2007-2008ko finantza-krisia

2007-2008ko finantza-krisia
Mota	finantza krisia
Denbora-tarte	2007 -
Kausa	Subprime hipoteken krisia
Osatuta
Subprime hipoteken krisia bankruptcy of Lehman Brothers (en)

2007-2008 finantza krisia, 2006an, Estatu Batuetako etxebizitzen burbuilaren erorketak eragin zuen zuzenean, eta horrek, 2007ko urriaren inguruan, subprime hipoteken krisia deritzona eragin zuen. 2008. urtearen hasieratik, hipoteken krisi oso larrien ondorioak hasi ziren agertzen, lehenik AEBko finantza-sistemara zabalduz eta, gero, nazioartekora eta likidezia krisi sakona eraginez eta, zeharka, beste fenomeno ekonomiko batzuk, hala nola elikagaien krisi globala (esaterako, 2008ko urtarrileko burtsaren kraskadura, 2008ko urriko burtsaren krisi globala, krisi ekonomiko globala eta Atzeraldi Handia).

Bilakaera

2007-2008ko finantza krisia, 2006an, Estatu Batuetako etxebizitzen burbuilaren erorketak eragin zuen zuzenean, eta horrek, 2007ko urriaren inguruan, subprime deritzon hipoteken krisia eragin zuen. Hipoteken krisiaren ondorioak 2008. urtearen hasieratik, oso modu larrian, hasi ziren agertzen, lehenik AEBko finantza sistemara zabalduz eta, gero, nazioartekora, likidezia krisi sakona eraginez eta, zeharka, beste fenomeno ekonomiko batzuk, hala nola elikaduraren krisi globala, burtsen kraskadura desberdinak (esaterako, 2008ko urtarrileko burtsa eta 2008ko urriko burtsa globalaren krisia) eta, harekin batera, nazioarte mailako krisi ekonomikoa; munduak, ordutik, asko eboluzionatu du, eta aldatzen jarraituko du denborak aurrera egin ahala.

Kontuan izan behar da 2020. urtea iritsi ahala suspertu zela finantza krisia, baina COVID-19 pandemiak bigarren krisia eragin zuen, zeinarengandik herrialde asko oraindik atera ez diren

Hastapenak

Higiezinen krisiak Estatu Batuetako banku nagusiek merkatuan jarritako etxebizitza-bonu multzoan du jatorria. Hasieran, higiezinen bonuek, arrisku baxuarekin batera, errentagarritasun handiak eskaintzen zizkieten inbertitzaileei; beraz, bankuek hobetsi zituzten modako tresna bihurtu ziren; hala ere, bonuak, funtsean, araupeko etxe-hipoteka multzo bat ziren eta, ordainketa arruntekin batera. interes-tasa baxukoak. Finantza krisi oso larria izateko arriskuaz ohartarazi zuen Raghuram Rajanek 2005ean, Alan Greenspan-i egindako omenaldi baten harira, aurkeztutako argitalpen batean^[1][2].

Neurriak

Ekonomia agintariek, krisia hasi zenetik, hainbat irtenbideren aldeko apustua egin zuten: banku zentralen likidezia sartzea^[3], bankuen esku hartzea eta nazionalizazioa, gordailuen bermea zabaltzea, milioidunen funtsak sortzea, kaltetutako aktiboak erostea edo banku-zorra bermatzea^[4]. Neurriek finantza-erakundeen kaudimena mantentzera, finantza-erakundeen arteko konfiantza berreskuratzera, burtsetako nahasiak baretzera eta aurrezki-gordailuak lasaitzera zuzenduta daudela dirudite.

Ikus, gainera

• Subprime hipoteken krisia
• 2008-2013ko krisi ekonomikoa

Zineman eta antzerkian krisiaren irudikapena

2008ko finantza krisia pelikula eta antzezlan askotan trama gisa agertu izan da. Haren erabilerak krisiaren arrazoiak ilustratu nahi ditu modu didaktiko batean: finantza-merkatuen funtzionamendu-mekanismoak, etxebizitza-burbuila, espekulazioa eta subprime hipoteken sorrera azpimarratuz. Dokumental formatuan edo fikziozko argudioak erabiliz, kapitalismoaren oinarrizko printzipioak eta espekulazioaren ondorioak erakusten saiatu izan dira^[5].

Zinema

Hauek dira film nabarmenenak^[6][7]:

• Inside Job, 2010. Charles Fergusonek zuzendutako dokumentala, krisiaren arrazoiak eta haren ondorioak azaltzen dituena^[8].

• Too big to fail (Albiste txarrak), 2011. Krisiaren jatorriari buruzko Andrew Ross Sorkinen liburuaren moldaketa, Curtis Hansonek zuzendua, finantza erakundeen eta botere politikoaren arteko harremanetan zentratu zen^[9].

• Margin Call, 2011. J.C Chandor-ek zuzenduta, krisia piztu aurreko 24 orduak erretratatzen ditu inbertsio banku bateko zuzendarien bitartez^[10].

• The big short (Apostu handia), 2015. Adam McKay-k zuzendua krisiaren jatorria erakusten du eztanda egin baino hiru urte lehenago, higiezinen merkatuan espekulazioaren bitartez^[11].

Antzerkia

Lan aipagarri batzuk hauek dira:

• Krisi honetan, ez dugu leihotik salto egingo (2010), Pedro Montalbán Kroebel-ena. Etika kapitalistaren satira Espainiako Lehman Brothers-en bulego bateko langileen begietatik ikusita^[12][13].

• … y la casa crecia (2016), Jesús Camposen eskutik. Kontrolik gabeko hazkunde ekonomikoaren ikuspuntutik heltzen dio krisiari^[14][15].

Erreferentziak

Kanpo estekak

• EZINEZKO KRISIA: HIRU EKINTZETAN TRAGEDIA, JF Belloden eskutik
• Nola iritsi ginen mundu mailako finantza krisira? MATERIABIZeko artikulua
• Iragarritako porrotaren eta nazionalizazioaren kronika, Juan Ramón Ralloren eskutik
• Sinboloen hipererrealitatea errealitate materialarekin haustura denean
• AEB AEB: araudi falta? Ez, eraginkortasunik gabeko arauak besterik ez Egilea: Tyler Cowen
• The Finance Crisis and Liquidity Risk in Banking, José Gómez Blancoren Finantza eta Banku aldizkaria
• The Crash of 2008, El Mundoren berezia
• The crisis, BBC Mundo-ren erreportaje sakona
• Egun hunkigarriak munduko finantza sisteman', Expansión berezia
• Finantza sistema berri baterantz, beste Expansión berezi bat
• ^{[Esteka hautsia]}
• OIT Enpleguaren krisiari buruzko Behatokia
• [1], Toxikotasunaren eta kutsaduraren jatorria finantza sektorean Luis Pinedaren eskutik
• Nazioarteko finantza sistemaren erreforma, Faes Fundazioaren krisiaren ikasgaiekin egindako proposamena
• Finantza- krisiak erabiltzaileengan duen eraginari buruzko bloga
• The Daily Telegraph-i egindako adierazpenak Ingalaterrako Bankuko gobernadoreak bankuari "besteen diruarekin jolastea" leporatzen dio
• Estatuak eragin zuen finantza krisia (mantxoentzat)
• AEBetako moteltze ekonomikoaren eragina Mendebaldeko hemisferioan Ekonomia eta Politiken Ikerketa Zentrotik, 2008ko martxoa

• Datuak: Q896666
• Multimedia: Economic crisis from 2007 / Q896666