanął przy słoniu, wytarmosił go za ucho i powiedział: „Klęknij, Mahmudzie lub wracaj prosto skąd przyszedłeś. Oto bowiem jesteś na świętej ziemi Boga.” Potem puścił jego ucho, słoń ukląkł, a Nufajl uciekł i schronił się w górach. Słonia bito, lecz ten nie wstawał. Kiedy obracano go w kierunku, kolejno, Jemenu (południa), Syrii (Asz-Szam, czyli północy) i wschodu (arab. 'al-maszrik') szedł, a kiedy w stronę Mekki – klękał.

Ptaki „ababil”

Bóg miał zesłać na nich ptaki o nazwie „ababil”, które zasypały ich gradem „kamieni z palonej gliny”. Tradycja rozwija to mówiąc, że każdy został ugodzony kamieniem przeznaczonym specjalnie dla siebie, z wypisanym na nim jego imieniem, „większym od soczewicy, lecz mniejszym od grochu włoskiego”, zdolnym do przewiercenia na wylot jajka, człowieka lub słonia, i przechodzącym przez ziemię. Ibn Hiszam twierdzi, że każdy ptak trzymał 3 kamienie: dwa w szponach a jeden w dziobie. Na temat tego zdarzenia powstały liczne poematy, m.in. autorstwa Alego Ibn Abi Taliba, późniejszego kalifa (656-661).

Al-Fīl to także tytuł "sury" napisanej przez fałszywego proroka Musajlimę.

Przypisy

Bibliografia

• J. Danecki: Arabowie, PIW Warszawa 2001
• M. Gaudefroy-Demombynes: Narodziny islamu, PIW Warszawa 1988
• Ph. K. Hitti: Dzieje Arabów, PWN Warszawa 1969

Linki zewnętrzne

• Tafsir sury al-Fīl według ibn Kathira
• wybór tafsirów w wersjach angielskiej i arabskiej