Afera LFO

Ten artykuł od 2024-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Afera Laboratorium Frakcjonowania Osocza (LFO) – popularna nazwa wydarzeń związanych z rozpoczętą w 1995 roku inwestycją, którą miało być powstanie Laboratorium Frakcjonowania Osocza w Mielcu. Laboratorium nigdy nie powstało, a w 2001 prokuratura w Tarnobrzegu rozpoczęła śledztwo w sprawie wyłudzenia kredytu na budowę LFO.

Inwestycja

Inwestycja miała na celu stworzenie zakładu zajmującego się frakcjonowaniem osocza krwi i produkcją szeregu istotnych leczniczych produktów krwiopochodnych: albuminy, immunoglobuliny, czynnika VIII i czynnika IX. Z biznesowego punktu widzenia inwestycja miała być wysoce dochodowa (10-12 mln zł rocznego przychodu) ze względu na wysokie ceny rynkowe produktów krwiopochodnych oraz duże zużycie w lecznictwie (np. leczenie nowotworów, oparzeń, hemofilii).

Inwestycja miała być również środkiem do realizacji zalecenia WHO, według którego każdy kraj powinien traktować krew i osocze jako zasoby strategiczne i dążyć do samowystarczalności w ich pozyskiwaniu. Polska była w przeważającej większości uzależniona od zagranicznych producentów tych leków, dlatego w 1995 roku międzyresortowa komisja po rozpoznaniu rynku wybrała firmę LFO jako realizatora budowy zakładu.

Inwestycja otrzymała z konsorcjum banków (główny Kredyt Bank) kredyt w wysokości 34 mln dolarów, poręczony przez rząd Włodzimierza Cimoszewicza. W 1998 roku LFO podpisała umowę licencyjną z australijską firmą CSL. W 1999 roku bank wstrzymał kredytowanie inwestycji i rok później CSL wycofało się z inwestycji. W 2000 roku LFO podpisała nową umowę licencyjną z firmą Octapharma. W 2001 roku bank ostatecznie zerwał umowę z LFO, a sprawą zajęła się prokuratura.

Inwestorami LFO byli:

• Zygmunt Nizioł (firma Nedepol) – 49%
• Amerykanie David Minotte i Robert Lewis – po 16,5% każdy
• Włodzimierz Wapiński – 8%
• Szwed Bjorn Hedberg – 1%

Jak stwierdził później Nizioł, Włodzimierz Wapiński został zaproszony do inwestycji głównie jako lobbysta, ze względu na znajomość z rodziną ówczesnego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego^[1]. W kontaktach miał również pośredniczyć minister Marek Ungier.

Główne wątki afery

Media poruszały następujące wątki mogące świadczyć o ewentualnych nadużyciach podczas procesu budowy fabryki:

• zarzut wyłudzenia 21 mln dolarów kredytu oraz przywłaszczenia 8 mln dolarów i 1 mln euro z tej kwoty wobec Zygmunta Nizioła,
• rola jaką odegrał Instytut Hematologii i Transfuzjologii w blokowaniu inwestycji LFO – IHiT lobbował za utrzymaniem dotychczasowego systemu zaopatrzenia w leki krwiopochodne opartego na dostawach ze szwajcarskiej firmy ZLB (przy okazji ujawniono, że w 1993 roku zablokowana została analogiczna inwestycja firmy Biofarm International); według złożonego w 2007 roku doniesienia o popełnieniu przestępstwa umowy zawarte przez IHiT z ZLB były dla strony polskiej niekorzystne m.in. ze względu na nieodpłatne pozostawianie w Szwajcarii immunoglobuliny, leku wartego 300–400 zł/g; według Pawła Trzcińskiego z Ministerstwa Zdrowia tylko w latach 2004–2005 strona polska oddała ZLB 800 kg immunoglobuliny; według Leszka Misiaka w latach 1993–2005 strona polska mogła ponieść z tego tytułu straty rzędu 1,5 miliarda złotych^[2][3], doprowadzając przy tym do niedoborów immunoglobuliny w lecznictwie^[4][5], co prowadziło do jej zakupu na wolnym rynku po niekorzystnych cenach i tylko w niezbędnych przypadkach^[6]
• zwrócenie bankom 61 mln zł gwarantowanego przez Ministerstwo Finansów kredytu dla LFO w 2006 roku, pomimo że rok wcześniej NIK ustalił, że umowa kredytowa była nieważna ze względu na niedopełnienie szeregu wymogów formalnych wynikających z umowy między bankiem a LFO; banki wypłacały więc kredyt na własne ryzyko, co równocześnie powodowało nieważność umowy gwarancyjnej i brak zobowiązań ze strony skarbu państwa
• niepowołanie przez żadnego z urzędujących ministrów zdrowia Krajowej Rady Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, co było obowiązkiem wynikającym z uchwalonej w 1997 roku ustawy o publicznej służbie krwi, a na której naruszenie w ten sposób zwracała uwagę m.in. Najwyższa Izba Kontroli^[7] już w 2002 roku
• naciski wysokich urzędników związanych z prezydentem Kwaśniewskim m.in. w sprawie kontynuowania inwestycji LFO pomimo braku przesłanek merytorycznych; śledztwo w tej sprawie rozpoczęło się w 2004 roku i zostało umorzone w grudniu 2007^[8]
• zaginięcie dokumentów związanych z aferą LFO w Ministerstwie Zdrowia

Dwa główne wątki wskazywane w „aferze LFO” to „wątek kredytowy”, czyli ten, w wyniku którego skarb państwa utracił 61 mln złotych oraz „wątek krwiodawstwa”, czyli niekorzystne rozwiązania w zakresie zakupu leków krwiopochodnych, w wyniku których państwowa służba zdrowia mogła ponieść straty rzędu 1,5 mld złotych.

Śledztwo

Ta sekcja od 2024-02 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W lipcu 2006 w sprawie został przesłuchany były prezydent Aleksander Kwaśniewski. 16 czerwca 2007 do Polski sprowadzono w ramach ekstradycji głównego inwestora LFO Zygmunta Nizioła. W czerwcu 2008 postawiono zarzuty Halinie Wasilewskiej-Trenkner^[9]. W kwietniu 2009 roku nieprawomocnie uniewinniony został Wiesław Kaczmarek oskarżony o wydanie nierzetelnej opinii, która zdecydowała o poświadczeniu kredytu przez Skarb Państwa^[10]. Sąd apelacyjny uwzględnił jednak apelację prokuratury i nakazał zwrot sprawy do sądu^[11].

Przypisy

Bibliografia

• LeszekL. Misiak LeszekL., Walka o osocze, Warszawa: wyd. Słowo Niezależne, 2007, ISBN 978-83-923472-1-7, OCLC 749867964 .

Linki zewnętrzne

• Skok na bank krwi, „Wprost”, 11/2006 (link płatny)
• Instytut Hematologii i Transfuzjologii, „Samowystarczalność Polski w zakresie zaopatrzenia w bezpieczną krew, jej składniki i produkty krwiopochodne na rok 2004” (Ministerstwo Zdrowia)