Żyżemscy

Herby Żyżemskich
Żyżemski, herb własny rodziny Żyżemskich
Inna wersja herbu Żyżemski

Żyżemscy, rzadziej Żiżemscy herbu własnego – litewski ród kniaziowski (książęcy), pochodzenia ruskiego, zamieszkujący tereny dawnej Rzeczypospolitej. Żyżemscy są gałęzią dynastii Rurykowiczów i ich linii panującej nad księstwem smoleńskim[1].

Etymologia nazwiska

Żyżemscy wzięli swe nazwisko od miejscowości Żyżma nad rzeką Żyżmą w dawnym powiecie lidzkim[1].

Historia

Bezpośrednim protoplastą kniaziów Żyżemskich był kniaź Hleb Światosławowicz, syn wielkiego księcia smoleńskiego Światosława Iwanowicza (zm. 1386), który został wywieziony na Litwę w charakterze zakładnika razem ze swoimi dwoma synami (kniaziami Dymitrem i Iwanem Hlebowiczami) po zdobyciu Smoleńska przez Witolda w 1395 r. Starszy z braci pozostał w niej na zawsze, dając życie – według Józefa Wolffa za rodosłownymi – dwóm synom o imieniu Iwan. Starszemy z nich przezywany był „Mancz” (od niego idą kniaziowie Żyżemscy), młodszy natomiast przezywany był „Szach” (od niego kniaziowie Szachowiczowie)[1].

Wojciech Wijuk Kojałowicz twierdził, że rodzina ta używała herbu przedstawiającego lwa stojącego na tylnych nogach[1], Tadeusz Gajl wymienia herb własny rodziny Żyżemskich pod nazwą Żyżemski[2].

Kniaziowie Żyżemscy sprawowali liczne urzędy w Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz wchodzili w związki z innymi możnymi rodami przede wszystkim Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ich udokumentowana genealogia jest wyprowadzona do drugiej połowy XVII w[1].

Józef Wolff znał szereg osób o tym nazwisku, żyjących na przełomie XVII i XVIII w., jednakże nie udało mu się stwierdzić stosunku pokrewieństwa z główną linią rodu. W związku z tym nie można jednoznacznie powiedzieć, czy ród wygasł[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Wolff 1895 ↓, s. 624–632.
  2. ↑ Gajl 2007 ↓.

Bibliografia

  • Józef Wolff: Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, s. 698.
  • Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku. Ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. Gdańsk: L&L, 2007, s. 543. ISBN 978-83-60597-10-1. OCLC OCLC 233447252.

Linki zewnętrzne

  • Prawdziwy (oryginalny) herb książąt Żyżemskich (źródło: dożywotni portret Żyżemskiego).
  • Szlachecki forum • Kniaziowie Żyżemscy