Akebia pięciolistkowa

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

krępieniowate

Rodzaj

akebia

Gatunek

akebia pięciolistkowa

Nazwa systematyczna

Akebia quinata (Houtt.) Decne.
Arch. Mus. Hist. Nat. 1: 195 1839^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Akebia pięciolistkowa (Akebia quinata) – gatunek pnącza z rodziny krępieniowatych (Lardizabalaceae). W stanie naturalnym występuje w Chinach, Japonii i Korei^[4]. Akebia użytkowana jest jako roślina lecznicza w Chinach oraz uprawiana jest jako roślina ozdobna w Europie środkowej, w Nowej Zelandii oraz w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Wszędzie tam też dziczeje^[5]. W Polsce można ją znaleźć w krajobrazach miejskich, ogrodach przydomowych oraz ogrodach dendrologicznych^[6]^[7]^[8]^[9]^[10].

W Stanach Zjednoczonych uznawana za roślinę inwazyjną, mogącą wypierać rodzime gatunki w siedliskach leśnych^[11].

Morfologia

Pokrój: Pnącze o częściowo zdrewniałych pędach silnie owijających się wokół podpór^[12]. Pędy są szarobrązowe^[4]. W warunkach naturalnych dorastają do 12 metrów^[13].
Liście: Liście palczasto złożone z 5 zielonych i ciemnozielonych, owlano-eliptycznych listków^[4]^[8]^[14].
Kwiaty: Kwiaty drobne słabo pachnące, o barwie jasnopurpurowej lub purpurowozielonej, zebrane w grona^[4].
Owoc: Owoce znajdują się w podłużnych, mięsistych mieszkach z licznymi nasionami^[4].

Uprawa

Gleba przepuszczalna, okresowo sucha. Stanowisko zachodnie lub północne^[12].

Zastosowanie

Roślina jadalna. Owoce mają właściwości moczopędne, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wykorzystywana w medycynie naturalnej w zaburzeniach laktacji. Łodyga zawiera dużą ilość soli potasowych. W Chinach owoce stanowią przysmak. Osłonki owoców bogate są w saponiny i flawonoidy. Wykorzystuje się je w chińskiej medycynie ludowej^[4]^[10]^[14].

Odmiany

Odmiany akebii pięciolistnej^[8]:

'Alba' – białe kwiaty, owoce biało-zielone
'Rosea' – biało-różowe kwiaty
'Silver Bells' – białe kwiaty z różowo-purpurowym pręcikiem (męskie), jasnoróżowo-purpurowe z ciemnoczekoladowym słupkiem (żeńskie)
'Variegata' – jasnoróżowe kwiaty, liście pokryte białymi plamkami

Galeria

Pokrój akebii pięciolistkowej
Łodyga
Liść
Kwiatostan
Kwiat
Nasiona

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-04] (ang.).
↑ Akebia quinata. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-11-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Akebia quinata. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-04-05].
↑ Taxon: Akebia quinata. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-11-14]. (ang.).
↑ PawełP. Adamiec PawełP., EwaE. Trzaskowska EwaE., Diagnoza stanu zieleni osiedlowej miasta Lublina oraz wytyczne do jej kształtowania .
↑ JerzyJ. Tumiłowicz JerzyJ., Kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW w Rogowie – wyniki wieloletniej uprawy wybranych gatunków, 2005 .
↑ ^a ^b ^c KatarzynaK. Bańcerowska KatarzynaK., Akebia quinata [online], Poradnik Ogrodniczy [dostęp 2019-02-14] .
↑ EwaE. Trzaskowska EwaE., PawełP. Adamiec PawełP., Zieleń osiedli i inwestycji deweloperskich w Lublinie, 2015 .
↑ ^a ^b IreneuszI. Ochmian IreneuszI., MarcinM. Kubus MarcinM., TianshuT. Guan TianshuT., Description and assessment of chemical properties of fruits of the chocolate vine (five-leaf Akebia) Akebia quinata (Houtt.) Decne and dead man’s fingers Decaisnea insignis (Griff.) Hokk. f. & Thomson, grown in Szczecin and in the Arboretum in Glinna (northwestern Poland), 2014 .
↑ chocolate vine: Akebia quinata (Ranunculales: Lardizabalaceae): Invasive Plant Atlas of the United States [online], www.invasiveplantatlas.org [dostęp 2019-02-14] .
↑ ^a ^b PiotrP. Muras PiotrP., Standardy zakładania i pielęgnacji podstawowych rodzajów terenów zieleni w Krakowie na lata 2017-2030, Kraków 2016 .
↑ Akebia quinata in Flora of North America @ efloras.org [online], www.efloras.org [dostęp 2019-02-14] .
↑ ^a ^b Medicinal Plant Images Database – Akebia quinata (Houtt.) Decne. [online], Medicinal Plant Images Database [dostęp 2019-02-14] (ang.).